Για τους εφήβους αυτές οι δυο έννοιες είναι εντελώς διαφορετικές. Με τα φιλαράκια (της τάξης ή των διαφόρων αθλητικών δραστηριοτήτων), διατηρούν αρκετά επιφανειακές σχέσεις. Συμπαθούν ο ένας τον άλλο. Είναι διαφορετικοί, όμως κάνουν καλή παρέα: «Είμαστε καλά φιλαράκια» λένε. Οι φίλοι, αντίθετα, είναι λιγοστοί. Με τους φίλους έχουμε την αίσθηση πως μοιραζόμαστε πράγματα: αναγνωρίζει ο ένας στον άλλο τον εαυτό του, ο άλλος είναι κατά κάποιον τρόπο μέρος του εαυτού μας ή μιας εικόνας του εαυτού μας που θα θέλαμε να έχουμε. Οι έφηβοι, χωρίς να γνωρίζουν υποχρεωτικά τη φράση του Μονταίνι σε σχέση με το φίλο του, Λα Μποεσί -«Επειδή αυτός ήμουν εγώ»-, περιγράφουν πολύ καλά αυτή τη συναισθηματική αλήθεια όταν μιλούν για τη φιλία ή για το (τη) φίλο(η) τους. Άλλωστε πολλές φιλίες ενηλίκων έχουν χτιστεί στην εφηβεία. Και οι εφηβικές φιλίες που διαρκούν γεννούν πολύ δυνατούς δεσμούς.«θα ήθελα τόσο πολύ να έχω μια κολλητή» λέει ένα κορίτσι. Γιατί αυτή η ανάγκη είναι τόσο έντονη στην εφηβεία;
Νομίζω πως σ’ αυτή τη φράση περιέχεται όλη η εφηβεία. Εκφράζει ταυτόχρονα την αναγκαιότητα ν’ απομακρυνθούμε από τους γονείς και την ανάγκη να αναπληρώσουμε αυτό το κενόό με κάποιον άλλο δυνατό συναισθηματικό δεσμό. Όταν είμαστε παιδιά, θέλουμε να μάθουμε ποιοι είμαστε κι αν είμαστε αρεστοί στους γονείς μας, των οποίων χρειαζόμαστε την αποδοχή. Στην εφηβεία, θέλουμε να νιώσουμε ασφαλείς μέσα από μια σχέση μ’ ένα φίλο που να τον βρίσκουμε υπέροχο και να μας βρίσκει υπέροχους. Σ’ αυτή την περίοδο της ζωής μας, οι πιο έντονες σχέσεις χτίζονται με κάποιον που τον νιώθουμε πολύ κοντά, που μας μοιάζει, που μας συμπληρώνει, που είναι όπως θα θέλαμε να είμαστε εμείς. Βέβαια, ο φίλος δεν είναι το μοναδικό σημείο αναφοράς. Πέρα από τους γονείς, μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο και άλλοι ενήλικοι της οικογένειας (ένας νεαρός θείος ή ένας μεγάλος αδερφός, ο νονός ή η νονά) ή άνθρωποι έξω από την οικογένεια (ένας καθηγητής, ένας εκπαιδευτής στα σπορ).
Γιατί είναι δύσκολο να βρει κανείς το «σωστό άτομο», όπως διαβάζουμε σε ορισμένα γράμματα;
Όταν θέλουμε ο καλύτερος μας φίλος να είναι έτσι όπως τον ονειρευόμαστε, να μας προσφέρει όλα αυτά που ψάχνουμε, είναι σαν να μην επιθυμούμε να συναντήσουμε ένα άλλο πρόσωπο, με διαφορετική οντότητα, αλλά έναν άλλο δικό μας εαυτό. Σ’ αυτή την περίπτωση, κινδυνεύουμε αργά ή γρήγορα ν’ απογοητευτούμε. Ακόμα κι όταν ο φίλος προσπαθεί να γίνει αυτό που θέλουμε εμείς να είναι, στο τέλος ξεχνά κατά κάποιον τρόπο ποιος είναι στ’ αλήθεια: πόσον καιρό μπορεί να κρατήσει μια τέτοια σχέση;
Για να μην υπάρξει απογοήτευση ή επιβολή ενός φίλου σ’ έναν άλλο, πρέπει λοιπόν να υπάρχουν ομοιότητες, κοινά σημεία αλλά, και διαφορές: Εκείνη είναι διαφορετική, κι αυτό είναι και το ενδιαφέρον. Εκείνος δεν είναι σαν κι εμένα, κι έτσι παίρνω πολλά από αυτή τη σχέση.
