1. Δεν έχουμε ιδέα τι ακριβώς περιέχει μια τροφή. Δηλαδή αν φάτε εσείς 100 γραμμάρια τομάτα μπορεί να έχει κάποια θρεπτικά συστατικά, μπορεί και όχι. Εξαρτάται από την ποικιλία, πως καλλιεργήθηκε, πότε κόπηκε, πως αποθηκεύτηκε, το χώμα, τα λιπάσματα, τον ήλιο, το νερό και χιλιάδες (κυριολεκτικά) παράγοντες που την κάνουν είτε πολύτιμο βιταμινούχο βάλσαμο ή σχεδόν άχρηστη. Όταν λέει μια δίαιτα “Τρίτη – ψάρι”, τι ψάρι εννοεί;
2. Δεν έχουμε ιδέα πως αλληλεπιδρούν οι τροφές με διαφορετικούς ανθρώπους. Εκτός από πολύ γενικές γνώσεις σε θέματα αλλεργιών, οι ανθρώπινοι οργανισμοί έχουν διαφορετικούς τρόπους να χειρίζονται τις τροφές. Το ιστορικό, εμπειρίες στην μήτρα, σε μικρή ηλικία, ψυχολογικοί παράγοντες και άλλα τόσα πάλι καθιστούν μια τροφή χρήσιμη ή επικίνδυνη. (Ή και ολέθρια!) Τα αυγά με μπέικον στην φωτογραφία που απόλαυσα με τα παιδιά μου έχουν άλλη λειτουργία μια κρύα μέρα του χειμώνα που ετοιμαζόμαστε για χιονοπόλεμο και άλλη το καλοκαίρι. Καλύτερα να τους δώσω επεξεργασμένα δημητριακά προέλευσης γεμάτα ζάχαρη;
3. Είναι αδύνατον να μελετηθεί η ανθρώπινη δίαιτα με ακρίβεια. Οι περισσότερες έρευνες εξαρτώνται από ερωτηματολόγια στα οποία οι άνθρωποι ψεύδονται. Οι ίδιοι οι διατροφολόγοι έχουν βρει πάνω από είκοσι στρεβλώσεις στα αποτελέσματα. (Και βάζουν ειδικούς δείκτες για να το καλύψουν!) Δηλώνουμε από 20-80% λιγότερα από ότι τρώμε συνήθως. Αν πάθουμε κάτι (πχ καρδιακό) δηλώνουμε περισσότερο από αυτό που νομίζουμε ότι το προκάλεσε. (“Ναι, εγώ φταίω, έτρωγα συνέχεια λιπαρά γιατρέ μου!”)
Μπορώ να συνεχίσω την λίστα αλλά γίνεται ακόμα πιο τεχνικό το θέμα. Η ουσία είναι ότι πρώτη φορά στην ιστορία του Homo Sapiens δεν τρώμε αυτά που έτρωγε η γιαγιά μας. Ούτε καν η μητέρα μας. Οι μισές της συμβουλές θεωρούνται πλέον επικίνδυνες! Τα τρόφιμα από απόλαυση και κοινωνική προτεραιότητα έγιναν απλά οχήματα για την παράδοση θρεπτικών συστατικών. Οι διατροφολόγοι και η βιομηχανία τροφίμων τρίβει τα χέρια της. Δεν ξέρουμε εμείς πια τι μας κάνει καλό, ξέρουν αυτοί. Αντί να ψάχνουμε καλής ποιότητας τροφές (δύσκολο), απλά αγοράζουμε τεχνητά προϊόντα με ότι ουσία είναι της μόδας.
Και ποιό το πρόβλημα; Θα είμαστε βελτιωμένοι έτσι! Ναι, αν είμασταν αστροναύτες με ειδική ομάδα να μας παρακολουθεί διαρκώς και μεγάλη πειθαρχία, ίσως να μπορούσαμε να ζήσουμε με φάρμακα. Αλλά η ιστορία της εξέλιξης της γνώσης τον τελευταίο αιώνα μας δείχνει κάτι τελείως διαφορετικό. Όσα “δρ” και “phd” να βάλουν μπροστά ή πίσω από το όνομά τους, δεν έχουν ιδέα. Σχεδόν οποιαδήποτε συμβουλή και κατεύθυνση έχει δοθεί, στη συνέχεια ανακαλείται ή την διαφοροποιούν ώστε να γίνεται σχεδόν άχρηστη πρακτικά.
