Ότι γνώμη κι αν έχετε για τους Αμερικανούς και την “δημοκρατία” τους (φτάνουν δυο εισαγωγικά;) πρέπει να
παραδεχτούμε ότι έχουν κάνει επιστήμη την οπτικοποίηση δεδομένων σχετικά με τις εκλογές. Στο παραπάνω βίντεο μια προσπάθεια οπτικοποίησης του τρόπου που χρηματοδοτούν εταιρείες τα κόμματα. Δείτε για παράδειγμα η Goldman Sachs πως το χειρίζεται το θέμα εδώ.
Μετά την έντονη κριτική που έκανα στην ΕΡΤ ήταν τόσο μεγάλη η αντίσταση ανθρώπων που εκτιμώ που έκανα έναν πραγματικό άθλο: έκατσα και είδα ειδήσεις στην ΝΕΤ για μια εβδομάδα. Άθλος όχι μόνο γιατί δεν βλέπω τηλεόραση αλλά γιατί είναι πραγματικά ότι πιο άθλιο υπάρχει σε επίπεδο προπαγάνδας. Από την σειρά των θεμάτων και την έμφαση, μέχρι την τοποθέτηση (framing) και πιο εμφανείς απόπειρες καθοδήγησης του τηλεθεατή. Δεν χρειάζεται καν να παραθέσω παραδείγματα, απλά δείτε μια μέρα και θα καταλάβετε.
Αυτό που μου έκανε εντύπωση όμως είναι η αντοχή του τμήματος graphics. Για όσους δεν ξέρουν πως δουλεύει ένα τηλεοπτικό κανάλι, αυτοί είναι κάτι ήρωες στους οποίους δίνουν έναν απίστευτο όγκο δουλειάς (ειδικά στην ΕΡΤ) να βγάλουν σε ελάχιστο χρόνο. Βασανίζονται με διάφορα μηχανήματα (μερικά αρχαία) και προγράμματα (μερικά τους τα έχουν φορέσει από στημένους διαγωνισμούς) για να βγάλουν κάτι αξιόλογο. Παρόλες τις δυσκολίες, για κάποιο διάστημα η κρατική τηλεόραση ήταν πολύ πιο μπροστά από τα άλλα κανάλια σε αυτόν τον τομέα.
Εδώ μερικά από τα τερτίπια που έχω παρατηρήσει. Δεν πιάνω συγκεκριμένα παραδείγματα κυρίως γιατί δεν τα βρίσκω εύκολα κάπου online (κακώς – το τμήμα ειδήσεων στο site δεν τα βλέπει;) αλλά και από σεβασμό στους ήρωες που τα σχεδιάζουν και δεν φταίνε σε τίποτα.
Για παράδειγμα δεξιά βλέπουμε ένα γράφημα που θα μπορούσε να έχει τίτλο (στην ΕΡΤ) “δραματική μείωση της 
ανεργίας στο πιο πρόσφατο τρίμηνο χάρη στα έργα υποδομής της κυβέρνησης.” Το πρώτο που κάνουν είναι να βάλουν μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Η πτώση από τα 22 και κάτι ως τα 22 έτσι φαίνεται (αναλογικά) μεγαλύτερη.
Αριστερά όπως θα βλέπαμε την εικόνα αν ξεκινούσαμε από το 20. Και προφανώς αν το γράφημα είχε “πάτο” το μηδέν η μικρή αυτή πτώση θα ήταν σχεδόν αμελητέα στην αντίληψή μας.
Βέβαια καδράρουν το γραφικό με τίτλο ανάλογα με αυτό που θέλουν να σκεφτούμε σαν συμπέρασμα. Και το υποστηρίζουν γνώστες της παραπληροφόρησης όπως η Έλλη Στάη!
Η εικόνα είναι ακόμα όμως ελλιπής. Γιατί, ειδικά με τέτοια δεδομένα, υπάρχουν πληροφορίες που 
βοηθάνε στην κατανόηση της σχέσης ανάμεσα στο γραφικό και την πραγματικότητα. Για παράδειγμα αν μας έδειχναν και προηγούμενους μήνες, είναι πολύ πιθανό να παρατηρήσουμε μια περιοδικότητα. Δηλαδή ότι πάντα το τρίτο τρίμηνο πέφτει η ανεργία επειδή… ή ότι αυτό το τρίτο τρίμηνο όχι μόνο δεν είναι επιτυχία η πτώση αλλά είναι μικρότερη από άλλες χρονιές!
Υπάρχουν πολλά ακόμα παραδείγματα. Εστιάζω στα πιο απλά. Όπως την κατάχρηση της πίτας εκεί που δεν ταιριάζει. Είτε την ξαπλώνουν για να 
φαίνεται μεγαλύτερο το κομμάτι που θέλουν, ή βγάζουν πιο έξω να δώσουν έμφαση ένα μόνο ή απλά βάζουν λάθος δεδομένα σε αυτό το εργαλείο οπτικοποίησης. Σήμερα κάποιοι γελάγαμε με το γεγονός ότι στην τελευταία δημοσκόπηση του ΣΚΑΙ δεν είχαν τα κότσια να δώσουν στο κοινό την πρόθεση ψήφου, αλλά καθημερινά, ειδικά στα γραφήματα με πίτες γίνεται σφαγή.
Εδώ για παράδειγμα μπορεί να έχουν διαλέξει το ποσοστό που απάντησε ότι θεωρεί “πολύ κατάλληλο για πρωθυπουργό” τον έναν ή τον άλλο πολιτικό αρχηγό. Αλλά δεν έπρεπε να μπει σε γράφημα γιατί έτσι υπονοείται ότι είναι ποσοστό του συνόλου! Η ερώτηση βέβαια θα είχε και άλλες πιθανές απαντήσεις. Δηλαδή μπορεί ο Αντώνης Σαμαράς να έχει ένα 35% που τον θεωρεί “πολύ κατάλληλο” αλλά το υπόλοιπο 65% να τον θεωρεί εγκληματία. Ενώ αντίθετα ο Γούντι ο Τρυποκάρυδος να έχει μόνο 25% στο “πολύ κατάλληλος” αλλά και 60% στο “αρκετά κατάλληλος”.
Προσωπικά ψηφίζω Γούντι Τρυποκάρυδο. Ή όποιον βάλει κάποτε τάξη στην δημόσια τηλεόραση…
Comments are closed.