Η Μέση Ανατολή κρύβει ομορφιές μαγευτικές και ιστορικά αρχεία -μνημεία που ακόμη δεν έχουν γίνει γνωστά σε όλο τους το εύρος… Μία ιδιαίτερη πόλη είναι αυτή του Χαρράν, με τα θολωτά ιδιόρρυθμα σπίτια και το αρχαίο γνωστό πανεπιστήμιό της.
Άρθρο του Τζεμίλ Τουράν από την ιστοσελίδα του
Στο Κουρδιστάν της Τουρκίας, η αρχαία πόλη Χαρράν (Harran), ρωμαϊκά CARRHAE είχε στρατηγική σημασία.
Βρισκόταν στη διασταύρωση του δρόμου του μεταξιού, μεταξύ του Ιράκ, της Συρίας, και της Ανατολίας, ιδιαίτερα σημαντικό ως μια σύνδεση μεταξύ του ποταμού Ευφράτη και της Εγγύς Ανατολής, ζωτικής σημασίας διαδρομή προκειμένου να αποφεύγεται η έρημος Nefud.
Το Χαρράν βρίσκεται σε απόσταση 40-45 χλμ., μισή ώρα από την Ούρφα, σε μία επίπεδη πεδιάδα όπου πίσω από τα τείχη βρίσκουμε μία σειρά από ερειπωμένα σπίτια.
Η πόλη Ούρφα ή Σανλιούρφα (τουρκ. Şanlıurfa, συχνά αναφέρεται σε καθημερινή γλώσσα ως Ούρφα (Urfa), προηγουμένως ήταν γνωστή ως Έδεσσα) είναι μία κουρδική πόλη, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, στην Νοτιοανατολική Ανατολία, ενώ έχει πληθυσμό 1.762.075 κατοίκους (εκτίμηση 2012). Η Ούρφα βρίσκεται περίπου ογδόντα χιλιόμετρα ανατολικά του ποταμού Ευφράτη. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από ζεστά, ξηρά καλοκαίρια και δροσερούς, υγρούς χειμώνες.
Η πόλη Ούρφα έχει μείνει γνωστή με πολλά ονόματα στην ιστορία: Ուռհա (Ουρχάι) στα αρμενικά, Urhai στα συριακά, Riha στα κουρδικά, الرها (Ρουχά) στα αραβικά, Ορρα στα ελληνικά (αλλά και Ορροα). Για λίγο καιρό στα ελληνικά ήταν γνωστή επίσης ως Αντιόχεια επί Καλλιρρόη. Στην Βυζαντινή περίοδο μετονομάστηκε σε Ιουστινούπολη.
Αν και πριν από την αρχή της τουρκικής κυριαρχίας ήταν ευρέως γνωστή με το όνομα που της δόθηκε από τους Σελευκίδες, Έδεσσα. Η Ούρφα μετονομάστηκε επίσημα πάλι σε Şanlıurfa (Ούρφα η ένδοξη) από την Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση του 1984, σε αναγνώριση της τοπικής αντίστασης κατά τη διάρκεια του διαμελισμό των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά τον Α” Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η ιστορία της Σανλιούρφα έχει καταγραφεί από τον 4ο αιώνα π.Χ., αλλά μπορεί να χρονολογείται τουλάχιστον από το 9000 π.Χ., καθώς υπάρχουν πολλές ενδείξεις, στις περιοχές κυρίως στο Duru, στο Harran και στο Nevali Cori. Για παράδειγμα, έχουν ανακαλυφθεί τρεις νεολιθικές περιοχές: Göbekli Tepe, Gürcütepe και στην ίδια την πόλη , όπου βρέθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφών στην Balikligol ένα μεγάλο άγαλμα από ασβεστόλιθο «το άγαλμα Ούρφα». Είναι η περιοχή από όπου υπολογίζουν ότι ξεκίνησε η γεωργία, αφού βρίσκεται σε ένα εύφορο μέρος.
Σύμφωνα με την τουρκική μουσουλμανική παράδοση Ούρφα είναι η βιβλική πόλη της Ουρ των Χαλδαίων, λόγω της γειτνίασης του με το βιβλικό χωριό Χαρράν. Ωστόσο , με βάση τα ιστορικά και αρχαιολογικά στοιχεία, η πόλη της Ουρ είναι σήμερα αποδεκτό πως βρίσκεται στο νότιο Ιράκ. Η Ούρφα λέγεται στις βιβλικές γραφές πως είναι η γενέτειρα του Ιώβ.
Για τους Αρμένιους, η Ούρφα θεωρείται ιερός τόπος, δεδομένου ότι πιστεύεται ότι η αρμενική αλφάβητος εφευρέθηκε εκεί.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Νεμρώδ είχε πετάξει τον Αβραάμ στην πυρά, προκειμένου να τον θυσιάσει. Ο Θεός όμως άλλαξε τη φωτιά σε νερό και τα αναμμένα κάρβουνα σε ψάρια. Η λίμνη με τα ιερά ψάρια, υπάρχει μέχρι σήμερα.
