Σε αυτόν τον δικτυακό τόπο γράφουν αρκετοί συγγραφείς. Φαίνονται. Αντίθετα με εμένα, σκέφτονται μια μια τις λέξεις τους και γράφουν με τρόπο που συγκινεί, συναρπάζει και συνδυάζει νόημα, αισθήσεις και σκέψη. Αυτοί λοιπόν είναι από τους ανθρώπους που λένε:
“Α, δεν μπορώ! Πρέπει να το πιάσω το βιβλίο, να το μυρίσω, να το κρατάω, να το έχω….” Με προκαλούν να τους κοροϊδεύω. Τα ηλεκτρονικά βιβλία είναι πιο φτηνά, (ή και τζάμπα), πιο εύκολα, πιο, πιο… Ας τα πιάσουμε ένα, ένα:
1. “Πρέπει να το πιάσω το βιβλίο”. Έχουν ένα δίκιο. Από ότι φαίνεται και από σχετικές μελέτες, το γεγονός ότι ασυναίσθητα βρίσκεις που είσαι “μέσα” σε ένα βιβλίο καθότι πιάνεις τις υπόλοιπες σελίδες, είναι ίσως σημαντικό. Όχι με δείκτες σε μια ηλεκτρονική σελίδα που λένε “σελίδα 14 από 156” ή με ποσοστά, γραφήματα, μπάρες ή άλλα γραφικά. Η “αίσθηση” του βιβλίου που λέμε αναλύεται σε ένα σωρό πράγματα που αντιλαμβανόμαστε από το βάρος, τα δάχτυλα μας (πόσες σελίδες έμειναν) και άλλα πράγματα που υποσυνείδητα μας δημιουργούν μια συνολική εικόνα.
2. “Πρέπει να το μυρίσω το βιβλίο.” Αυτό αγγίζει τα όρια του φετίχ και κάπως έτσι μας το παρουσιάζουν οι ψωνάρες που το παίζουν βιβλιοφάγοι. Αλλά πάλι έχουν δίκιο. Γιατί το ζητούμενο είναι να καταχωρηθεί το περιεχόμενο σε ένα μοναδικό “κελί” στον εγκέφαλό μας. Προφανώς η μυρωδιά, οι σημειώσεις μας, το σημείο που σκίστηκε λίγο το εξώφυλλο στο μετρό εκείνη την μέρα, κάνουν κάθε βιβλίο μια μοναδική εμπειρία. Την οποία συγκρατούμε καλύτερα από ότι τα ηλεκτρονικά βιβλία που διαβάζονται πολλά σε μια συσκευή.
3. “Τα καταλαβαίνω καλύτερα από βιβλίο” μου λένε και εξοργίζομαι όταν σκέφτομαι όλο το χαρτί που πάει “χαμένο”. Αλλά τελικά οι περισσότερες μελέτες στο θέμα λένε ότι έχουν δίκιο. Κυρίως η ικανότητα του χαρτιού να περιέχει όλες τις πληροφορίες χωρίς να απαιτείται επέμβαση (αυτό το διαρκές σκρολάρισμα στις οθόνες…) κάνει μεγάλη διαφορά. Και καλύτερη κατανόηση των κειμένων και τα θυμούνται καλύτερα. (Εξαίρεση φαίνεται ότι είναι πιθανώς όσα παιδιά έχουν συνηθίσει από μικρά τα ηλεκτρονικά μέσα.)
4. “Ο εγκέφαλός μου δεν μπορεί αυτά τα ηλεκτρονικά μπλιμπλίκια”. Ουστ απεδώ ρε παλιομοδίτη, τράβα να φέρεις νερό από το πηγάδι! Δυστυχώς έχεις όμως δίκιο. Έρευνες που κοιτάνε ακριβώς πως χειρίζεται ο εγκέφαλός μας τα “μπλιμπλίκια” δείχνουν ότι και μόνο που μπορείς να τα πασπατεύσεις, ο εγκέφαλος τα βλέπει διαφορετικά. Στο τυπωμένο χαρτί χαλαρώνει και επικεντρώνεται στο νόημα, τις βαθύτερες έννοιες. Στα ηλεκτρονικά μέσα η επιφανειακή ματιά κυριαρχεί γιατί μέρος του εγκεφάλου μας ασχολείται με τις διαδραστικές δυνατότητές τους.
Ο αγαπημένος μου τρόπος επανάληψης, ακόμα και στο μεταπτυχιακό ήταν με κόλλες Α3 όπου συνόψιζα τα θέματα. Με λίστες, ζωγραφιές, γραφικά, κολάζ και οτιδήποτε άλλο έχτιζα κυριολεκτικά εικόνες για το μυαλό μου. Να κατανοήσω και να συσχετίσω έννοιες καλύτερα. Ακόμα δεν έχει βρεθεί εξίσου αποτελεσματικός τρόπος σε ηλεκτρονικά μέσα. Κάποτε ίσως να προσαρμοστεί ο εγκέφαλός μας και να πετυχαίνει περισσότερα. Αλλά μάλλον θα πρέπει να βελτιωθούν πολύ περισσότερο οι σχετικές τεχνολογίες.
Στο μεταξύ – ελλείψει εύκολων απαντήσεων – θα πρέπει όλοι με υπομονή να ξεδιαλέγουν βάση κόστους, ευκολίας και επιθυμητού αποτελέσματος κάθε φορά. Και να πλακωνόμαστε σε σχόλια, συζητήσεις και forum σχετικά με όλα αυτά…
