(ΜΥΘΟΜΑΝΗΣ – Αν ψάχνετε τη λύση στο παιχνίδι 7 λέξεις, επίπεδο 1049.) Δεν χρειάζεται να ψάχνεται στην Βικιπαιδεία για αυτό το πρόβλημα. Η αντιμετώπιση, τα συμπτώματα και η ψυχολογία του θέματος είναι αρκετά καλά μελετημένα πράγματα.
Το έχεις ζήσει το παραμύθι και συνεχίζεις να το ζεις…
Το ποτίζεις, το ταΐζεις, το ευνοείς να ανθίσει γιατί ακόμα και μετά τις πολλές φορές που έχει φανεί φάουλ, εσύ συνεχίζεις να αναπτύσσεις δικαιολογίες μέσα σου για το φίλο/η, γκόμενο/α που νομίζει ότι έχει γεννηθεί για να σε μπουκώνει κουτόχορτο πρώτης τάξεως, κανονικά και με το νόμο.
Αυτή είναι η μια κατηγορία δεκτών της μούφας… οι εύκολοι, μα μερικώς υποψιασμένοι, που ενώ νιώθουν το φέικ πρόσες προκλητικά εθελοτυφλούν απέναντι στην αλήθεια που ίσως τους πονάει…
Υπάρχει και μια δεύτερη κατηγορία δεκτών ψέματος… οι χομπίστες!
(Ένας παθολογικός ψεύτης είναι ένα άτομο που λέει χρόνια χρόνια μεγαλοπρεπή ψέματα που μπορεί να τεντώσουν ή να υπερβούν τα όρια της πιστότητας. Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι ψεύδονται ή τουλάχιστον κάμπτουν την αλήθεια περιστασιακά , οι παθολογικοί ψεύτες το κάνουν συνήθως. Το εάν το παθολογικό ψέμα πρέπει να θεωρηθεί ως ξεχωριστή ψυχολογική διαταραχή, συζητείται ακόμη στις ιατρικές και ακαδημαϊκές κοινότητες.)
Που θα το φτάσει το παραμύθι; Σου έχει αναπτυχθεί μια περιέργεια σαν το θεατή της σαπουνόπερας που με αγωνία περιμένει το παρακάτω. Από χόμπι αναγνωρίζεις το fake μα το αφήνεις να αναπτυχθεί μέχρι την πλήρη απομυθοποίηση.
Βασικές επιλογές
Οι παθολογικοί ψεύτες συνήθως ψεύδονται για να κερδίσουν την προσοχή ή τη συμπάθεια.
Τα ψέματα που λένε οι παθολογικοί ψεύτες είναι συνήθως μεγαλοπρεπή ή φανταστικά.
Οι παθολογικοί ψεύτες είναι πάντα οι ήρωες, οι ηρωίδες ή τα θύματα των ιστοριών που επινοούν.
Αν ανήκεις στην πρώτη κατηγορία, τρέξε να σωθείς, ξύπνα, ξεκουνήσου. Έχεις σωτηρία!
Αν ανήκεις στη δεύτερη κατηγορία, καλώς ήρθες στην παράνοιά μας… σε καταλαβαίνουμε. Ο καλύτερος τρόπος να καταλάβεις τους ανθρώπους είναι να τους αφήσεις να εκτεθούν. Όταν δώσουν το ρεσιτάλ τους, γιατί αργά ή γρήγορα το δίνουν, τότε αποφασίζεις τη δική σου αντίδραση, που λογικά είναι χειροκρότημα και έξω από την πόρτα… για την ψυχική σου υγεία και με γνώμονα την ηρεμία σου πάντα, αγαπητέ χομπίστα.
Για την τρίτη και καταϊδρωμένη κατηγορία ανυποψίαστων δεκτών, που απλά αδυνατούν να καταλάβουν τον παθολογικό ψεύτη και υποφέρουν σιωπηλά, από δραματικά έως κινηματογραφικά, εδώ έχουμε επτά χαρακτηριστικά να τα βάλεις καλά στο μυαλό σου και να προσπαθήσεις να τα εφαρμόσεις την επόμενη φορά που το ένστικτό σου, σου λέει κάτι κουλά που δεν μπορείς να μεταφράσεις.
