Ο Ρότζερ Μπέικον είχε πει κάποτε πως μερικά βιβλία μπορεί κανείς να τα δοκιμάσει, άλλα να τα ρουφήξει και πολύ λίγα αφού τα μασήσει να τα χωνέψει.
«Το Μυστικό ήταν η Ζάχαρη», της Τέσυς Μπάιλα, είναι ένα βιβλίο το οποίο ο αναγνώστης δεν το διαβάζει απλώς, αλλά το ρουφά με μια παροιμιώδη αγωνία, διεισδύει με τις πιο ζωηρές εικόνες της φαντασίας του στο παραστατικό φόντο της Κρήτης του 
Μεσοπολέμου, βιώνει με τα πιο ζοφερά χρώματα την κτηνωδία της Γερμανικής κατοχής και στη συνέχεια μεταφέρεται στο δεύτερο μέρος του βιβλίου στις προσφυγικές συνοικίες του Πειραιά και παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τις ακραίες εκφάνσεις του βίου ενός εκρηκτικού ζεύγους, του Θέμελη και της Κατίνας.
Ένα ζευγάρι αντιφατικό, απρόβλεπτο που στροβιλίζεται στη δίνη μιας ακραίας και αρρωστημένης σχέσης.
Οι ρόλοι του θύτη και του θύματος όσο και αν φαίνονται ευδιάκριτοι και ξεκάθαροι, στην πραγματικότητα εναλλάσσονται και μπλέκονται σε ένα κουβάρι πάθους, οργής, πόνου και αλληλεξάρτησης.
Το θύμα που φαινομενικά δείχνει να είναι η πειθήνια Κατίνα εξαρτάται από τον θύτη, τον εκρηκτικό και βίαιο Θέμελη και η συναισθηματική κακοποίηση διεστραβλώνεται σε συναισθηματική ανάγκη με αποτέλεσμα η Κατίνα να εξυψώνει συνεχώς τον Θέμελη με ένα προκλητικό τρόπο για το περιβάλλον της και για τον αναγνωστη , καλύπτοντας τον με ένα πέπλο προστασίας.
Με τη σειρά του ο Θέμελης χαλιναγωγεί και χειραγωγεί την Κατίνα μέσω της συναισθηματικής και της σωματικής κακοποίησης εκμηδενίζοντας με τον τρόπο αυτό τον αυτοσεβασμό της.
«Έτσι και η ζωή μου. Σαν το φλιτζάνι μου μέσα στο δικό του, έτσι η ζωή μου μέσα στη δική του. Απόλυτα εξαρτημένη. Κι οι δυο μαζί για τα σκουπίδια» (σελ. 432)
Η Κατίνα αναγνώριζε ότι η ίδια είχε επιλέξει να ζει μέσα από τον Θέμελη και να υπομένει όλη την ταπείνωση, την εξαθλίωση και την καταρράκωση στην οποία εκείνος την υπέβαλε, ενισχύοντας έτσι τη δική του ψυχοπαθολογία.
Η παντοδυναμία του θύματος είναι η μεταμόρφωση του σε θύτη και στην ιδιόμορφη αυτή σχέση το βλέπουμε να συμβαίνει μέσα από την παθητική και υποχωρητική στάση της Κατίνας.
Εν κατακλείδι το μυστικό ήταν η ζάχαρη, που η Κατίνα έμαθε να ρίχνει στις πληγές της, προκειμένου να ξεχνάει παροδικά τον πόνο που της προκαλούσαν. Παράλληλα, το μυστικό ήταν και οι αλυσίδες, που η ίδια πέρασε μέσα από την ψυχή της, τις οποίες ποτέ δεν βρήκε τη δύναμη να σπάσει και να ελευθερωθεί.
