Και εκεί που χαζεύεις στο Facebook βλέπεις μια “είδηση”. Έστω ότι είναι κάπως ρεαλιστική και περνάει κάποια βασικά κριτήρια πειστικότητας. Πριν πατήσετε “κοινοποίηση”, κάντε μας την χάρη:
1. Το πρώτο κλικ πρέπει να είναι στο ίδιο το άρθρο. Έστω στο alitheia.blogspot.com ή όπου αλλού σας πάει το κλικ. Κοιτάξτε προσεκτικά στην αρχή και το τέλος του άρθρου; Μήπως αναφέρει την πηγή;
2. Το δεύτερο κλικ είναι σε όποια πηγή αναφέρει (αν έχει σύνδεσμο). Αλλιώς θα πρέπει να γράψετε μόνοι σας www.piosovarosite.gr και να πάτε μόνοι σας να το βρείτε.
3. To τρίτο κλικ πρέπει να σας βγάλει σε κάτι που θεωρείτε εσείς (εκ πείρας) αξιόπιστη πηγή. πχ η Wikipedia έχει αποδείξει σε βάθος χρόνου την αξία της κατά την γνώμη μου.
Η παραπάνω διαδικασία δεν παίρνει πολύ ώρα. Με τον καιρό μαθαίνεις να αναγνωρίζεις τα σημάδια. Ανώνυμο Blog; Μμμμ… Οποιαδήποτε ιστοσελίδα με προφανές συμφέρον; (Ή φανατική θέση) Ομοίως μμμμ…. Ανυπόγραφο άρθρο; Έλλειψη συνδέσμων και παραπομπών;
Αν θέλεις να το ψάξεις λίγο ακόμα, μπορείς κατά βούληση να ψάξεις και αλλού:
4. Google search. Παίρνεις ένα χαρακτηριστικό κομμάτι του κειμένου και το βάζεις στην αναζήτηση όπως είναι (κατά προτίμηση με εισαγωγικά). Πχ “οι επιστήμονες στο πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα ανακάλυψαν ότι αν βάζεις αγγούρια στα αυτιά θεραπεύεται ο καρκίνος του κώλου” πολύ πιθανώς να σου δείξει τριάντα αποτελέσματα. Αλλά όλα να είναι σε blog αντίστοιχα με το μέλος του σώματος που υποτίθεται ότι θεραπεύουν τα αγγούρια.
5. Αναζήτηση αντίθετων πληροφοριών. Ψάξτε για παράδειγμα για “βιομαγνητικό γιλέκο” + “απάτη“. Κάποιος, κάπου θα έχει γράψει αντίλογο. Ίσως έχει και αναφορές σε κάτι χρήσιμο για να βγάλετε άκρη.
6. Ρωτήστε! Όταν είδα την ιστορία με την τουρκική σημαία στο δημαρχείο νησιού απλά… τους πήρα τηλέφωνο. Μίλησα με αληθινούς ανθρώπους και μου είπαν τι έγινε. Μίλησα με τον blogger που το ανέβασε και μου είπε την δική του εκδοχή. Αντί να πλακώνεστε με άλλους online σε ελάχιστο χρόνο θα βγάλετε άκρη για να κάνετε και κάτι άλλο σήμερα…
Θα παρατηρήσετε ότι κανένα από τα πιο πάνω έξι πράγματα που προτείνω δεν απαιτούν ιδιαίτερες γνώσεις του αντικειμένου. Δεν χρειάζεται να είμαι γιατρός για να καταλάβω αν στέκει ή όχι μια θεωρία. Αν μείνω στα ιατρικά θέματα (έχω αφιερώσει ολόκληρο blog στις σχετικές απάτες) για να καταλάβετε πόσο παραπλανεί η internetική δημοσιογραφία:
1. Ο βασικός κανόνας της “ίσης μεταχείρισης” βοηθάει τους τρελάρες. Έστω ότι ένας Τανζανός επιστήμονας λέει ότι έχει την λύση για την σκλήρυνση κατά πλάκας. Η θεωρία του παρουσιάζεται στον τίτλο (γιατί είναι πιασάρικο και δραματικό) και αναλυτικά. Ο δημοσιογράφος όμως λέει “κάτσε να βάλω και αντίλογο”. Αφιερώνει λοιπόν ένα μικρό κομμάτι στο τέλος. “Η θεωρία αυτή βρίσκει αντίθετους κάποιους επιστήμονες που λένε ότι….” (βαρετοοοοό) Μπορεί το 99% της επιστημονικής κοινότητας να διαφωνεί αλλά αυτός στο 1% βγάζει την τρέλα του τουλάχιστον σαν να είναι η μισή αλήθεια! Η ίση μεταχείριση έχει νόημα σε πολιτικά θέματα σαν αρχή, όχι σε επιστημονικά.
2. Καθώς μειώνονται δραματικά οι δημοσιογράφοι, όλο και περισσότερο βλέπουμε “επιστήμη του δελτίου τύπου“. Δηλαδή απλή αναπαραγωγή ανακοινώσεων. Μπορεί να είναι σωστή μια επιστημονική έρευνα αλλά μετά το δελτίο τύπου του πανεπιστημίου ή της εταιρείας που βγάζει σχετικά προϊόντα να τονίζει με παραπλανητικό τρόπο κάποια πορίσματα. Αυτή αναπαράγεται χωρίς σχολιασμό γιατί ο συντάκτης δεν έχει χρόνο ή την εμπειρία να το κάνει.
3. Τα ΜΜΕ δεν πουλάνε αλήθεια, πουλάνε ιστορίες. Έτσι κάποια παραμύθια έχουν μεγαλύτερη απήχηση από άλλα. Κλασσικό παράδειγμα ο “μοναχικός ερευνητής που ανέτρεψε τα πάντα στον κλάδο αυτό της επιστήμης”. Μας αρέσει η ιδέα. Υπό αντίξοες συνθήκες κάπως μόνο αυτός βρήκε την αλήθεια. (Υποτίθεται.) Ξεκάθαρο παράδειγμα αυτού ο Dr Paolo Zamboni. Κάντε αναζήτηση στα ελληνικά και δείτε τι θα βρείτε. Παραπληροφόρηση στο κόκκινο! Η Wikipedia είναι πιο προσεκτική. Και πλέον η επιστημονική κοινότητα έχει απομακρυνθεί από την πιθανότητα να ισχύει η θεωρία του. Αλλά ο κόσμος (ειδικά αν έχετε σκλήρυνση κατά πλάκας εσείς ή κοντινό σας πρόσωπο) έχει μείνει με τους πρώτους τίτλους…