Γιατί το ένστικτο μιλάει και κυρίως εντοπίζει… μπορεί να αργεί να ξυπνήσει ανάλογα με το πόσο εκπαιδευμένο είναι, αλλά πάντα είναι παρόν να σου πει όλα όσα δε γουστάρεις να ακούσεις!
Πάμε Ντόλυ λοιπόν... 7 χαρακτηριστικά να ξεχωρίσεις τον παθολογικό ψεύτη στη ζωή σου. Ούτε ένα, ούτε δύο, επτά όπως όλα τα μεταφυσικά που αδυνατούμε να εξηγήσουμε μα τα τρώμε στη μάπα αδιαμαρτύρητα!
1) Εντόπισέ τον/την – κατάλαβέ τον/την: Ο παθολογικός ψεύτης λέει ψέματα από συνήθεια, για πολύ καιρό και εντελώς αυθόρμητα ακόμα και για τα μικρά και ανούσια πράγματα, που είναι εύκολα να εντοπίσεις, όπως πχ τι χρώμα έχουν τα πλακάκια της κουζίνας του.
Κανονικά ψέματα έναντι παθολογικών ψεμάτων
Οι περισσότεροι άνθρωποι περιστασιακά λένε “κανονικά” ψέματα ως αμυντικό μηχανισμό για να αποφύγουν τις συνέπειες της αλήθειας (π.χ. “Ήταν έτσι όταν το βρήκα.”) Όταν λέγεται ψέμα να ενθαρρύνει έναν φίλο ή να σώσει τα συναισθήματα κάποιου άλλου π.χ. “Το κούρεμα σας φαίνεται υπέροχο!”), μπορεί να θεωρηθεί στρατηγική για τη διευκόλυνση της θετικής επαφής.
Αντίθετα, τα παθολογικά ψέματα δεν έχουν κοινωνική αξία και είναι συχνά παράξενα. Μπορούν να έχουν καταστροφικά αρνητικές επιπτώσεις σε εκείνους που τους λένε. Καθώς το μέγεθος και η συχνότητα των ψεμάτων τους εξελίσσονται, οι παθολογικοί ψεύτες χάνουν συχνά την εμπιστοσύνη των φίλων και της οικογένειάς τους. Τελικά, οι φιλίες και οι σχέσεις τους αποτυγχάνουν. Σε ακραίες περιπτώσεις, το παθολογικό ψέμα μπορεί να οδηγήσει σε νομικά προβλήματα, όπως δυσφήμιση και απάτη .
Αν ανακαλύψεις άλλες αποχρώσεις ή και καθόλου πλακάκια, άρχισε από αυτές τις μικρές και αναίμακτες λεπτομέρειες να υποψιάζεσαι, ότι θα ακολουθήσουν αργά ή γρήγορα και πιο μεγάλα λάθη και πάθη.
Η τάση αυτή αναπτύσσεται συνήθως σε μικρή ηλικία, όπου το παιδάκι γλίτωνε μπελάδες πιο εύκολα στο σπίτι και στο σχολείο με ολίγον παραμύθι, με ολίγον λευκό ψεματάκι, άρα ταμπουρώθηκε πίσω από αυτή την τακτική προκειμένου να συνεχίζει να σφυρίζει αδιάφορα και με γιακάδες σηκωμένους. Αυτά βέβαια στις ελαφρές περιπτώσεις… γιατί υπάρχουν και οι χειριστικοί τύποι που χρησιμοποιούν το ψέμα προκειμένου να ελέγξουν καταστάσεις προς όφελός τους. Εκεί κίνδυνος – θάνατος… Στενή παρατήρηση και κάνε την με ελαφρά… Πλέον μιλάμε για συνήθεια που γίνεται μανία!
2) Σύγκρινε τις διαφορετικές εκδοχές της ιστορίας που θα σου σερβίρει κάθε φορά. Δώσε σημασία σε μικρές λεπτομέρειες και επίσης κάνε συχνές ερωτήσεις χρησιμοποιώντας άλλα λόγια, αλλά ρωτώντας για το ίδιο θέμα κυρίως για μη σημαντικές στιγμές της ζωής του άλλου, με άνεση και χαλαρότητα, σα να βάφεις το νύχι σου ένα πράμα…
Συνήθως, στα μη σημαντικά θα υπάρχει ανακολουθία ή και μικρές παύσεις προκειμένου να σκεφθεί το παρακάτω ψέμα, να το επεξεργαστεί, να δώσει στον εαυτό του/της αέρα να αναπνεύσει, πριν πέσει στο τραπέζι ένα ακόμα όνειρο θερινής νυχτός τύπου «χάθηκα γιατί είχα τα νεύρα μου, το φεγγάρι ήταν χλωμό, ο ουρανός μουντός, τα ραδίκια ανάποδα» και λοιπά ρομαντικά στοιχεία της φύσης που μπορεί να ντύσουν άνετα ένα δράμα βουκολικού ανακόλουθου αχταρμά! Ντριιιιιν απομακρύνσου… ή συνέχισε να παρατηρείς δε σου φθάνει μάλλον για να πιστέψεις!
