Ο μεσαίος μου γιος είναι τέρας επιμονής. “Θα πάει μακριά αυτό το παιδί” περηφανεύεται ο παππούς του. “Δεν παραδίνεται ποτέ.” Η αλήθεια είναι ότι τον είχα ενθαρρύνει. Με ιστορίες ανδρείας και άλλα πολλά τέτοια. Ούτε λοκατζής να ήταν. “Γιατί δεν παραδινόμαστε;” “Γιατί είμαστε Έλληνες μπαμπά!” Μια φορά άντεξε σχεδόν μια ώρα να τον κρατάει ο θείος του γιατί μπέρδεψε την συγνώμη που έπρεπε να πει για κάτι που υπό τον φόβο μην “παραδοθεί”. Σκυλί μαύρο. Τον σκέφτομαι καμιά φορά όταν προσπαθώ να πείσω κάποιον επιχειρηματία που επιμένει να σώσουμε κάποια δραστηριότητά του που είναι προφανές ότι δεν τραβάει.
Γιε μου έκανα μεγάλος λάθος. Είναι πολύ καλό να τα παρατάς. Είναι λάθος να κολλάς σε αρχές χωρίς να τις ξανασκέφτεσαι ή να αφήνεις τον χρόνο και κόπο που έχεις επενδύσει σε κάτι να σε σταματάνε να κάνεις τις απαραίτητες αλλαγές στην ζωή σου.
Στα Οικονομικά λέγονται “sunken costs“, τα έξοδα, ο κόπος, η ενέργεια που έχεις επενδύσει σε κάτι. Μπορεί να είναι επιχείρηση, σχέση ή απλά ένα χόμπι. Αντίθετα με πολλούς άλλους γονείς εγώ από την πρώτη μέρα τους ενθαρρύνω να τα παρατήσουν: το “μήπως δεν σου αρέσει τελικά το μπάσκετ;” έρχεται από την πρώτη προπόνηση! “Μήπως είναι χάσιμο χρόνου;” “Μήπως έχει πιο πολύ πλάκα να παίζουμε μόνοι μας στον κήπο;” Δεν είναι τρελό, βασίζεται σε απόλυτα λογική ψυχολογική αρχή. Όπως στην διαβολοβδομάδα των λοκατζήδων. Καθώς τρέχουν άλλα δέκα χιλιόμετρα στην άμμο, κουρασμένοι και παγωμένοι οι εκπαιδευτές επαναλαμβάνουν διαρκώς από τις ντουντούκες:
“Παρατήστε τα! Αν θέλετε να σταματήσετε να υποφέρετε απλά χτυπήστε το καμπανάκι και όλα τελειώνουν! Θα σας περιμένει ξεκούραση και ζεστό φαγητό!”
Η ζωή δεν είναι βέβαια στρατός και η οικογένεια δεν εκπαιδεύει λοκατζήδες. Ούτε σε κατάσταση οικονομικής κρίσης δεν δικαιολογείται η λογική του “όποιος αντέξει”. Αλλά – αν και μας φαίνεται παράλογο – η επιμονή να ζητάμε από κάποιον να παραιτηθεί απλά τον κάνει πιο αποφασισμένο τελικά. Κλασσικό παράδειγμα σε επιχειρηματικό περιβάλλον είναι τα 3,000 δολάρια που προσφέρει μια εταιρεία σε νέους υπαλλήλους αν παραιτηθούν. Πως δουλεύει ακριβώς; Μετά από 10 μέρες εκπαίδευσης, αφού καταλάβουν πως λειτουργεί η “οικογένεια”/επιχείρηση τους το λένε. Ελάχιστοι δέχονται τα λεφτά τα οποία βέβαια είναι πολλές φορές παραπάνω από τον μισθό τους. Αλλά μόλις αρνηθούν την δελεαστική πρόταση γίνονται ακόμα πιο φανατισμένο μέλος της ομάδας. “Θέλω τόσο πολύ να δουλέψω εδώ ώστε αρνήθηκα όλα αυτά τα λεφτά” είναι ο ασυνείδητος ειρμός.
Τέτοια συναισθηματικά κόλπα είναι απλά εμπόδια στην νηφάλια ανάλυση μιας κατάστασης. Ακραίο ίσως παράδειγμα η πρόσφατη οικονομοτεχνική ανάλυση της πορνείας σε μια συγκεκριμένη γειτονιά στις ΗΠΑ – http://www.sociology.columbia.edu/pdf-files/rosenvenk.pdf Αλλά οι αποφάσεις μας πρέπει να ταιριάζουν στις συνθήκες. Δεν μας έρχεται φυσικά και για αυτό πλέον είναι μέρος της δουλειάς πολλών συμβούλων. (Στις ΗΠΑ βέβαια έχει ήδη γίνει ειδικότητα!) Είτε ζούμε σε σπηλιά και αλλάζουμε τακτική για να μην μας τρώνε τα άγρια ζώα, ή και αν πρέπει να αφήσουμε ένα business unit στο οποίο επενδύσαμε πολλές ελπίδες. Πολλές φορές αυτό θα γίνεται όταν τα παρατάμε. Για το καλό όλων.