Πολλές φορές φίλοι μου λένε “ω, ρε θα είχε πολύ γούστο να σε δούμε να συζητάς αυτά τα θέματα με κάποιον ιερωμένο ικανό στη συζήτηση.” Να σας βοηθήσω γιατί το έχω κάνει χιλιάδες φορές. Όχι, δεν έχει πλάκα. Και δεν το γράφω τώρα, μετά από τόσα χρόνια προσπαθειών, ως κάποιος που έχει κουραστεί να ψάχνει τρόπο επικοινωνίας. Μπαίνω ακόμα μερικές φορές με κάθε καλή πρόθεση σε τέτοιες κουβέντες όπου κι αν βρεθώ. Μέχρι και σε μοναστήρι έχω φιλοξενηθεί, άκουσα και κασέτα με κήρυγμα κάποιου “χαρισματικού” από την Αυστραλία και την συζητήσαμε. Μετά διαβάσαμε μαζί από τα Ευαγγέλια. Όλα τα κάνω εγώ προκειμένου να μάθω.
Αλλά οι λέξεις “θρησκεία” και “μάθηση” δεν είναι πράγματα που πρέπει να μπαίνουν στην ίδια πρόταση. Να σας εξηγήσω τα είδη των προβλημάτων. Αρχίζω από τις πιο συχνές κατηγορίες χαμηλού επιπέδου θρησκόληπτου και ανεβαίνω προς τους πιο γκουρού και ικανούς κατά τη γνώμη μου:
- “Ο Κύριος διδάσκει…” Αυτοί είναι οι πιο λάιτ και άχρηστοι συνομιλητές. Επικλήσεις στα Ευαγγέλια ή επιχειρήματα τύπου “αυτό ισχύει επειδή το γράφει εδώ” δεν λειτουργούσαν ούτε όταν ήμουν εφτά χρονών και πήγαινα στο Κατηχητικό. Άσε που γνωρίζω και τα θρησκευτικά θέματα καλύτερα από αυτούς συνήθως. Αν μιλάτε μεταξύ σας δυο της ίδιας θρησκείας και αν γνωρίζετε εξίσου καλά τις Γραφές, ίσως έχει κάποια χρησιμότητα. Στο ίδιο επίπεδο που δυο ποδοσφαιρόφιλοι όταν λένε Bend it like Beckham γνωρίζουν τα φάλτσα του συγκεκριμένου ποδοσφαιριστή και συνεννοούνται πιο γρήγορα.
- “Ναι, αλλά τότε πως στην μεταθάνατο ζωή;….” Οι λίγο πιο πονηροί θρήσκοι αποφεύγουν σε πρώτη φάση το δόγμα και τις εύκολες ατάκες. Συζητάνε, συζητάνε, ακούνε κυρίως και όταν τους πιέσεις με ένα λογικό επιχείρημα που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αλλιώς ρίχνουν από το βαρύ πυροβολικό τους. Δηλαδή βασικά δεν ξέρουν να αναλύουν τα θέματα, κανείς δεν τους ανάγκασε ποτέ. Νομίζουν ότι βγάζοντας από την τραπουλόχαρτα έναν κρυμμένο άσσο λήγει η παρτίδα. Το δικό τους αξίωμα θεωρούν ότι λύνει την αρχική απορία. Ίσως με τους χαζούς που συζητάτε συνήθως παιδιά…
- Ο φίλος μου ο Δημήτρης από τον στρατό. Στη μονάδα συχνά πιάναμε συζήτηση. Πανέξυπνος άνθρωπος, λίγο φοβικός, μάλλον για αυτό χρειαζόταν το αποκούμπι του Χριστιανισμού. Όποιο θέμα και να πιάναμε, μπορούσαμε να το συζητάμε αρκετή ώρα ευχάριστα. Αντίθετα με την κατηγορία Νο2 πιο πάνω, ο Δημήτρης μπορούσε να καταλάβει το πλέγμα των επιχειρημάτων. Μπορούσε να δει όταν του ροκάνιζα το κλαδί κάποιας σειράς σκέψεών του. Κάποια στιγμή λοιπόν σιωπούσε, χαμογελούσε, έληγε φιλικά πάντα η κουβέντα. Και την επόμενη φορά που γυρνούσε από έξοδο μου έφερνε ένα βιβλίο σχετικό με το θέμα που είχαμε συζητήσει. Έχω διαβάσει άπειρα από δαύτα. “Χριστιανισμός και Οικολογία”. “Τι λέει ο Χριστός για το ερωτικό πάθος”. Μόνο βιβλίο με τίτλο “ε, δεν είναι και τελείως ανώμαλο να θέλεις να πηδάς την αδελφή σου!” δεν μου έφερε από διάφορους προοδευτικούς ιερωμένους διαφόρων ειδών που έχτιζαν πολύπλοκα κατασκευάσματα τελικά όμως εξίσου άχρηστα. Τουλάχιστον τα είχαν δουλέψει όμως. Σε παρόμοια κατηγορία βάζω και τους “εντάξει, δεν μπορώ να το απαντήσω αυτό τώρα αλλά είναι ένας γέροντας στη μονή ΚατωΠετρούλας φοβερός αν πας….”
- Ο φίλος μου ο Δημήτρης ο ζωγράφος. Αυτός δεν ξέρω αν είναι Χριστιανός τελικά. Να πιστεύει δηλαδή ότι ένας μουσάτος πέθανε και αναστήθηκε. (Ναι, ξέρετε, πρέπει να πιστεύετε ότι έγινε πραγματικά αυτό, όχι συμβολικά, αλλιώς δεν είστε Χριστιανοί.) Πιστεύει σε διάφορα ενεργειακά διαφόρων ειδών και ο λόγος που δεν ξέρω τελικά είναι επειδή πετάει μισόλογα σε πολύ στρατηγικές στιγμές μιας συζήτησης με μόνο στόχο να σε βάλει να σκεφτείς αλλιώς. Αν είσαι άνθρωπος που θέλεις να μαθαίνεις, βάλσαμο αυτή η διαφορετική οπτική. Βέβαια δεν έχει να κάνει με την θρησκεία. Κι αν πετύχεις την σπάνια περίπτωση θρήσκου ανθρώπου καλλιεργημένου και με γνώσεις για συζήτηση, μόλις τον πιέσεις για κάποιο θέμα θρησκείας θα πέσει αναγκαστικά στις κατηγορίες 1-3 πιο πάνω. Αξιωματικά δεν γίνεται αλλιώς. Αξιωματική είναι η θρησκεία a priori.
Αλλά βέβαια η κατηγορία Νο4 δεν είναι Χριστιανός. Είναι άνθρωπος που πιστεύει στη χρησιμότητα της πνευματικότητας πιο πολύ από ότι εγώ ίσως. Και δεν με έχει πείσει προφανώς ούτε αυτός. Όπως δεν με έχουν πείσει διάφοροι “πνευματικοί” στους οποίους με έχουν πάει ενθουσιασμένοι φίλοι μου που τους έχουν για θεούς (!) ούτε μοναχοί “χαρισματικοί” που προσκυνούν μυριούνια θρησκευάμενοι. Όλοι σε μια από τις 3 πρώτες κατηγορίες ανήκουν αν είναι θρήσκοι. Όλοι δέχονται να μην σκέφτονται και να μην αναλύουν ολόκληρες κατηγορίες θεμάτων “γιατί έτσι”. Δεν γίνεται αλλιώς. Ή ο Θεός σου ορίζει το “γιατί έτσι” ή είσαι ελεύθερος να το ψάχνεις.