-(James Madison – Federalist Papers No55)
H ίδια η έννοια της “κοινής γνώμης” είναι σύγχρονη κατασκευή. Πριν τον George Gallup οι πολιτικοί δεν είχαν τρόπο να συλλάβουν καν το θέμα όπως θεωρούμε σήμερα αυτονόητο. Οι πρωτεργάτες του χώρου θεωρούσαν ότι είναι με μεγάλη διαφορά ο πιο δημοκρατικός τρόπος να εκφραστεί ένας λαός. Archibald Crossley – 1937: “Αν γίνει με επιστημονικό τρόπο, η δημοσκόπηση σε 2-3 μέρες χωρίς τεράστια έξοδα για ένα ολόκληρο έθνος να συνεργαστεί χέρι-χέρι με τους εκπρόσωπούς του σε νομοθετικό επίπεδο.”
Τέτοιου είδους δημοσκοπήσεις παρουσιάστηκαν – όχι τυχαία – με Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης τα οποία για πρώτη φορά ήταν τόσο καθολικά σε απήχηση. 
Καθώς σπάνε αυτά τα μονοπώλια ούτε debate ούτε ομιλίες (πχ στην ΔΕΘ) μπορεί να ξέρει κανείς πόσοι ακριβώς και πως τα άκουσαν ή όχι. Άλλος τα βλέπει στην τηλεόραση ενώ ταυτόχρονα κοιτάει σε tablet το Facebook του, άλλος διαβάζει την περίληψη σε ένα ιστολόγιο, άλλος ακούει το webcast ενώ δουλεύει. Οι τεχνολογίες επικοινωνίας έχουν αλλάξει και την ταχύτητα την οποία περιμένουμε από μια έρευνα. Δεν είναι απίθανο να διαταχτεί μια “μίνι δημοσκόπηση” για συγκεκριμένο θέμα κατά την διάρκεια των βραδινών ειδήσεων και να περιμένει ο Πρόεδρος απάντηση στο γραφείο του το επόμενο πρωί.
Πολλά από τα προβλήματα αξιοπιστίας των δημοσκοπήσεων σήμερα πηγάζουν από το τηλέφωνο σαν μέσο. Όταν οι πρώτοι δημοσκόποι έβαλαν το τηλέφωνο στο παιχνίδι ήταν σαφές ότι το έκαναν όχι για λόγους αξιοπιστίας αλλά για να γλιτώσουν λεφτά. Τώρα αναπολούμε τις μέρες που έβρισκες εύκολα στο τηλέφωνο σχεδόν όλα τα νοικοκυριά. Πόσο μάλλον που σου απαντούσαν! Γιατί από επιστημονικής άποψης δεν είναι μόνο πρόβλημα να βρεις τις σωστές αναλογίες ως προς την ηλικία, το φύλο, την παιδεία κλπ. Μπορεί κάλλιστα συστηματικά να μην σηκώνουν το τηλέφωνο όσοι ψηφίζουν συγκεκριμένο κόμμα. Βέβαια το ίδιο επιχείρημα έχει ακουστεί και από τις δυο πλευρές. Οι Δεξιοί ισχυρίζονται ότι οι συντηρητικοί ψηφοφόροι είναι πιο πιθανό να μην σηκώσουν να απαντήσουν στο τηλέφωνο γιατί δεν νιώθουν εμπιστοσύνη στις εταιρείες που τις κάνουν. Οι Αριστεροί ότι έχουν πιο πολλούς ψηφοφόρους που φοβούνται το “φακέλωμα”. Μετρημένα και αποδεδειγμένα σε δυο τουλάχιστον περιπτώσεις στις ΗΠΑ, το 2004 και το 2006 ακόμα και τα exit poll (όπου γίνονται κατ’ιδίαν οι ερωτήσεις) πάσχουν από τέτοιες σκεβρώσεις.
Έχει μετρηθεί (από …έρευνες) ότι όσοι ασχολούνται με την πολιτική ή γενικά με τα κοινά όπως και οι πιο νέοι είναι πιο πιθανό να απαντήσουν. Επίσης έχει παρατηρηθεί (πχ Joe Lenski) ότι σε φορτισμένες συναισθηματικά εκλογές, οι στρεβλώσεις είναι ακόμα μεγαλύτερες.
Και ακόμα δεν αρχίσαμε. Γιατί στο σταθερό τηλέφωνο δεν βρίσκεις πλέον τεράστιες (και σημαντικές δημοσκοπικά) ομάδες πληθυσμού. Άλλος βασίζεται πλέον στον υπολογιστή, άλλος στο Skype, άλλος στο κινητό. Ακόμα κι αν πληρώσει (ακριβά) εταιρεία να περιλάβει κινητά τηλέφωνα στο δείγμα δεν είναι καθόλου σίγουρο σε τι κατάσταση θα πετύχεις κάποιον ώστε να μπορεί να μιλήσει. (Στο αυτοκίνητο απαγορεύεται, στον δρόμο δεν ακούει, στην δουλειά δεν θέλει να ακούγονται οι πολιτικές του απόψεις…. πότε θα τον πετύχεις λοιπόν;)
Αναδρομικά πολλοί ισχυρίζονται ότι “μόνο η Χ, Ψ, Ω εταιρεία είχε πετύχει τα αποτελέσματα” αλλά δεν μας λένε σε ποια από τις πολλές διαφορετικές τους έρευνες αναφέρονται…
Το άρθρο γράφτηκε τον Ιούνιο του 2009 σε ένα παλιό μου blog και μεταφέρθηκε εδώ τώρα μαζί με όλα τα άλλα άρθρα περί πολιτικής και δημοσκοπήσεων.