3) Σύγκρινε τις ιστορίες που έχεις χάψει εσύ με τις ανάλογες που έχαψαν κοινοί γνωστοί. Δε μπορεί… βάσει του ρητού αγαπάει ο θεός τον κλέφτη/ψεύτη, αγαπάει και το νοικοκύρη, το σύμπαν κάποια στιγμή θα σε φέρει σε επαφή με κοινούς γνωστούς, που προφανώς έχουν ακούσει τα φερι (όχι μπόοουτ) τέιλς του/της αγαπητού/ης μας ψευτρονίου.
Χωρίς να αποκαλύψεις τη δική σου εκδοχή στα πρώτα στάδια, άκου στωικά… οι ιστορίες που σερβίρονται συνήθως είναι ίδιες σε περιεχόμενο, αλλά προσαρμοσμένες στην εκάστοτε προσωπικότητα του αποδέκτη. Αν συναισθηματικά έχεις απεμπλακεί, πάρε και ποπ κορν, είναι διασκεδαστική η φαντασία του/της… απόλαυσέ την και μετά πέρνα στα χαστούκια ελευθέρως… ή μήπως όχι ακόμα; Δε σου φθάνουν οι ενδείξεις;
4) Πρόσεξε αν το άτομο που προφανώς σου λέει ιστορίες για αγρίους, το κάνει γιατί έχει συνεχή ανάγκη για επιβεβαίωση… να είναι στο κέντρο της προσοχής με όποιο τρόπο. Οι λόγοι που μπορεί να το κάνει; Να κερδίσει τη συμπάθεια όλων, να νιώσει σημαντικός/η, βαριέται και δεν έχει κάτι πιο εποικοδομητικό να κάνει και κυρίως αισθάνεται απίστευτα, αβάσταχτα ανασφαλής.
Αλλά ας μην ψάξουμε τους λόγους, γιατί ενδέχεται να λειτουργήσουν και ως δικαιολογίες για να συνεχίσεις να τον/την συγχωρείς. Όσοι αξίζουν να είναι στο επίκεντρο, το κάνουν συνήθως πολύ φυσικά, όσοι υπερπασχίζουν, μην πεις κουβέντα, κρατούν κρυμμένα μυστικά και ντοκουμέντα. Πάρε μερέντα και απόφυγε τους πολύ αφύσικα loud τύπους. Αν ακόμα δεν το έχεις πάρει απόφαση ότι πρόκειται για παθολογικό ψεύτη, πάμε παρακάτω να σου δώσω κι άλλα στοιχεία… Τι να κάνω πια, όλα τα έχω κάνει, αγαπητέ αναγνώστη, για να σε εξυπηρετήσω ως ανταπόδοση στην φιλαναγνωσία σου!
5) Ψάξε να βρεις εμμονές που κρύβονται κάτω από την συνήθεια και την ανάγκη να λέει ψέμματα συνέχεια: αλκοολισμός, ναρκωτικά, εθισμός στο διαδίκτυο με αφύσικο τρόπο και σε ακόμα πιο σοβαρές περιπτώσεις ναρκισσισμός, διπολικές διαταραχές, ψυχώσεις. Νταξ τρόμαξες; Τρέμεις; Αυτά δεν τα αμφισβητούμε, γλυκιά μου πεταλούδα. Όταν τα βρούμε στο δρόμο μας, βουρ και αλλαγή πορείας. Ωστόσο, πολύ συχνά τόσο μπαμ ενδείξεις δε μας έρχονται με το πρώτο manual… τι τόσο εύκολη θα ήταν η ζωή μας; Πες μου που πουλάν τέτοιες ζωές να μου πάρω μια! Οπότε πάμε στα παρακάτω μπας και κάνουμε χωριό.
