Η εγκυμοσύνη είναι ένας αποφασιστικός σταθμός στη ζωή της γυναίκας. Σήμερα δε θα θέλαμε βέβαια να θεωρήσουμε την εγκυμοσύνη σαν το ζενίθ της ζωής της γυναίκας πέρα απ’ τη γεννητική λειτουργία η γυναίκα έχει ακόμη χίλιες δυο δυνατότητες να ολοκληρωθεί σαν άνθρωπος και προσωπικότητα. Και η γυναίκα που δε γεννάει παιδιά διατηρεί την αξία της – μόνο σ’ εκείνες τις εποχές, όπου η γέννηση παιδιών ήταν η μοναδική δημιουργική δυνατότητα των γυναικών, δεχόταν η γυναίκα χωρίς παιδιά την υποτίμηση απ’ την κοινωνία, ηου έδινε στην ίδια λόγο για αυτοπεριφρόνηση. Ενα κατάλοιπο αυτού του κόσμου των παραστάσεων έγκειται και σήμερα ακόμη στο ότι πολλές γυναίκες βλέπουν να πιστοποιείται η προσωπική τους αξία μόλις μείνουν έγκυες (εΦόσον ζουν κάτω από συνθήκες, όπου η γέννηση ενός παιδιού δεν τις βαραίνει ή δεν τις υποτιμά κοινωνικά).
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ο οργανισμός υπόκειται σε μεγάλες βιολογικές και ψυχικές αλλαγές. Μια κανονική εγκυμοσύνη διαρκεί, απ’ τη μέρα της σύλληψης μέχρι τον τοκετό, περίπου 273 μέρες. Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα αναπτύσσεται το παιδί απ’ το μέγεθος ενός γονιμοποιημένου ωοκύτταρου (1/6 του χιλιο- στομ.) ως το μέγεθος ενός ώριμου για γέννηση παιδιού (περίηου 50 εκατοστά, περίπου 3,5 κιλά). Αυτή τη θαυμάσια διαδικασία της ανάπτυξης στο εσωτερικό του σώματός της η μητέρα πρέπει να την τροφοδοτεί με τις απαραίτητες ύλες: πολλές απ’ τις λειτουργίες του σώματός της (πέψη, αναπνοή, απέκκριση κλπ.) τίθενται στην υπηρεσία του αναπτυσσόμενου παιδιού. Αυτό δε γίνεται φυσικά χωρίς επιπτώσεις στο μητρικό οργανισμό· κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης δημιουργούνται διάφορες αλλαγές, ηου μπορεί να είναι φυσιολογικές ή και παθολογικές.
Η ανάπτυξπ του παιδιού αλλάζει τπ φυσική και τπν ψυχική «βασική διάθεσπ» τπς μητέρας- στο αίμα τπς κυκλοφορούν διάφορα προϊόντα μεταβολισμού, στα οποία δεν είναι συνπθισμένπ· οι γεννπτικές ορμόνες έχουν επίσπς συμπυκνώσεις, που ξεπερνάνε το συνπθισμένο βαθμό. Πως εκφράζεται αυτή n αλλαγμένπ κατάστασπ; Ενα πολύ συχνό σύμπτωμα είναι ο εμετός τπς εγκυμο- σύνπς, που αρχίζει μετά τπ σύλλπψπ και σταματάει συνήθως στον τρίτο ή στον τέταρτο μήνα. Η έγκυος κάνει εμετό το πρωί, πριν ακόμπ φάει, και μερικές φορές και κατά τπ διάρκεια τπς πμέρας αλλά n γενική τπς κατάστασπ δεν πλήττεται απ’ αυτό. Γι’ αυτό ο εμετός δεν αποτελεί συνήθως κανένα ιδιαίτερο θεραπευτικό πρόβλπμα.
Σοβαρότερπ γίνεται n κατάστασπ με τπ λεγόμενπ «υπερέμεσπ των εγκύων» (Hyperemesis gravidarum). Στπν περίπτωσπ αυτή οι γυναίκες κάνουν συνεχώς εμετό, αισθάνονται άσχπμα και άρρωστες. Δεν μπορούν σχεδόν να φάνε τίποτε: n συνέπεια απ’ αυτό είναι αδυνάτισμα, ναυτία και διαταραχές στο μεταβολισμό. Η ιατρική θεραπεία έχει εδώ ουσιαστική σπμασία. Αλλά αυτή πρέπει να ασχοληθεί με τις πραγματικές αιτίες του αναγκαστικού εμετού. Μόλις στο πρόσφατο παρελθόν υποβλήθπ- κε το πρόβλπμα τπς υπερέμεσπς σε μια προσεχτική εξέτασπ. Οι παλαιότερες θεωρίες περιορίζονταν πάντα σε ιατρικές – βιολογικές υποθέσεις οι γιατροί υπόθεταν ότι τα προϊόντα μεταβολισμού του παιδιού, τπς εγκυμοσύνπς γενικά, οδπγούν σε ένα είδος δπλπτπρίασπς του μητρικού οργανισμού. Επίσης πίστευαν ότι το λεγόμενο «κέντρο εμετού» στον εγκέφαλο, δπλαδή εκείνο το σπμείο του εγκεφάλου που εκπέμπει τους κινπτικούς ερεθισμούς για τπν αντί- δρασπ του εμετού, ευαισθπτοποιεί- ται από δπλπτπριώδπ προϊόντα του μεταβολισμού.
Η ψυχολογική έρευνα προχώρπσε όμως εδώ ένα βήμα παραπέρα. Δεν αμφισβπτεί ότι οι διαταραχές του μεταβολισμού στπν εγκυμοσύνπ μπορούν να έχουν μια ορισμένπ επί- δρασπ: υποδείχνει όμως ότι n υπε- ρέμεσπ παρουσιάζεται συχνά σε γυναίκες, για τις οποίες φαίνεται πως n εγκυμοσύνπ αποτελεί από εντελώς προσωπικούς λόγους ένα ανυπόφορο βάρος. Η ψυχολογία τπς απδίας και των συγγενών μ’ αυτή αισθπμάτων (αποστροφή, δυσθυμία κλπ.) εξπγεί τπν υπερέμεσπ μερικών εγκύων γυναικών καλύτερα απ’ τις υποθέσεις του μεταβολισμού: αν n γυναίκα φοβάται τπ γέννπσπ του παοδιού τπς, αν δεν αισθάνεται προ- φυλαγμένπ στο γάμο τπς, αν έχει ένα φοβισμένο χαρακτήρα κλπ., τότε αισθάνεται το παιδί σαν ένα καθήκον, στο οποίο δεν μπορεί να ανταποκριθεί’ ο εμετός δπλώνει τότε μια ασυνείδπτπ διαμαρτυρία ενάντια σ’ αυτή τπν κατάστασπ, μια συμβολική κραυγή βοήθειας. Κάθε γυναίκα, που δεν έχει μάθει να παραδέχεται το γυναικείο ρόλο τπς, βλέπει τπν εγκυμοσύνπ όχι ένα ευτυχές, αλλά ένα απειλπτικό γεγονός – ο εμετός είναι n αντίδρασπ στον κίνδυνο που αισθάνεται να μεγαλώνει μέσα στο σώμα της.
JOSEF RATTNER – ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ – Η σύγχρονη γυναίκα ανάμεσα στο μύθο και στην πραγματικότητα -Η μετάφραση έγινε από το γερμανικό πρωτότυπο: «Psychologie der Frau» Εκδόσεις Η. Μανιατέας – ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Γιώργου Βαμβαλή