Η Ούρφα κατακτήθηκε κατ’ επανάληψη και πέρασαν από εκεί πολλοί πολιτισμοί, όπως του Έμπλα, Ακκάδιοι, Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι, Χετταίοι, Αρμένιο, Χούρρι-Μιτάννι, Ασσύριοι, Χαλδαίοι, Μήδοι, Πέρσες, Μακεδόνες (με τον Μέγα Αλέξανδρο), Σελευκίδες, Αραμαίοι, Osrhoenes, Ρωμαίοι, Σασσανίδες , Βυζαντινοί και Σταυροφόροι .
Το Χαρράν, λοιπόν, σε όλη την ιστορία του δέχτηκε πολλούς πολιτισμούς, Ακκάδιους, Βαβυλώνιους, Ασσύριους, Χετταίους, Πέρσες, Αλεξανδρινούς, Ρωμαίους, Βυζαντινούς, Σελτζούκους, Ayyubids, και πολλές άλλες δυναστείες και αυτοκρατορίες. Προς το τέλος της δυναστείας Ουμαγιάντ (Umayyad), το Χαρράν έγινε πρωτεύουσα της Ισλαμικής αυτοκρατορίας.
Γνωστό ως θρησκευτικό κέντρο, εμπορικό και γεωργικό, και ήταν διάσημο για το βαμβάκι, το μέλι, τα γλυκά, και τα εργαλεία μέτρησης. Κατά την περίοδο μεταξύ 718-913, πέρασε σε μία χρυσή εποχή ως πολιτιστικό κέντρο γνώσης.
Το Πανεπιστήμιο του Χαρράν
Εκεί υπήρξε το πρώτο γνωστό πανεπιστήμιο στον κόσμο, το Πανεπιστήμιο του Χαρράν. Ήταν ένα από τα κύρια κτίρια Ayyubid της πόλης, χτισμένο στο κλασικό ύφος αναγέννησης. Δυστυχώς , σήμερα, δεν διασώζεται παρά μόνο ένας πύργος και μία αψίδα. Ωστόσο , φαίνεται ότι είναι εντυπωσιακό . Το κτήριο κατασκευάστηκε από τις τοπικές πέτρες . Ο πύργος που στέκεται ακόμα όρθιος, θεωρείται πως χρησιμοποιήθηκε ως παρατηρητήριο κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του πανεπιστημίου .
Κατά τα τέλη του 8ου και του 9ου αιώνα υπήρξε κέντρο μεταφραστικό έργων της αστρονομίας , της φιλοσοφίας , των φυσικών επιστημών και της ιατρικής από τα ελληνικά στα Συριακά από Ασσύριους , και από εκεί στην αραβική , φέρνοντας τη γνώση του κλασικού κόσμου στους αναδυόμενους αραβόφωνους πολιτισμούς στο νότο . Πολλοί σημαντικοί μελετητές των φυσικών επιστημών , της αστρονομίας , της ιατρικής και προέρχονται από το πανεπιστήμιο αυτό όπως οι Bettani El-Harrani, Sabit Bin Kurra, Ibni Teymiyye, Jabir Ibn Hayyan.
Ως θρησκεία επικρατούσε η πίστη στον θεό της Σελήνης, από την εποχή των Ασσυρίων και Χαλδαίων, φθάνοντας τουλάχιστον έως την ρωμαϊκή περίοδο.
Η πόλη είχε ένα τείχος με δώδεκα πύλες, που είχε συντηρηθεί τον 12ο αιώνα και σήμερα υπάρχουν ακόμη οι πέντε.
Τα θολωτά σπίτια του Χαρράν
Τα φημισμένα σπίτια του Χαρράν, είναι ιδιαίτερα με ξεχωριστή και ασυνήθιστη αρχιτεκτονική. Σήμερα δεν κατοικούνται, αλλά διατηρούνται ως μουσεία.
Κάποια δωμάτια έχουν έπιπλα και ξύλινα αντικείμενα. Είναι δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά τον χειμώνα. Στην αρχιτεκτονική τους, είναι με κωνικές θολωτές στέγες. Τα σπίτια που μοιάζουν με κυψέλες, είναι από λάσπη και τούβλα και ονομάζονται Kumbet. Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα,χρονολογούνται από χιλιάδες χρόνια στη Βόρεια Μεσοποταμία.
Μοιάζουν με « κυψέλη » και είναι πλίνθινα σπίτια , κατασκευασμένα εξ ολοκλήρου χωρίς ξύλο. Ο σχεδιασμός τα καθιστά δροσερά εσωτερικά (απαραίτητο) και πιστεύεται ότι έχουν παραμείνει αμετάβλητα στον σχεδιασμό για τουλάχιστον 3.000 χρόνια. Μερικά ήταν ακόμα σε χρήση, σαν κατοικίες μέχρι το 1980. Ωστόσο, παραμένουν σήμερα μόνο σαν τουριστικά εκθέματα, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της πόλης ζει σε ένα νεόκτιστο μικρό χωριό περίπου 2 χιλιόμετρα μακριά από τον ιστορικό χώρο.