6) Λάβε υπόψη τις αντιδράσεις του / της όταν με αθώο ύφος ομολογήσεις ότι έμαθες έστω και μέρος της αλήθειας, που σου έχει κρύψει. Δεν έχει χειρότερο και δεν έχω καλύτερο (είπαμε είμαι χομπίστας, απολαμβάνω τις αντιδράσεις των ανθρώπων όσο τίποτα άλλο σε αυτή τη ζωή). Δε θα σε μπλέξω με εκφράσεις του προσώπου, που είναι μαθήματα για προχωρημένους. Θα σε συμβουλέψω να ανιχνεύσεις την υπερβολικά αμυντική στάση, την ευφράδεια λόγου που αγγίζει τα όρια της πολυλογίας, προκειμένου να αναπτυχθεί η σωστά διαλεγμένη δικαιολογία ή το επόμενο ψέμα που θα προσπαθήσει να σώσει την κατάσταση ή και ακόμα πιο extreme καταστάσεις που είναι η βίαιη αντίδραση όπου και εκεί σηκώνεσαι και φεύγεις γρήγορα, μην καταλήξετε εσύ στο χώμα και αυτός / ή στη φυλακή ή το ανάποδο.
7) Δε θα σε ζαλίσω άλλο φτάσαμε στο νούμερο 7 και αν έχουμε φθάσει μέχρι εδώ λογικά θα πρέπει να έχουμε καταλάβει με τι έχουμε να κάνουμε. Ωστόσο, θα σου δώσω λίγες ακόμα ενδείξεις που έχουν να κάνουν με το γεγονός, ότι ο παθολογικός ψεύτης δεν την παλεύει με την πραγματικότητά του.
Παθολογική Ψευδολογία και Μυθομανία:
Πρόκειται για μια διαταραχή της προσωπικότητας και ο μυθομανής ζει κυριολεκτικά μια ψεύτικη ζωή γεμάτη φανταστικές, δραματικές, αλλά πάντα ενδιαφέρουσες εμπειρίες. Όλοι έχουμε βρεθεί κάποια στιγμή αντιμέτωποι με μια δύσκολη κατάσταση. Άλλοι αντιδράσαμε ψύχραιμα και άλλοι πανικοβληθήκαμε μη γνωρίζοντας τι να κάνουμε για να προστατευτούμε. Άλλοι εξηγήσαμε τι πραγματικά συνέβη και άλλοι έπλασαν μια ολόκληρη ιστορία μίλια μακριά από την πραγματικότητα. Ποιοι είναι λοιπόν αυτοί οι άνθρωποι που με τέτοια ευκολία πλάθουν πραγματικότητες; Γιατί στην αρχή πιστεύουμε ότι είναι πραγματικότητα; Ποιος είναι o μυθομανής; Η μυθομανία είναι μια διαταραχή της προσωπικότητας και ο μυθομανής ζει κυριολεκτικά μια ψεύτικη ζωή γεμάτη φανταστικές, δραματικές, αλλά πάντα ενδιαφέρουσες εμπειρίες. Είναι μια παθολογική κατάσταση που χρειάζεται ψυχολογική και πολλές φορές φαρμακευτική υποστήριξη, καθώς συχνά ο μυθομανής δεν υποφέρει μόνο από μυθομανία. Οι παθολογικοί ψεύτες ίσως έχουν δομικές ανωμαλίες στον εγκέφαλο, σύμφωνα με νέα αμερικανική μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο «British Journal of Psychiatry». Διαπιστώθηκε ότι τα άτομα που ψεύδονται συχνά έχουν λιγότερη φαιά ουσία και περισσότερη λευκή ουσία στον προμετωπιαίο φλοιό. Ο προμετωπιαίος φλοιός παρουσιάζει αυξημένη δραστηριότητα όταν τα φυσιολογικά άτομα ψεύδονται και ευθύνεται για τη μάθηση της ηθικής συμπεριφοράς και το συναίσθημα μετάνοιας. Επειδή η φαιά ουσία αποτελείται από εγκεφαλικά κύτταρα, ενώ η λευκή ουσία σχηματίζει τις συνδέσεις μεταξύ των κυττάρων αυτών, οι παθολογικοί ψεύτες μπορεί να έχουν μεγαλύτερη ικανότητα να ψεύδονται και λιγότερους ηθικούς περιορισμούς. Σύμφωνα με επιστήμονες, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι από τη φύση του κατασκευασμένος ώστε να εκφράζουμε την αλήθεια με μεγαλύτερη ευκολία από ό,τι τα ψέματα. Παρ’ όλα αυτά, Βέλγοι ερευνητές αναφέρουν ότι όσο περισσότερα ψέματα λέει κάποιος τόσο περισσότερο εκπαιδεύεται και κατ’ επέκταση αποκτά την ικανότητα να ψεύδεται με απόλυτη φυσικότητα και πειστικότητα. Ψεύτης μπορεί να χαρακτηριστεί όποιος έχει πει ψέματα. H συμπεριφορά, όμως, γίνεται ιδιότητα όταν το άτομο λέει επανειλημμένα ψέματα.
