Προχθές που κατέγραφα τα θέματα της ημέρας όπως τα βγάζει το Aino και σε σχέση με την πολιτική επικαιρότητα, έκανα ειδική μνεία στο θέμα του ναυαγίου της συμφωνίας Eurobank-Alpha. Άλλωστε όταν ανακοίνωσαν την συμφωνία είχε γίνει πρωτοσέλιδο, είχε επηρεάσει το χρηματιστήριο, ακόμα και τις διεθνείς αγορές. Η ακριβώς αντίστροφη κίνηση δεν θα έπρεπε να έχει παρόμοιο αποτέλεσμα να προκαλεί κατάθλιψη, ανησυχία και πόνο;
Η είδηση έσκασε μύτη αφού είχαν κλείσει ύλη τα δελτία ειδήσεων. Blogs και twitter αλλά τηλεόραση και ραδιόφωνο μηδέν “είχαν κλείσει την θεματολογία τους μάλλον” ήταν η υπόθεσή μου. “Μάλλον θα γίνει πρώτο θέμα αύριο” σκεφτόμουν εκτός κι αν… ένας ηλικιωμένος αυτοκτονήσει στην πλατεία Συντάγματος!
To θέμα αποκτά διαστάσεις θεωρίας συνωμοσίας όταν δούμε πόσο λίγα ΜΜΕ ασχολούνται με αυτό. Έξω από τις οικονομικές εφημερίδες και “τα Νέα” ελάχιστα έντυπα ή ηλεκτρονικά μέσα ασχολήθηκαν με το θέμα. Ενώ για την αυτοκτονία πήραν φόρα όλοι οι γνωστοί μηχανισμοί όπως το γεγονός ότι “ξαφνικά” ανακαλύπτουμε αυτοκτονίες παντού:
Η συμπεριφορά δεν συνάδει με τους κανόνες της δημοσιογραφίας στην επιλογή ειδήσεων:
“α. Γεωγραφικό στοιχείο – Εγγύτητα
Είναι εύκολο να δει κανείς πώς ο «τόπος» στον οποίο έγινε το «γεγονός» επιδρά στην αξιολόγηση μιας είδησης. Η εκλογή ενός δημάρχου σε μια μικρή πόλη, π.χ. στην Ορεστιάδα, έχει μόνο τοπική σημασία, η εκλογή όμως του δημάρχου Αθήνας ή Θεσσαλονίκης έχει γενικότερο ενδιαφέρον.
Το γεωγραφικό στοιχείο έχει μεγάλη σημασία για τη ραδιοφωνία, μια και οι περισσότεροι σταθμοί είναι «τοπικοί», καλύπτουν δηλαδή μια συγκεκριμένη περιοχή – νομό ή περιφέρεια. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως οι τοπικοί σταθμοί δεν μεταδίδουν σημαντικές εθνικές ειδήσεις. Όμως, το «χαρακτηριστικό» στοιχείο τους είναι οι «τοπικές» ειδήσεις, και μ’ αυτές συγκροτούν το κοινό τους.
β. Πόσους επηρεάζει
Η σπουδαιότητα μιας είδησης καθορίζεται και από τον αριθμό των ατόμων που επηρεάζει. Όλοι οι κάτοικοι μιας πόλης επηρεάζονται από την εκλογή του δημάρχου, αλλά η εκλογή του προέδρου μιας γυναικείας οργάνωσης επηρεάζει μόνο ένα τμήμα των κατοίκων, π.χ., η εκλογή της προέδρου της Ο.Γ.Ε. ή της Ε.Γ.Ε.
Το μέγεθος μιας κοινωνίας επηρεάζει την επιλογή των ειδήσεων. Τα ΜΜΕ μιας μεγάλης πόλης δίνουν περιορισμένη προσοχή στην καθημερινή δραστηριότητα των κατοίκων ή μικρών ομάδων. Σε μικρές όμως πόλεις ακόμη και τα γεγονότα της καθημερινής ζωής έχουν σημασία. Αυτό το στοιχείο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς αλλά και τις τοπικές εφημερίδες.
γ. Μεγάλα ονόματα – Δημοτικότητα
δ. Εμβέλεια του γεγονότος
Συνηθισμένα, ασήμαντα γεγονότα, μπορεί να αποκτήσουν μεγάλη σημασία αν δημιουργούν μεγάλο ενδιαφέρον. Επειδή υπάρχουν πολλοί τρόποι να μετρά κανείς τη σημασία των ειδήσεων, η «γενική αξία τους» θεωρείται «σχετική». Μερικές ειδήσεις είναι σημαντικές για όλους και για όλες τις χώρες. Αλλά οι πιο πολλές ειδήσεις έχουν περιορισμένο ενδιαφέρον. Τα στοιχεία που καθορίζουν το «ενδιαφέρον» είναι: η ακτίνα επιρροής τον γεγονότος, η δύναμή του να τραβά την προσοχή και να προκαλεί αντίδραση, και η σχέση του με το μέγεθος μιας κοινότητας ή με τη σύνθεση της, π.χ., η συνάντηση Ρίγκαν-Γκορμπατσόφ, η συνάντηση Βασιλείοι- Ντεκτάς, Φλωράκη-Λάζαρη, των εκπροσώπων δύο συνδικαλιστικών παρατάξεων, δύο γειτόνων! Με άλλο μάτι όμως θα δούμε τη συνάντηση τη: Μελίνας με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ, κ.λπ..
ε. Τρέχουσες ειδήσεις – Σκληρές ειδήσεις
Ειδήσεις που ενδιαφέρουν το μεγαλύτερο τμήμα του αναγνωστικού κοινοί – συνήθως οι τελευταίες πληροφορίες για ένα γεγονός – ονομάζονται «τρέχουσες» ή «σκληρές» ειδήσεις. Σ’ αυτές περιλαμβάνονται οι ειδήσεις για την κυβέρνηση, τα πολιτικά κόμματα, τις διεθνείς σχέσεις, τη θρησκεία, τη δικαιοσύνη, τη νομοθετική εξουσία και γενικά τις πολιτικέ: δραστηριότητες. Για ένα μεγάλο τμήμα του αναγνωστικού κοινού οι ειδήσεις αυτές είναι «βαρετές». Δεν γίνονται εύκολα κατανοητές, δεν τις διαβάζεις και δεν τις ακούς ευχάριστα. Αντίθετα, άλλα γεγονότα, όπως ανθρώπινες ιστορίες, ειδήσεις για εγκλήματα, ιστορίες πάθους, βίας κ.λπ.. τραβούν την προσοχή του κοινού πιο εύκολα. Αυτή η «ανωμαλία» είναι πρόκληση αλλά και απελπισία για το δημοσιογράφο! Γιατί αυτός θα δώσει την απάντηση στο τι θα μεταδοθεί!” (Από το βιβλίο “H τέχνη του ρεπορτάζ”)
Μπορεί βέβαια να μην είναι σαν το εγχειρίδιο του καλού δημοσιογράφου πλέον τα ελληνικά media αλλά το να εξαφανιστεί έτσι έντονα η είδηση της μη συμφωνίας Alpha και Eurobank όταν η ίδια είδηση είχε γίνει μεγάλο θέμα παλιότερα είναι σίγουρα ύποπτο. Την Τετάρτη 4/4 ήταν πιο πίσω σαν είδηση ακόμα και από το γεγονός ότι θα γίνει μπαμπάς ο Σπανούλης…
Θα γίνει ο νέος Γρηγορόπουλος;