Έχει μεγάλο ενδιαφέρον και ιστορικά και πρακτικά να δούμε πως θεράπευαν παλιότερα συχνές παθήσεις. (Αν σας ενδιαφέρει το θέμα ένα ιστολόγιο που εξειδικεύεται σε αυτά είναι εδώ. Κάνα δυο παλιότερα γιατροσόφια από τα Τζουμέρκα τα βρίσκετε πατώντας στην αντίστοιχη κατηγορία θέματος.) Αν τσινάτε με την ιδέα ότι χρησιμοποιούσαν κρανία σκύλου και τέτοια “οπισθοδρομικά” μην διαβάσετε παρακάτω:
“Τα μικρά προσβάλλονται από διάφορες αρρώστιες που τις θεραπεύουν με πρακτικούς τρόπους και με διάφορα πρακτικά φάρμακα. Τη θεραπεία την εκτελούν γριές και μαμές που γνωρίζουν εκ πείρας τα πρακτικά φάρμακα που θεραπεύουν την κάθε αρρώστια καθώς και τους τρόπους παρασκευής των φαρμάκων.
Αστράκα. Η αστράκα είναι εννιά λογιών. Παίρνουν κρεμέζι, λεμόνι και ζάχαρη, τ’ ανακατεύουν και δίνουν σίο παιδί που πάσχει να πιει για να εκδηλωθεί η αστράκα. Η αρρώστια αυτή θέλει ξινά (βυσινάδα, λεμονάδα, λεμόνι και ζάχαρη, όχι ξίδι). Όσο διαρκεί η αστράκα, δε ζεματίζουν μαλλιά ή άλλα πράγματα στο σπίτι.
Άνθρακας (ανάφερτο σπυρί). Θεραπεύεται με το καλομάνταρο (μανιτάρι με βαριά μυρουδιά που φυτρώνει την άνοιξη και το φθινόπωρο). Το ξηραίνουν και το επιθέτουν στο μέρος όπου το σπυρί.
Αξόγκωμα (ξίγκι). Δίνουν στο παιδί που πάσχει μαντζιούνι, ένα κουτάλι πρωί και βράδυ. Το μαντζιούνι είναι τονωτικό και παρασκευάζεται με κανέλλα, καρυοφύλλι, μοσχοκάρυδο και καρδοβότανο. Το στεγνώνουν, το κοπανίζουν και τ’ ανακατεύουν με μέλι. Στη Βίνιανη, χωριό της επαρχίας Βοΐου, υπάρχει πέτρα σε βράχο που εξέχει, αφήνει δε από κάτω κενό που μόλις χωρεί να περάσει πρηνής άνθρωπος. Από κει περνούν τρεις φορές όσοι είναι κομμένοι (πάσχουν από κήλη). Επίσης περνούν από κει τρεις φορές και τα μικρά που πάσχουν από αϋπνία.
Αερικό. Μέλι και λουλάκι τα λιώνουν ο’ ένα φλυτζάνι, παίρνουν με το δάχτυλο από το υλικό αυτό και σταυρώνουν το σώμα του άρρωστου παιδιού. Αν το αερικό προσβάλει τη λεχώνα, τρώγει τρεις φορές απ’ αυτό και σταυρώνεται στο μέτωπο και στον κόρφο της. Τρώγει εννιά φορές λειτουργιά.
Βήχας. 1. Βάζουν ο’ ένα κουτάλι σκόνη από καμμένο δαδί, όπου η μάνα στάζει γάλα από τον κόρφο της και δίνει στο παιδί να πιει. 2. Ανακατεύουν το μητρικό γάλα σε μέρος όπου καπνίζει θυμίαμα και δίνουν στο παιδί να πιει. 3. Σπόρο και λουλούδια μολόχας τα βράζουν και τα δίνουν για μαλακτικό. 4. Κοπανίζουν πετροζάχαρη και του δίνουν να πιει.
Δάκρυσμα των ματιών. Βάζουν λάδι σε πανί και το επιθέτουν στο μέτωπο επί μια εβδομάδα.
Διάρροια. Δίνουν στο άρρωστο παιδί να πιει ζουμί από βρασμένο καρπό αγριοτριανταφυλλιάς. Ή ξεσυντρίβουν το παιδί, το περνούν δηλαδή τρεις φορές από τη φωτιά λέγοντας: “Γριός και γριά πέρασαν και το σύντριψαν. Απ’ τη φωλιά το πέρασα και το ξεσύντριψα”. Ή βάζουν δυο πανιά, ένα ακάθαρτο απ’ έξω κι ένα καθαρό από μέσα και φασκιώνουν κατόπι το παιδί με το καθαρό πανί. Πιστεύουν πως τα μικρά προσβάλλονται από διάρροια, γιατί τα φασκιώνουν με πανιά που τα αφήνουν έξω από το σπίτι.
Ευλογιά. Θεραπεύεται με τα ίδια θεραπευτικά μέσα που θεραπεύουν την αστράκα.
Ερεσίπελας (ανεμοπύρωμα). Καίνε στη φωτιά το σιδερόφκυαρο (μικρό σιδερένιο φτυάρι), το ονοματίζουν και κατόπι ραντίζουν πάνω στο φτυάρι ξίδι. Ο ατμός πηγαίνει στο πρησμένο μέρος.
Κοιλόπονος. Η μάνα βγάζει λίγο γάλα ο ένα κουταλάκι, βάζει και δύο σταγόνες λάδι, δύο σταγόνες ρακί, λίγη ζάχαρη, τ’ ανακατεύει με το μικρό της δάχτυλο και δίνει στο παιδί να πιει.