Συνεπώς:
α) Ενδέχεται να έχει απομακρυνθεί ή να τσακώνεται συνεχώς με άτομα του στενού οικογενειακού ή φιλικού του περιβάλλοντος, καθώς αυτοί που τον/την ζουν δεν αντέχουν άλλο τη μούφα που περιβάλλει τη ζωή του/της , οπότε την έκαναν… (και στα δικά σου)
β) Περιφέρεται από δουλειά σε δουλειά ανεπιτυχώς καθώς προφανώς σε σκληρές συνθήκες βγάζουμε το πραγματικό μας προφίλ πιο γρήγορα, άρα ο ψεύτης σε εργασιακές συνθήκες, ούτε τον πρώτο χρόνο δεν έχει την πολυτέλεια να χαρεί. Φαίνεται το λουλούδι νωρίς και σε συνθήκες κρίσης οι σοβαρές επιχειρήσεις αυτά δεν τα σηκώνουν!
γ) Αδυνατεί να διατηρήσει μια συναισθηματικής φύσης σχέση για πολύ καιρό. Δε μιλάμε για περιπτώσεις επιλεκτικής μοναξιάς ή αποστασιοποίησης ή και περίοδο ασύστολης μαμακίας – όλοι το έχουμε ζήσει αυτό.
Μιλάμε για μακροχρόνιο lifestyle τύπου Δευτέρα ο Μάκης, Τρίτη ο Σάκης, Τετάρτη η Σούλα, Πέμπτη η Μπούλα… όχι δεν πρόκειται για το όγδοο θαύμα σεξουαλικής επανάστασης στον πλανήτη γη, όσο κι αν πασχίζει να το φωνάξει και να το προμοτάρει… μιλάμε για ένα ασταθές πλάσμα που οι σοβαροί/σοβαρές τον/την διώχνουν μόλις συγκεντρώσουν όλα τα ψέματα που επινοήθηκαν αποκλειστικά για την πάρτι τους και απλά ζητάει για λόγους επιβίωσης και εσωτερικής επιβεβαίωσης το επόμενο πλάσμα που θα καλύψει το κενό της Παρασκευής πχ. Τόσο απλά. Και τόσο σύνθετα μαζί.
Ο παθολογικός ψεύτης είναι εθισμένος στο ψέμα και χρησιμοποιεί συνεχώς ψέματα ασύνδετα μεταξύ τους. Η αιτία είναι η επιβεβαίωση; Η προσοχή; Η ανάγκη για αποδοχή; Είναι αποτέλεσμα αδιαφορίας γονιών; Το ψέμα του μυθομανούς συνδέεται με άλλα ψέματα και γίνεται μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος.
Πού πήγε, ποιον γνώρισε, τι έκαναν και αρκετές λεπτομέρειες που πολλές φορές σε συναρπάζουν. Φανταστικές ιστορίες που ακούς και συζητάς με όλη σου την καλή διάθεση γιατί κάποιες φορές οι ιστορίες είναι μια δραματική παραγωγή της δεκαετίας που ζεις με πρωταγωνιστή αυτόν που έχεις απέναντί σου. Η παράσταση είναι live και εσύ την απολαμβάνεις.
Ο μυθομανής άνθρωπος έχει καλπάζουσα φαντασία που θα έπρεπε να αξιοποιείται σε κάποια τέχνη ώστε να εκτονώνεται ο όγκος της. Στην ουσία ικανοποιείται από την αίσθηση χειρισμού των συναισθημάτων των άλλων. Απαντά σε ερωτήσεις με αμεσότητα και τέτοια λογική και πειστικότητα που ο μέσος άνθρωπος παρασύρεται.
