Τα αιτήματα αυτονόμησης συνήθως προέρχονται από φανατικούς ξεμωραμένους, με στρεβλή αίσθηση της ιστορίας και μακριά από οποιαδήποτε πρακτική αίσθηση του σημερινού κόσμου. Ο οποίος “χρειάζεται ανταγωνιστικότητα, κλίμακα και ικανό μέγεθος” από μια χώρα για να ανταγωνιστεί. Υποτίθεται.
Σωστά μεν, αλλά. Αυτό που ξεχνάμε διαρκώς είναι ότι η οικονομία, ο πολιτισμός και η πολιτική δεν είναι το ίδιο πράγμα. Και ούτε πρέπει να είναι. Είναι αδύνατον να είναι πανομοιότυποι άνθρωποι σε διαφορετικές περιοχές. Τόσο ο καιρός όσο και το περιβάλλον (δεν πιάνω καν την Ιστορία και άλλα τέτοια θέματα) μας αλλάζουν καθημερινά.
Η πρόκληση λοιπόν για την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Μεγάλη Βρετανία….και την Ελλάδα είναι ίδια. Να βρει ρόλο το Κράτος παρέχοντας μόνο τα απαραίτητα σε υποδομές χωρίς να συνθλίβει τους ανθρώπους σε μη απαραίτητα. Πως θα τα ξεχωρίσουμε όμως χωρίς να γίνουμε “δικτάτορες” ή “φασιστερά”; Είναι σχετικά εύκολο και όχι πολύ διαφορετικό από τον τρόπο που το κάνει μια μεγάλη ιδιωτική εταιρεία. Ξεχωρίζουμε καλύτερα τα οικονομικά της κάθε περιοχής και κοστολογούμε καλύτερα τις παροχές του κράτους.
Πόσα νοσοκομεία χρειάζεται η Κρήτη; Δεν έχω ιδέα. Άλλοι κάνουν εκτιμήσεις. Κάποιες θα είναι καλύτερες από τις άλλες. Αλλά η εκτίμηση έτσι, από πριν, είναι ουσιαστικά πολιτική απόφαση. Κάτι πρέπει να μετρήσουμε. Όλοι οι πολίτες θέλουμε καλή δωρεάν υγεία. Αλλά δεν μπορεί κάθε χωριό να έχει εξίσου πρόσβαση στα πανάκριβα μηχανήματα και άλλα καλούδια. Πρέπει λοιπόν να μετράμε πόσοι χρειάζονται αυτό το μηχάνημα σύμφωνα με τους γιατρούς τους. (Θα βρούμε για ζέσταμα λάθη ή παρατυπίες στην συνταγογράφηση.) Μετά να χρεώνουμε εσωτερικά (για εμάς που τα μετράμε τουλάχιστον) με κάποιο ποσό το μηχάνημα.
Σε ελάχιστο χρονικό διάστημα θα έχουμε έναν χάρτη που θα μας δείχνει που είναι καλύτερα να παρκάρουμε το μηχάνημα. Και μέτρια δουλειά να γίνει στην κοστολόγηση, θα μας πει επίσης πότε αξίζει να αγοράσουμε δεύτερο μηχάνημα αντί να αναγκάζουμε τους πολίτες να ταξιδεύουν. Με παρόμοιο τρόπο μπορούμε να επιμερίσουμε τα πάντα. Από το κόστος δημιουργίας και εκτύπωσης σχολικών βιβλίων, ως τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εργοστασίων της ΔΕΗ στην Κοζάνη.
Οπότε το θέμα δεν είναι δημοψήφισμα τύπου “όλα ή τίποτα”. Ούτε για την Κρήτη, ούτε για την Ελλάδα, ούτε για την Σκωτία. Το θέμα είναι να γίνουν πιο διαφανείς οι χρεώσεις και τα έξοδα των υπηρεσιών που απαιτούμε σαν πολίτες. Θέλουν ελεύθερη οπλοφορία οι Κρητικοί; Βεβαίως! Να πληρώσουν και τυχόν σχετιζόμενα κόστη. Θέλουν άλλα σχολεία στην Θράκη; Κανένα πρόβλημα. Αρκεί να ξέρουμε πόσο μας κοστίζει η παροχή της Παιδείας μπορούμε να συζητήσουμε οποιοδήποτε σενάριο. Δεν χρειάζεται να είναι “φιλελεύθερο” έτσι όπως το υπονοούν με αρνητικό τρόπο πολλοί. Απλά να ξέρουμε τι συζητάμε.
Μπορεί κάλλιστα να κρίνει μια τοπική αυτοδιοίκηση ή και η κεντρική βουλή ότι αξίζει για κάποιος λόγους (εθνικούς, ιστορικούς, μακροπρόθεσμα) να επιχορηγεί περισσότερο μια δραστηριότητα για κάποιο διάστημα. Αλλά να είναι συγκεκριμένα. Χωρίς αγκυλώσεις και ταμπού, βασισμένο σε ανάγκες και σχέδιο για το μέλλον. Περισσότερη αυτονομία λοιπόν στην Κρήτη. Και στην Ελλάδα, την Ουαλία ή την Κορσική. Αν γίνει σωστά ο επιμερισμός των δραστηριοτήτων του κράτους θα είναι προφανές και πότε (αν) αξίζει να δημιουργηθούν νέα σύνορα.
Γιατί είναι αστείο να μιλάμε για αυτονομήσεις σε μια εποχή που η έννοια τους κράτους ουσιαστικά καταργείται από την παγκοσμιοποίηση. Ζητούμενο είναι η ανθρώπινη ευτυχία. Μακροπρόθεσμα και με κεντρικά φιρμάνια δεν έρχεται ποτέ αυτή. Πληρώνουμε φόρους για κάποιες υπηρεσίες. Αυτές τώρα είναι από σχετικά καλές (ακόμα στην υγεία σε σχέση με πολλές χώρες), μέτριες (πχ οι δρόμοι) ή τελείως χάλια. Όσο ακούμε απλά για “αριστερά” και “δεξιά” και μας πετάνε τέτοια στάχτη στα μάτια, δεν θα προκόψουμε ποτέ.