Γιατί μερικά φιλίες απαιτούν αποκλειστικότητα;
Όταν έχουμε ένα φίλο και δεν ανεχόμαστε να έχει άλλες σχέσεις, είναι σαν να θέλουμε να τον εξουσιάζουμε. Επι-θυμώντας να είναι μονάχα δικός μας, τον θεωρούμε κατά κάποιον τρόπο σαν ένα από τα αγαπημένα μας αντικείμενα. Μια φιλία που απαιτεί αποκλειστικότητα κρύβει ανασφάλεια: μέσα μας δε νιώθουμε σίγουροι για τον εαυτό μας, και προσπαθούμε να δείχνουμε πιο δυνατοί προς τα έξω, παίρνοντας αξία μέσα από τις σχέσεις μας. Ωστόσο, όταν βρίσκουμε πως ο φίλος μας έχει πολλά χαρίσματα και προτερήματα, αυτό σημαίνει πως έχουμε κι εμείς αρκετά ώστε να ταιριάζουμε!
Η φιλία συμβαδίζει με την πίστη;
Πράγματι, για τους εφήβους η φιλία συμβαδίζει με την πίστη, ενώ ο έρωτας τους φαίνεται πιο πολύπλοκος. Η φιλία, που συνήθως βιώνεται με ένα άτομο του ίδιου φύλου, τους επιτρέπει να βιώνουν μια σχέση πιο ήρεμη και πιο ασφαλή από μια ερωτική σχέση. Όλοι οι άνθρωποι νιώθουν τη βαθιά ανάγκη να έχουν μια σχέση σταθερή και μακροχρόνια, που να τους γεμίζει ασφάλεια. Η φιλία προσφέρει μια απάντηση στην αβεβαιότητα και στα ερωτήματα που τίθενται σ’ αυτή την ταραγμένη περίοδο, όπου απομακρυνόμαστε από την οικογένεια χωρίς να
Το τέλος μιας φιλίας δεν αναιρεί την ειλικρίνεια και τη δύναμη αυτής της σχέσης, αλλά σχετικοποιεί τα πάντα. Όπως και το τέλος μια ερωτικής ιστορίας. Στη φάση όπου οι γονείς δεν παίζουν πια το ρόλο που έπαιζαν κάποτε για εμάς, είναι πολύ αποσταθεροποιητικό ν’ αναρωτιόμαστε αν μπορούμε στ’ αλήθεια να είμαστε σημαντικοί για κάποιον. Παρ’ όλ’ αυτά, είναι απόλυτα φυσιολογικό και καθόλου ανησυχητικό ν’ αλλάζεις φίλους μεγαλώνοντας. Μπορεί, κάποια στιγμή, οι διαφορές να
Aυτόs είναι ο λόγος που το τέλος μιαs φιλίαs μπορεί να είναι τόσο οδυνηρό;
Όταν χάνουμε ένα φίλο, χάνουμε ένα μέρος του εαυτού μας, τον καθρέφτη μέσα στον οποίο κοιταζόμασταν. Το τέ-λος μιας φιλίας θέτει επίσης ερωτήματα σε σχέση με την ποιότητα και την αλήθεια αυτής της σχέσης: Ήταν πράγματι αμοιβαία; Ήταν σημαντική; Εγώ ήμουν σημαντικός(ή); Και τι σημαίνει στ’ αλήθεια «σημαντικός»;
Από το βιβλίο “Η Ψυχολογία – Τι μου συμβαίνει;” και πιο κάτω σχετικό απόσπασμα από το “Πώς εκδικήθηκα την καλύτερή μου φίλη“
«Εγώ δεν κάρφωσα κανέναν. Εσύ είσαι το καρφί».