Ας μάθουμε 10 πράγματα για το παθολογικό ψέμα:
- Διάφορα άρθρα γράφτηκαν για το παθολογικό ψέμα στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Παρ’ όλα αυτά, το ενδιαφέρον για το θέμα μειώθηκε και η σύγχρονη έρευνα είναι ελάχιστη.
- Το παθολογικό ψέμα δεν διαθέτει ταξινόμηση σύμφωνα με το DSM-5 ή το ICD-10. Το DSM-5, ωστόσο, σημειώνει ότι η παραπλάνηση αποτελεί σύμπτωμα της αντικοινωνικής διαταραχής της προσωπικότητας και χρησιμοποιείται ως μέσο εξωτερικού κινήτρου (δηλ. υποκρισία) και κατά την ανάληψη ενός αρρωστημένου ρόλου (δηλ. πλασματική διαταραχή). Το ψέμα εμφανίζεται επίσης στο DSM-V ως σύμπτωμα ή διαγνωστικό κριτήριο στη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας , την οριακή διαταραχή προσωπικότητας, τη διαταραχή συμπεριφοράς, τη διαταραχή τυχερών παιχνιδιών και την αντιθετική διαταραχή.
- Το παθολογικό ψέμα είναι ένα από τα 20 στοιχεία που χρησιμοποιούνται στο Hare Psychopathy Checklist-Revised (PCL). Ωστόσο, το στοιχείο σε αυτό το τεστ δεν υποδεικνύει διάγνωση, αλλά μάλλον αξιολογεί τη συμπεριφορά του ψεύδους που σχετίζεται με την ψυχοπάθεια.
- Υπάρχει αναδυόμενη υποστήριξη για την καθιέρωση του παθολογικού ψεύδους ως διάγνωση. Για παράδειγμα, σε μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε στο Psychiatric Research and Clinical Practice, οι Drew A. Curtis και Christian L. Hart διαπίστωσαν ότι κατά τη διερεύνηση της συμπεριφοράς του ψεύδους σε 807 συμμετέχοντες, το 13% δήλωσε ότι αυτοπροσδιοριζόταν ως παθολογικοί ψεύτες ή ότι άλλοι τους είχαν προσδιορίσει ως τέτοιους. Το παθολογικό ψέμα ορίστηκε ως το να λένε διάφορα ψέματα κάθε μέρα για περισσότερο από έξι μήνες.
- Σύμφωνα με τους συγγραφείς της προαναφερθείσας μελέτης, «τα άτομα που αναγνωρίστηκαν ως παθολογικοί ψεύτες ανέφεραν μεγαλύτερη δυσφορία, μειωμένη λειτουργικότητα και μεγαλύτερο κίνδυνο από τα άτομα που δεν θεωρήθηκαν παθολογικοί ψεύτες. Το παθολογικό ψέμα φαινόταν να είναι καταναγκαστικό, με τα ψέματα να αναπτύσσονται από ένα αρχικό ψέμα και να γίνονται χωρίς προφανή λόγο».
- Έχουν προταθεί διάφορες υποθέσεις για την εξήγηση του παθολογικού ψεύδους. Για παράδειγμα, το ψέμα γίνεται τόσο συνηθισμένο που μετατρέπεται σε φυσική αντίδραση και ο ψεύτης δεν διακρίνει πλέον σε συνειδητό επίπεδο τι είναι αλήθεια και τι ψέμα. Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό μπορεί να περιλαμβάνουν γνωστική/κοινωνική ανωριμότητα, δυσπροσαρμοστικές στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων και μια στρατηγική διαιώνισης αντικοινωνικής συμπεριφοράς.
- Πολλοί άνθρωποι που λένε ψέματα δεν είναι παθολογικοί ψεύτες καθ’ εαυτούς. Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι λένε ψέματα κατά μέσο όρο δύο φορές την ημέρα. Άλλες έρευνες δείχνουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι αναφέρουν ότι δεν είπαν κανένα ψέμα τις τελευταίες 24 ώρες, ενώ ένας μικρός αριθμός έχει πει πολλά ψέματα. Τελικά, το παθολογικό ψέμα διακρίνεται από το φυσιολογικό ή, ακόμη, το παραγωγικό ψέμα.
- Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο British Journal of Psychiatry, ο Yaling Yang και οι συν-συγγραφείς του διερεύνησαν τους όγκους της λευκής ουσίας σε επίπεδο τεσσάρων προμετωπιαίων υποπεριοχών μέσω δομικής μαγνητικής τομογραφίας σε δέκα παθολογικούς ψεύτες, 14 αντικοινωνικούς μάρτυρες και 20 φυσιολογικούς μάρτυρες. Διαπίστωσαν ότι οι ψεύτες επέδειξαν μια σχετικά εκτεταμένη αύξηση της λευκής ουσίας (23-36%) στο επίπεδο της τροχιομετωπιαίας, μεσαίας και κατώτερης, αλλά όχι ανώτερης, μετωπιαίας έλικας σε σχέση με τους αντικοινωνικούς και φυσιολογικούς ελέγχους. Τα υψηλότερα επίπεδα λευκής ουσίας μπορεί να προδιαθέτουν ορισμένα άτομα για παθολογικό ψέμα, σύμφωνα με τους συγγραφείς.
- Το παθολογικό ψέμα έχει συγκριθεί με την «ψευδολογία» ή τη φαντασίωση των παιδιών. Τέτοια ψέματα στα παιδιά, ωστόσο, είναι απαραίτητα για την αυτοανάπτυξη και την αυτοπροστασία. Όταν όμως το ψέμα αυτό επεκτείνεται στην ενήλικη ζωή, τα πράγματα μπορεί να γίνουν παθολογικά.
- Κανένα φάρμακο δεν είναι διαθέσιμο για τη θεραπεία του παθολογικού ψέματος. Αν και η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει, ο ασθενής μπορεί να αρχίσει να λέει ψέματα στον θεραπευτή, υπονομεύοντας έτσι αυτή τη θεραπευτική επιλογή. Τελικά, αν και αναγνωρίζουν το παθολογικό ψέμα ως ένα ζήτημα που προκαλεί ανησυχία, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας εξακολουθούν να μην έχουν σαφή κατανόηση αυτής της παθολογίας. Πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερες έρευνες.
Το παθολογικό ψέμα αποτελεί σαφές πρόβλημα για ορισμένους ανθρώπους και υπονομεύει σοβαρά την ποιότητα ζωής και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι που λένε ψέματα παθολογικοί ψεύτες, γι’ αυτό είναι καλύτερο να μην βάζουμε ταμπέλες ή να μην είμαστε απορριπτικοί ή επιπόλαιοι με τον όρο.
5 συνηθισμένες φράσεις και στρατηγικές που οι ψεύτες θα χρησιμοποιήσουν για να σας πείσουν
1. Ειλικρινά/Για να σου πω την αλήθεια
Βεβαίως και θα προτιμούσαμε πάντα και όλοι να μπορούμε να πούμε την αλήθεια, αλλά ένας ψεύτης θα δοκιμάσει φράσεις όπως «Για να είμαι τελείως ειλικρινής μαζί σου…», ώστε να μπορέσει να στηρίξει την ιστορία του, η οποία είναι ξεκάθαρα ένα ψέμα, ενώ οι άνθρωποι που δεν έχουν ανάγκη να είναι απολογητικοί, δεν συνηθίζουν να το λένε.
2. Πολλές λεπτομέρειες
Οι ψεύτες χρειάζεται να απομνημονεύσουν όλες τις λεπτομέρειες της ψεύτικης ιστορίας τους, για να μην παρουσιάσει κενά και γίνουν αντιληπτοί. Συνήθως θα σας περιγράψουν πολλές περισσότερες λεπτομέρειες απ’ όσες χρειάζεται να ακούσετε, σε μια προσπάθεια να κάνουν την ιστορία τους να φαίνεται πιο ρεαλιστική και πιστευτή.
Για παράδειγμα, ένας ψεύτης θα πει: «ήταν ακριβώς 8:15, όταν κοίταξα έξω από το παράθυρο και είδα ότι το αυτοκίνητο έλειπε από το γκαράζ». Πολλοί λίγοι άνθρωποι θα γνώριζαν την ακριβή ώρα που τύχαινε να χαζεύουν έξω από το παράθυρο ή θα σκεφτόντουσαν να κοιτάξουν την ώρα ως πρώτη αντίδραση, οπότε αυτές οι επιπρόσθετες λεπτομέρειες, όταν είναι πολλές, δείχνουν κατά πάσα πιθανότητα ένα ψέμα.