Στον ιστορικό χώρο τα ερείπια των τειχών της πόλης και οι οχυρώσεις διασώζονται, με μια πύλη της πόλης, και κάποια ακόμη κτίσματα . Ανασκαφές γίνονται σε ένα αρχαίο τύμβο του 4ου αιώνα π.Χ. από τον αρχαιολόγο Δρ Nurettin Yardımcı .
Στον νέο τόπο η ζωή είναι σκληρή λόγω καιρικών συνθηκών . Οι άνθρωποι είναι τώρα στην εθνότητα Άραβες. Πιστεύεται ότι αυτοί οι Άραβες εγκαταστάθηκαν εδώ κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα από την Οθωμανική Αυτοκρατορία . Οι γυναίκες του χωριού έχουν τατουάζ και φορούν παραδοσιακά ρούχα Βεδουίνων . Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980 η μεγάλη πεδιάδα είχε πέσει σε αχρηστία, γιατί τα ρέματα Cüllab και Deysan , είχαν στερέψει . Αλλά ο κάμπος πλέον αρδεύεται από το πρόσφατο σχέδιο της νοτιοανατολικής Ανατολίας και γίνεται πάλι πράσινη . Βαμβάκι και το ρύζι τώρα καλλιεργούνται.
Σήμερα υπάρχουν περίπου 960 kümbets στο Χαρράν. Κάθε Kumbet έχει μια ανοικτή οπή στην κορυφή της στέγης. Αυτή η ανοιχτή τρύπα εξυπηρετεί το διπλό σκοπό, για το φως της ημέρας και για καμινάδα. Το κωνικό σχήμα και το υλικό από πηλό έχουν εξαιρετικές ιδιότητες θερμοδυναμικής και κυκλοφορίας του αέρα.
Τα Kümbets είναι τέλεια για το κλίμα της περιοχής: είναι δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά το χειμώνα. Λέγεται ότι εκεί, όταν έχουν κότες εκκολάπτονται περισσότερα αυγά, τα κατοικίδια ζώα όπως τα άλογα μπορούν και δαμάζονται πιο εύκολα, και τα κρεμμύδια φυτρώνουν γρηγορότερα.
Το Υπουργείο Πολιτισμού ανέλαβε, αγόρασε και αναπαλαίωσε kümbets, και λειτουργούν ως μουσεία, με παραδοσιακές φορεσιές, κοσμήματα και άλλα αντικείμενα της περιοχής.
Προχωρώντας μέσα από την περιοχή με τα κωνικά σπίτια, φθάνουμε στο κάστρο που χρονολογείται από την περίοδο Umayyad. Έχει 150 δωμάτια. Μέρος του κάστρου έχει καταστραφεί σήμερα .
Θρησκευτική παράδοση
O τόπος αυτός ήταν ένα σημαντικό πνευματικό κέντρο συγκεντρώνοντας πολλά πολιτισμικά και πολιτιστικά στοιχεία.
Τα ερείπια της θρησκείας του Ιερού Πλανήτη ή Sabiers, βρίσκεται στα 60 χιλιόμετρα από το Χαρράν. Σε μία έκταση ενός χιλιομέτρου περίπου, υπάρχουν πολλοί ναοί αφιερωμένοι στην θρησκεία του Ήλιου, της Σελήνης, του Δία, της Αφροδίτης, του Ερμή και του Κρόνου. Η θρησκεία Sabier διατηρήθηκε ως τον 17ο αιώνα μ. Χ.
Η πόλη ήταν το κύριο λατρευτικό κέντρο του θεού Σιν της Μεσοποταμίας (θεού του φεγγαριού), στο πλαίσιο των Ασσυρίων και Νέο-Βαβυλωνίων/Χαλδαϊκών θεοτήτων, ακόμη και κατά τα ρωμαϊκά χρόνια .
Ο αρχαίος ναός, αφιερωμένος στον θεό του Φεγγαριού Σιν, ξαναχτίστηκε από διάφορους βασιλιάδες , μεταξύ των οποίων τον Ασσύριο Ασσουρμπανιμπάλ ( 7ο αιώνα π.Χ. ) και τον Νέο-βαβυλώνιο Ναβονίδη ( 6ο αιώνα π.Χ. ) . Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως η πόλη είχε στην εποχή του ένα ναό του φεγγαριού .
Υπήρξε και κέντρο Ασσυρίων Χριστιανών, καθώς χτίστηκαν ελεύθερα εκκλησίες εκεί. Παρά ταύτα, πολλοί κάτοικοι είχαν διατηρήσει την αρχαία πίστη τους κατά τη χριστιανική περίοδο , καθώς και την πίστη σε αρχαίους θεούς της Μεσοποταμίας.
Επιπλέον, μια μορφή του Γνωστικισμού γεννήθηκε στη πόλη του Χαρράν.
Τα παλαιότερα αρχεία για το Χαρράν προέρχονται από τις επιγραφές Έμπλα (κατά την ύστερη 3η χιλιετία π.Χ.).
Περισσότερα για την ιστορική διαδρομή του Χαρράν στο άρθρο “Χαρράν, η πόλη στο σταυροδρόμι της Μεσοποταμίας” : http://www.cemilturan.gr
