Συνέντευξη στην Μαρκέλλα Καζαμία
Στις 18 Οκτωβρίου, στο πλαίσιο της Συνάντησης του Διεθνούς Δικτύου για τις Σύγχρονες Παραστατικές Τέχνες ΙΕΤΜ Athens, παρουσιάζεται η multimedia performans της χορογράφου Τζένης Αργυρίου με τίτλο «MEMORIA OBSCURA» στο Βυρσοδεψείο. Έμπνευση για τη δημιουργία αυτής της ιδιαίτερης περφόρμανς ήταν το φωτογραφικό λεύκωμα «Γρεβενα 1875 -1975 ογδόντα χρόνια φωτογραφίες» του Βαγγέλη Νικόπουλου.
Πρόκειται για φωτογραφίες που εμπιστεύτηκε ο συλλέκτης στη δημιουργό και απεικονίζουν εικόνες ζωής, πόνου, δράσης, πολέμων, όλη τη βία της κατοχής και του εμφυλίου, των Δεκεμβριανών και της Επταετίας αλλά και εικόνες οικογενειακές και κοινωνικής συνύπαρξης.
Η Τζένη Αργυρίου μοιράζεται μαζί μας την έμπνευση της και την ιδιαίτερη σύνδεση της ιστορικότητας του έργου της με την τεχνολογία των multimedia του σήμερα:
Τι ήταν αυτό που ενέπνευσε την πρωτότυπη αυτή multimedia περφόρμανς που παρουσιάζεται στο πλαίσιο της Συνάντησης του Διεθνούς Δικτύου για τις Σύγχρονες Παραστατικές Τέχνες ΙΕΤΜ Athens;
Τη σύλληψη της ιδέας του έργου προκάλεσε μια αυθεντική συλλογή ιστορικών φωτογραφικών ντοκουμέντων. Η συλλογή αυτή παρουσιάζει την εξέλιξη της πόλης των Γρεβενών αλλά και κατά προέκταση της χώρας μας τον τελευταίο αιώνα. Ζώντας στην εποχή του Μνημονίου, σ’ αυτήν την περίοδο κρίσης αξιών κατά τη γνώμη μου και κοιτώντας αυτές τις εικόνες αισθάνθηκα ιστορικά ελλιπής. Κατάλαβα ότι είναι εξαιρετικής σημασίας να κοιτάξουμε προς το παρελθόν, έτσι ώστε να θυμηθούμε και να αντιληφθούμε τις επικινδυνότητες του τώρα. Γιατί σε περιόδους κρίσης πρέπει να αποφευχθούν οι αφελείς πεποιθήσεις, οι δράσεις κι αντιδράσεις φανατισμού, οι οποίες έχουν αποπροσανατολιστικές και καταστροφικές κοινωνικές επιπτώσεις.
Μια ανάγκη γεννήθηκε μέσα μου να τεθούν βασικά ερωτήματα και προβληματισμοί.. Τι είναι κοινωνική και ιστορική συνείδηση; Πώς αλληλεπιδρούν η ατομική και η συλλογική μας μνήμη; Ποιες είναι οι ατομικές και ποιες οι συλλογικές ευθύνες απέναντι στην Ιστορία, στην Ιστορία που προηγήθηκε και σ’ αυτήν που θ’ ακολουθήσει;
Πόσο μεγάλη σημασία έχει για το έργο σου το ιστορικό υπόβαθρο των φωτογραφιών που χρησιμοποίησες και με τι κριτήριο τις επέλεξες;
Το ιστορικό υπόβαθρο έχει μεγάλη σημασία στο έργο. Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό καθότι η συνεργασία μου με το συλλέκτη Βαγγέλη Νικόπουλο μου έφερε μαζί πέραν του υλικού και την τεκμηρίωσή του. Επίσης, ο ίδιος με έφερε σε επαφή με άτομα που βρίσκονται μέσα στις φωτογραφίες και είναι ακόμα εν ζωή και πήρα συνεντεύξεις. Πιθανότατα αν δεν υπήρχαν αυτές οι τεκμηριώσεις, τότε η καλλιτεχνική μου προσέγγιση θα ήταν εντελώς διαφορετική. Μάλλον θα υπήρχε περισσότερο μυθοπλασία, φαντάζομαι. Οι φωτογραφίες επιλέχθηκαν βάση κάποιων κριτηρίων/άξονες (α) την ιστορικότητα τους (β) τη χρονολογία τους και (γ) την αισθητική τους. Και μάλλον προσθέτω και ένα ακόμα στοιχείο που ήταν και το τελικό στάδιο επιλογής: (δ) το πώς γράφανε επί σκηνής και πόσο εν δυνάμει υλικό διάδρασης προσφέρανε στη ζωντανή σκηνική δράση και τον ερμηνευτή.
Οι περισσότερες φωτογραφίες εξυπηρετούν και τους 4 άξονες.
Κρατώντας μία φωτογραφία από ”κάτι ή κάποιον που υπήρξε” (Roland Barthes, Ο Φωτεινός Θάλαμος, 1981), κάτι σαν απόσπασμα ή σαν σκιά, είναι σαν να πηγαίνουμε ενάντια στη λήθη, η οποία φαίνεται να αποτελεί το κοινό μας πεπρωμένο. Παρά ταύτα, η φωτογραφία δεν είναι απαραίτητα ένα τεκμήριο αλήθειας. Χωρίς τη συνοδεία της τεκμηρίωσης και της προφορικής μαρτυρίας, χωρίς τη συμμετοχή της μνήμης, η φωτογραφία παραμένει ένα ξερό κομμάτι χαρτί, ένα απολίθωμα του παρελθόντος.
Πώς αποδίδεται μέσω της ερμηνείας στη σκηνή το ταξίδι στο χρόνο που προβάλλεις;
Αυτό είναι το πιο δύσκολο μέρος. Ο ερμηνευτής γίνεται ένας φωτογράφος που ταξιδεύει στο χρόνο αλλά παράλληλα παραμένει ο σύγχρονος νέος που μπαίνει μέσα σε ένα ιστορικό υλικό το οποίο το ζωντανεύει και παράλληλα το παρατηρεί, αναβιώνει και έρχεται σε διάδραση με γεγονότα που διαδέχονται το ένα το άλλο σε χρονολογική σειρά.
Τι προσφέρει η τεχνολογία των multimedia στη σύγχρονη μορφή τέχνης;
Προσφέρει τα εργαλεία για να κάνω πραγματικότητα αυτά που προσπαθώ να σας περιγράψω με λόγια. Η τεχνολογία δεν παύει να είναι ένα εργαλείο όπως όλα τα άλλα. Το τι θα κάνεις εσύ μαζί της, είναι θέμα του καθενός χρήστη.
Ως εκπρόσωπος της νέας γενιάς καλλιτεχνών πώς ονειρεύεσαι το χώρο της τέχνης στην Ελλάδα στο μέλλον;
Έχω παύσει να ονειρεύομαι εδώ και καιρό. Υπάρχει πολύ αξιόλογο δυναμικό που εύχομαι να εκτιμηθεί και να αναδειχθεί περισσότερο εντός και εκτός της χώρας μας.