3. Εγώ ποτέ/Εγώ πάντα
Απόλυτες λέξεις όπως «ποτέ» και «πάντα» είναι σχεδόν πάντα υπερβολικές και πιθανώς ψευδείς, επειδή σπάνια είμαστε τόσο σίγουροι για κάτι, ειδικά όσον αφορά στη συμπεριφορά μας. Ένας ψεύτης θα προσπαθεί να προσθέσει τέτοιες λέξεις στις συζητήσεις του, ώστε να φανούν αξιόπιστα τα λόγια του.
4. Χρήση των «αυτοί», «αυτός/αυτή» ή «εμείς» αντί του «εγώ»
Εδώ ο ψεύτης προσπαθεί να αποφύγει την ευθύνη και τη λογοδοσία. Προσπαθώντας λοιπόν να εξηγηθεί και για να τον πιστέψουμε, χρησιμοποιεί λιγότερο συχνά την προσωπική αντωνυμία «εγώ» καθώς περιγράφει μια ιστορία. Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ψυχολογική Εταιρία, μια έρευνα του Πανεπιστημίου του Τέξας σχετικά με την ανίχνευση ψεύδους, εξέτασε γραπτές δηλώσεις και κατάφερε να προβλέψει τις ψευδείς, αναζητώντας τους παρακάτω τρεις τύπους φράσεων που οι ψεύτες συνήθως χρησιμοποιούν για να σας πείσουν:
– Πιο αρνητικά φορτισμένες λέξεις όπως μίσος, θυμός, θλίψη, αχρηστία και τα παράγωγά τους.
– Λιγότερη χρήση λέξεων που δηλώνουν εξαιρέσεις, όπως το «αλλά» ή το «εκτός από».
– Λιγότερη χρήση δηλώσεων που ξεκινούν με το «εγώ».
Οι ερευνητές μπόρεσαν να αναπτύξουν ένα λογισμικό πρόγραμμα, το οποίο αναλύει τα γραπτά για αυτές τις φράσεις που οι ψεύτες συνηθίζουν να χρησιμοποιούν με διαφορετικό τρόπο και μπόρεσαν να εντοπίσουν τα ψεύδη με 67% ακρίβεια, σε μεγαλύτερο ποσοστό δηλαδή απ’ όσο μπόρεσε ένας κριτής να καταλάβει (52%).
5. Αρνήσεις, δικαιολογίες και σύντομες απαντήσεις
Οι επιστήμονες στο Τμήμα Επικοινωνίας του Πανεπιστήμιου του Μίσιγκαν μελέτησαν πόσο συχνά ψεύδεται μέσα στη μέρα ο μέσος Αμερικάνος. Διεξήγαγαν μια έρευνα με συμμετέχοντες 1.000 ενήλικες από τους οποίους ζήτησαν να αναφέρουν τον αριθμό των ψευδών που έλεγαν μέσα σε μια μέρα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι «το 60% των υποκειμένων δεν ανέφεραν κανένα απολύτως ψέμα και σχεδόν τα μισά ψέματα αναφέρθηκαν μόνο από το 5%». Επομένως, το 40% του γενικού πληθυσμού ψεύδεται, αλλά πολλοί παθολογικοί ψεύτες αρνούνται πλήρως να αποκαλύψουν έστω και ανώνυμα την αλήθεια.
Όταν ρωτάται για την ιστορία του, ένας ψεύτης θα αρνηθεί αυτόματα κάθε λάθος του, ακόμα κι αν δεν πρόκειται μετά να τον κατηγορήσουν. Επιπλέον, θα επιχειρήσει να εξηγήσει γιατί έπραξε με έναν συγκεκριμένο τρόπο, ακόμα κι αν δεν τον ρωτήσει κανείς. Κι αυτό το κάνει για να δικαιολογηθεί για τη συμπεριφορά του, επειδή νιώθει ενοχές. Οι ψεύτες επίσης τείνουν να μιλούν με σύντομες φράσεις και δεν προτιμούν τις πλήρεις απαντήσεις, επειδή προσπαθούν να μην αποκαλύψουν κάτι από αυτό που πραγματικά ισχύει.