Αντί λοιπόν για δίαιτα Express Atkins ή δίαιτα HCG καλύτερα να ξαναμελετήσουμε την γιαγιά πριν μας αφήσει ή και ακόμα πιο παλιά δεδομένα για την διατροφή των ανθρώπων. Άσκηση, καταπολέμηση άγχους, καλές συνθήκες, καλή ζωή. Η νηστεία δεν είναι απλά κόλπο για δίαιτα, είναι πλέον πολιτισμική μάχη. Τα τελευταία 200 χιλιάδες χρόνια που υπάρχει το είδος μας είχαμε αρκετά σαφείς και σταθερές διαιτολογικές προτιμήσεις και είναι αδύνατον να έχει εξελιχθεί τόσο γρήγορα το σώμα μας για να προτιμάει το Becel από το βούτυρο. Όσο δραματικά κι αν άλλαξε το περιβάλλον μας τον τελευταίο αιώνα. Η σαρδέλα δεν είναι απλά μια συσκευασία για Ω3 λιπαρά τα οποία τώρα τελευταία θεωρούνται “καλά”. Θυμάμαι πιο μικρός που τα καρύδια ή το αβοκάντο μας έλεγαν να τα αποφεύγουμε λόγω λιπαρών. Τώρα τα εκθειάζουν λόγω “καλών” λιπαρών τους (mono) και άλλων ουσιών. Μην μασάτε, όλοι κάτι θέλουν να σας πουλήσουν. Και κάθε τρεις και λίγο αλλάζουν συμβουλές για να πουλήσουν το νέο “θαυματουργό” φαγητό ή δίαιτα. Καλύτερα να σκεφτόμαστε ότι για το 99% της ύπαρξης του homo sapiens ζούσαμε κάπως διαφορετικά.
Η σαρδέλα, φίλοι μας “επιστήμονες της διατροφής”, είναι ψάρι που τρώγετε σαν μεζές με καλή παρέα. Αφήστε τις μετρήσεις και βάλτε μπρος τις ψησταριές!
Συγχαρητήρια για το άρθρο, εξαιρετικό! Αν και συμφωνώ με το κείμενο, να διατυπώσω συμπληρωματικά μερικές παρατηρήσεις.
Ως προς το να γυρίσουμε πίσω στη διατροφή των παππούδων μας που υπονοείς: Το να ακολουθήσουμε τις διατροφικές συνήθειες ενός τόπου, θα ήταν ωφέλιμο αφενός αν ζούσαμε σε αυτόν τον τόπο και αφετέρου αν διάγαμε -έστω και στο “περίπου”- τις ζωές των ανθρώπων που τότε ζούσαν σ’ αυτόν. Το να τρώει ο τραπεζικός υπάλληλος π.χ. του Νευροκοπίου (-10 τις καλές μέρες του χειμώνα) πηχτό τραχανά με τυρί, γάλα και βούτυρο για πρωινό, είναι ιδανικό για κάποιον κάνει χειρωνακτικές εργασίες στο ύπαιθρο, αλλά όχι για αυτόν που θα κάθεται 8 ώρες μέσα σ’ ένα γραφείο στους 25 βαθμούς!
Συμφωνώ σε όσα γράφεις για τις δίαιτες, διατροφές, διατροφολόγους, κλπ., αλλά διαφωνώ στο ότι δεν γνωρίζουμε τι είναι η ισορροπημένη διατροφή. Απλά οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής δεν συνάδουν με τη δυνατότητα μιάς ανάλογης διατροφής. Για λόγους υγείας απαιτήθηκε κάποια στιγμή να χάσω 25 κιλά και να μην ανακτήσω βάρος ποτέ. Όταν το διακύβευμα είναι ή προσέχεις το σώμα σου ή μένεις παράλυτος, παίρνεις σοβαρά το ζήτημα! Επί 5 χρόνια έτρωγα απαρέγκλιτα 5 γεύματα τη μέρα και φρόντιζα μέσα σε 3 μέρες να περάσει από το πιάτο μου όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποικιλία από κάθε διατροφική ομάδα. Στα πρώτα 2 έχασα τα κιλά που έπρεπε, και κάτι παραπάνω. Κατόπιν τηρώ αυτή τη διατροφή κατά το δυνατόν, αλλά χωρίς να πιέζομαι, π.χ. όχι στις διακοπές ή στη διάρκεια εξορμήσεων, ΣK, κλπ. Δεν καταναλώνω ΠΟΤΕ τίποτα “light”, ή πάνω-κάτω συνθετικό όπως το Becel, μαργαρίνες, κλπ, ούτε κονσέρβες και πράγματα με πολλά συντηρητικά – βελτιωτικά, και προτιμώ τα βιολογικά προϊόντα εφόσον είναι ποιοτικά (άλλη “πονεμένη” ιστορία στην Ελλάδα!) και αποφεύγω πράγματα που μου δίνουν πολλές θερμίδες χωρίς καμία διατροφική αξία, αλλά και αυτό χωρίς ακρότητες. Και κάθε μέρα κινούμαι (δλδ. θα περπατήσω έστω μια ώρα, αν και, το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου κάνω ποδήλατο και τα μισά ΣΚ πάω πεζοπορίες ή για ορειβασία).
Βεβαίως, και πάλι, έχει υπάρξει διατροφολόγος που μου έχει πει ότι “κάνεις μεν μια ολοκληρωμένη διατροφή, αλλά δεν είναι ισορροπημένη και ίσως όχι αυτή που πραγματικά χρειάζεσαι”, αλλά δε τέτοιες περιπτώσεις ισχύει η απάντηση του Dirty Harry…
Wow,ευχαριστώ πολύ. Μόλις βελτίωσες δραματικά το άρθρο με τις πληροφορίες σου.