«Ναι, όμως το θέμα δεν είναι εκεί. Δεν έχει σημασία ποια είναι η αλήθεια. Σημασία έχει τι πιστεύει ο κόσμος. Αν είναι να καταφέρω κάτι σπουδαίο, έχω ανάγκη από ανθρώπους δίπλα μου». Γύρισε και με κοίταξε. «Ανθρώπους που είναι σε θέση να μου προσφέρουν αυτό που θέλω».
Κάθισα κάτω στο έδαφος, μου είχε κοπεί η ανάσα.
«Μα γιατί;»
«Τι γιατί; Δε χρειάζεται να υπάρχει πάντα λόγος. Απλά, έτσι είναι τα πράγματα».
«Μα είσαι η καλύτερή μου φίλη».
«Εσύ είσαι ευχαριστημένη με αυτά που έχεις. Δε σε ενδιαφέρει να είσαι στη μόδα ή να σε προσκαλούν στα πάρτι. Εσένα σου αρκεί να κάθεσαι Παρασκευή βράδυ και να βλέπεις ταινίες. Και τι ταινίες; Ούτε καν τις καινούριες. Διαλέγεις κάτι αρχαίες, που δεν τις βλέπει κανείς. Ποτέ κανένας δε μας έδωσε σημασία, τώρα όμως έχω την ευκαιρία να μπω στις παρέες που πάντα ήθελα».
«Κι αυτό είναι τόσο σημαντικό;»
«Φυσικά και είναι σημαντικό». Η Λόρεν πήγαινε πέρα δώθε κουνώντας τα χέρια της. «Η μαμά μου λέει πως οι φίλοι που έχεις στο λύκειο καθορίζουν τους φίλους που θα έχεις στο πανεπιστήμιο κι επομένως τους φίλους που θα έχεις στην υπόλοιπη ζωή σου».
«Η δική μου η μαμά λέει πως δεν μπορείς να εξαγοράσεις τη φιλία» απάντησα.
«Η δική σου μαμά είναι χίπισσα και δε φοράει αποσμητικό».
Γιατί δεν υπάρχουν πoλλέs φιλίεs ανάμεσα σε διαφορετικά φύλα;
Στην εφηβεία αυτές οι φιλίες είναι πιο δύσκολες. Κατ’ αρχήν, επειδή μπαίνουν στη μέση οι ερωτικές σχέσεις, έπειτα επειδή σ’ αυτή την ηλικία θέλουμε να επιβεβαιωθούμε μέσα από τους ομοίους μας.
Οι μεικτές φιλίες δεν είναι βέβαια ανέφικτες, υπάρχουν φιλίες χωρίς διφορούμενα και ερωτική έλξη. Αυτές μπορούν να πάρουν τη μορφή αδερφικών σχέσεων. Και, συχνά, οι φιλίες αυτές διαρκούν, επειδή τα δυο άτομα επιθυμούν μια ήρεμη και σταθερή σχέση. Νιώθουν πως μια ερωτική σχέση θα γεννούσε πάθη, θα ήταν εύθραυστη, και δε θέλουν να το ριψοκινδυνέψουν, έστω κι αν αισθάνονται λίγο ερωτευμένοι μεταξύ τους. Αυτό είναι αρκετά φρόνιμο, μια και οι ερωτικές σχέσεις συχνά, όταν τελειώνουν, καταστρέφουν και τη φιλία που υπήρχε πριν.