Κοψίματα. 1. Πίτυρα ανακατεμένα με αλάτι τα ζεσταίνουν στη φωτιά και τα επιθέτουν στην κοιλιά του παιδιού. 2. Τρεις σταγόνες ρακί, τρεις λάδι και ζάχαρη, μητρικό γάλα και σκόνη από θυμίαμα, τ’ ανακατεύουν και δίνουν στο παιδί να πιει.
Κοκότης (καρκαλόβηχας). Δίνουν στο παιδί που πάσχει να πιει γαϊδουρίσιο γάλα.
Καλογέροι (δοθιήνες). Κάνουν αλοιφή με ψιλό αλάτι, μια κουταλιά καθαρό αλεύρι, βούτυρο, καρύδι και μέλι τα ζυμώνουν και τα επιθέτουν 4-5 φορές για να μαζέψει ο δοθιήν. Ή ψήνουν κρεμμύδι και το επιθέτουν. Για να σπάσει, βάζουν επάνω ζάχαρη με στάχτη. Για να απαλύνει και βγει το στρώμα, επιθέτουν ρύζι βρασμένο με λάδι. Κάνουν φυτήλι με κηρί και το βάζουν μέσα, για να ξετρέξει το πύον.
Κοκιναδάια. Είναι τα κόκκινα σπυριά που εμφανίζονται στο σώμα του παιδιού και συνοδεύονται με πυρετό. Ζεσταίνουν φλούδα καρπουζιού και την επιθέτουν στο μέρος των σπυριών. Ή επιθέτουν ντάρες από πετιμέζι. Ή κοπανίζουν κρανίο σκύλου (σκύλοκέφαλο). Βάζουν τη σκόνη σε πανί αλειμμένο με μέλι και το επιθέτουν.
Μπλοάνχα. Όλο ίο σώμα του παιδιού γεμίζει μικρά κόκκινα σπυριά. Τoυ δίνουν και πίνει ξινό.
Πόνος των ποδιών. Όταν πονεί στο κάτω μέρος των ποδιών, βάζουν ανάμεσα στα δάχτυλα κοπανισμένο θυμίαμα και δαδί.
Πόνος των μαστών. Όταν πονούν οι μαστοί της λεχώνας, τρίβουν κρεμμύδι και φλούδα ακτέας και τα καβουρδίζουν ώσπου κοκκινίσουν. Τα στραγγίζουν και βάζουν θυμίαμα, μαστίχα και κηρί και κάνουν αλοιφή που την ονομάζουν κηράλφη. Τη βάζουν σε πανί και την επιθέτουν στους μαστούς.
Πόνος των ματιών. 1. Κάνουν συχνά μπάνιο με βοζλάνθη (άνθος κουφοξυλιάς). 2. Όταν πρόκειται για χτύπημα στο μάτι, ψήνουν το ασπράδι του αυγού, πασπαλώνουν επάνω ζάχαρη και το επιθέτουν στο μάτι. Ή το αλείφουν με μέλι. Και γενικά σε κάθε είδους πόνο του ματιού το μαγαρίζοιτ» (επιθέτουν κόπρανα). 3. Κοπανίζουν στίψη, ρίχνουν και ασπράδι αυγού, το δουλεύουν, το βάζουν σε καθαρό πανί και το επιθέτουν στο μάτι. 4. Κάνουν ζυμάρι με καλαμποκάλευρο, το βάζουν σε πανί και το επιθέτουν στο μάτι.
Πόνος του αυτιού. 1. Υπάρχει χόρτο που το ονομάζουν φτάκος (αγνώστου σε μας επιστημονικής ονομασίας). Το κοπανίζουν, το στραγγίζουν και το βάζουν χλιαρό στο αυτί. 2. Ρίχνουν λάδι στον ακουστικό πόρο. 3. Ρίχνουν τρεις σταγόνες λεβάντα στον ακουστικό πόρο. 4. Επιθέτουν εξωτερικώς δέρμα λαγού, αφού το ζεστάνουν. 5. Παίρνουν νερό από βάφτιση και λάδι και το χύνουν στον ακουστικό πόρο.
Πυρετοί. Παίρνουν θερμασοβότανο (πικρό χόρτο όπως το κενταύριο, η άψινθος κι άλλα), το βράζουν και δίνουν στο παιδί να πιει, οπότε καταπαύει ο πυρετός.
Φρίξη {σπασμοί). Καταπίνουν ζεστή την καρδιά περιστεριού.
Φαγούρα στις πατσιές (πέλματα). Βάζουν τα πόδια σε νερό βρασμένο με αλάτι.
Ψωροφύτης. Παίρνουν κατράνη, την πλύνουν μ’ εννιά νερά, βάζουν ίκνα, λάδι, κρόκον αυγού και ψαροβότανο, τα κοπανίζουν, τα ζυμώνουν, σε ποτήρι και κάνουν αλοιφή. Κάνουν κασταλαή (η στάχτη να είναι από παλιά κλήματα) και με φανικό σαπούνι πλύνουν το κεφάλι και βάνουν αλοιφή. Την αφήνουν εικοσιτέσσερις ώρες. Για να βγει η κατράνη, αλείφουν το μέρος με λίγδα. Το ξαναπλύνουν και βάνουν αλοιφή εφτά φορές.”
Από το βιβλίο “Λαογραφικά Βοίου” του Φώτη Παπανικολάου. Πιο πολλές παραδοσιακές θεραπείες με βότανα θα βρείτε μαζεμένες εδώ.
