Ίσως περνάω σκοτεινή φάση. Μια ασχολούμαι με την ευθανασία των κατοικίδιων, μια με τις ικανότητες του Steve Jobs σαν πατέρα. Αλλά πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό. Σε όλη την ιστορία του homo sapiens, ο θάνατος ενός ανθρώπου συνοδευόταν από ανάλυση του έργου του. Τώρα έχουμε το Twitter και τα πρωϊνάδικα.
Η πρόσφατη αυτοκτονία ενός πολιτικού μου θύμισε πόσο μου λείπουν οι “σωστές” νεκρολογίες. Όχι από κάποια ευαισθησία στην μνήμη του νεκρού αλλά επειδή είναι σημαντικό στοιχείο της κοινωνικότητάς μας. Όταν έθαψα (κυριολεκτικά) τον Θόδωρο Αγγελόπουλο την μέρα του θανάτου του σε ένα άρθρο μου, πολλοί έσπευσαν να με κατηγορήσουν για αυτό. Είχαν δίκιο. Όχι γιατί δεν ήταν σωστά αυτά που έγραφα, ούτε επειδή δεν είχα δικαίωμα να εκφράσω την οργή μου για όψεις του έργου του εκείνη την ημέρα. Αλλά επειδή δεν έκατσα να το αντιμετωπίσω υπεύθυνα. Όπως θα έκανα αν με καλούσαν να εκφωνήσω νεκρολογία μπροστά στους χιλιάδες ανθρώπους που μαζεύτηκαν για την κηδεία του. Τι θα έλεγα εκεί αν μπορούσα;
Δημοσιογραφικά αν το κοιτάξουμε το θέμα υπάρχουν τρεις τύποι νεκρολογίας. (Πιο εκτενή παρουσίαση βάζω εδώ – Νεκρολογία – Οδηγίες για δημοσιογράφους – για όποιον ενδιαφέρεται.) Δυστυχώς στην Ελλάδα έχει επικρατήσει μόνο το πρώτο είδος, το σύντομο και “αντικειμενικό”. Πότε πέθανε, πως (γενικά), που θα ταφεί και τέτοια. Μια παράγραφος κάπου στις πίσω σελίδες την επόμενη μέρα. Άντε, αν ήταν διάσημος, να βάλουμε και 2-3 δηλώσεις άλλων. Το δεύτερο είδος, αυτό με το ρεπορτάζ, γίνεται ελάχιστα, ακόμα και σε περιπτώσεις θανάτων με πολιτικό ή αστυνομικό ενδιαφον.έρ Η κοινωνία μας υποκρίνεται – όποτε την βολεύει – ότι “θα μάθουμε όταν βγει το πόρισμα”…. στο μεταξύ το ξεχνάμε βέβαια όλοι. Οι δημοσιογράφοι δεν ξεβολεύουν κανέναν.
Το τρίτο στυλ είναι πιο προσωπικό. Εδώ εγώ συγκινούμαι συχνά. Γιατί αν καταφέρει κάποιος ζωντανός να μας μεταφέρει έστω και λίγο από αυτή την ένταση μεταξύ του νεκρού και της καθημερινότητάς μας, μας ταράζει. Και έτσι πρέπει. Αυτό το στυλ πλέον το έχουν
καταλάβει τα ιστολόγια. Συνήθως επάξια, επειδή για να κάτσει κάποιος να το κάνει, το έχει πάθος. Για παράδειγμα ενώ έψαχνα απεγνωσμένα στο ελληνικό διαδίκτυο για δείγματα νεκρολογίας (είναι ελάχιστα σε σχέση με τον Αγγλόφωνο κόσμο) μου άρεσε αυτό εδώ για τον Johnny Cash.
Είναι ευκαιρία αυτή η οικονομική κρίση. Βαρετές νεκρολογίες, γεμάτες “νεκρές” τυποποιημένες λέξεις είναι πια πολυτέλεια. Αν έκανε κάτι αξιόλογο αυτός ο άνθρωπος που μόλις πέθανε σε οποιοδήποτε επίπεδο, ας το αναδείξουμε. Να συμφωνήσουμε δημοσίως στις βασικές διαχρονικές αρχές μας, αυτές που ούτε τα κόμματα, ούτε η πείνα πρέπει να σβήνουν. Τις κουτσουκέλες να τις καταγράψουμε ομοίως, όλοι κάνουμε άλλωστε μπόλικες κάθε μέρα. O θάνατος ενός δημοσίου προσώπου δεν συγκρίνεται με τον θάνατο ενός κοινού θνητού. Γιατί εκεί έχουμε υποχρέωση να στηλιτεύσουμε τα άσχημα. Δεν έχει να κάνει με τον άνθρωπο, ούτε με τους συγγενείς του. Αυτοί ξέρουν εξάλλου καλύτερα τις άλλες όψεις του, αν επηρεάζονται από ότι γράφετε στα ΜΜΕ είναι ανόητοι και ψευτοαφελείς. Εμείς όμως πρέπει να τον θάψουμε κανονικά για τον δημόσιο βίο του. Δεν συγχωρούμε και δεν πρέπει να ξεχνάμε, ούτε να σπρώχνουμε κάτω από το χαλάκι.
Ακόμα και ο χειρότερος πολιτικός ή δολοφόνος, κάπου έχει κάποια ανθρώπινη πλευρά. Μπορεί να ήταν καλός με τον σκύλο του…
