Κάθε παιδί από τη φύση του είναι περίεργο, γεμάτο φαντασία, με δίψα για παιχνίδι, εξερεύνηση και δημιουργία. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο όφελος για το παιδί να εξωτερικεύσει τα ανεξάντλητα αποθέματα δημιουργικότητας που έχει. Έτσι, λοιπόν, εμείς οι γονείς οφείλουμε να παρέχουμε στα παιδιά μας τον απαιτούμενο χώρο και χρόνο, τις συνθήκες εκείνες που θα ευνοήσουν την ανάπτυξη της δημιουργικότητάς τους.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να ενισχύσουμε τη δημιουργικότητα των παιδιών μας:
α. Ενθαρρύνουμε την περιέργειά τους: Τα παιδιά μας βομβαρδίζουν με ερωτήσεις, στις οποίες καλούμαστε να δίνουμε απαντήσεις, που θα είναι κατανοητές στα ίδια και με πληροφορίες που μπορούν να επεξεργαστούν, ανάλογα με την ηλικία τους. Ακόμα και σε ερωτήσεις που δεν γνωρίζουμε την απάντηση, μπορούμε να είμαστε ειλικρινείς απέναντί τους προτείνοντάς τους να βρούμε την απάντηση μαζί.
β. Έμφαση στη διαδικασία κι όχι στο τελικό αποτέλεσμα: Δίνουμε στο παιδί τον απαιτούμενο χρόνο που χρειάζεται να ολοκληρώσει μια διαδικασία, ανεξάρτητα αν το αποτέλεσμα δεν είναι τέλειο. (Θυμηθείτε: δεν είμαστε εμείς που ολοκληρώνουμε τη διαδικασία και δεν πρέπει, οπωσδήποτε, το αποτέλεσμα να είναι τέλειο). Μας ενδιαφέρει η μάθηση μέσω αυτής της διαδικασίας κι όχι αυτό καθαυτό το αποτέλεσμα. Άλλωστε, η εξάσκηση θα βοηθήσει το παιδί να βελτιώσει την ικανότητά του. Είναι σημαντικό να βοηθήσουμε το παιδί να συνηθίσει στον θετικό κύκλο της επιτυχίας (εμπιστεύομαι τον εαυτό μου – δοκιμάζω – επαινώ την προσπάθειά μου – ξαναδοκιμάζω – πετυχαίνω – έχω περισσότερη αυτοπεποίθηση) και να απομακρυνθεί από το φαύλο κύκλο της αποτυχίας (απέτυχα – είμαι ανίκανος – αποφεύγω να δοκιμάσω – περισσότερη αποτυχία – χαμηλότερη αυτοπεποίθηση). Η αυτό-υποστήριξη είναι πολύ σημαντική γιατί θα χρησιμεύσει στο παιδί σε όλη του τη ζωή και θα το κρατήσει σταθερό στα πισωγυρίσματα της ζωής.
γ. Καλωσορίζουμε τις νέες ιδέες: Ακούμε με προσοχή τις ιδέες των παιδιών μας, που πιστέψτε με, είναι ατέλειωτες και τα ενθαρρύνουμε λέγοντας ‘Ωραία ιδέα, ας το δοκιμάσουμε’ ή ‘Καταπληκτική η ιδέα σου! Έχεις και κάτι άλλο να προτείνεις;’
δ. Αποφεύγουμε την κριτική και τις αρνητικές φράσεις: Η αρνητική κριτική σε μια προσπάθεια του παιδιού είναι ανασταλτική για την περαιτέρω ανάπτυξη της δημιουργικότητάς του. Η έλλειψη του φόβου της κατάκρισης αφήνει τα παιδιά ελεύθερα να δημιουργήσουν χωρίς κόπο. Αποφύγετε, λοιπόν, εκφράσεις του τύπου ‘Λάθος το έκανες. Άσε με να σου δείξω εγώ’ ή ακόμα χειρότερα ‘Δεν πρόκειται να τα καταφέρεις ποτέ’.
ε. Αποφεύγουμε τις συγκρίσεις: Κάθε παιδί είναι μοναδικό, με μοναδικές ικανότητες στη δημιουργία. Εκφράσεις του τύπου ‘Ο αδερφός σου τα καταφέρνει καλύτερα από σένα’ ή ‘Κοίτα πόσο ωραία ζωγραφίζει η αδερφή σου’ αποδεκατίζουν την αυτοπεποίθηση του παιδιού και του δημιουργούν ανασφάλεια ως προς τις ικανότητές του.
στ. Έπαινος στη δημιουργική προσπάθεια: Επαινούμε κάθε δημιουργική προσπάθεια του παιδιού. Η πόρτα του ψυγείου ή η πόρτα του δωματίου τους ή κάποιο άλλο εμφανές σημείο στο σπίτι μπορεί να ‘φιλοξενήσει’ τα έργα των παιδιών. Αυτό που θα εισπράξουν τα παιδιά είναι αποδοχή της δημιουργικότητάς τους και θα νιώσουν την αγάπη μας.
ζ. Χιούμορ: Το χιούμορ βοηθάει στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας. Ακούμε τα αστεία των παιδιών μας με προσοχή και ξεκαρδιζόμαστε μαζί τους.
η. Παίζουμε παιχνίδια που ευνοούν τη φαντασία: Φτιάχνουμε τις δικές μας ιστορίες με τα παιδιά, ξεκινώντας μια ιστορία που θα τη συνεχίζει ο καθένας με το δικό του τρόπο όταν σταματάει ο προηγούμενος. Άλλη ιδέα είναι να αλλάξουμε το τέλος των παραμυθιών αφήνοντας τα παιδιά να βάλουν τη δική τους πινελιά σε κάθε ιστορία.
θ. Παρέχουμε στα παιδιά ένα ασφαλές αλλά ενδιαφέρον περιβάλλον: Τους δίνουμε την δυνατότητα να εξερευνήσουν μια πληθώρα υλικών, όπως μαρκαδόρους, πλαστελίνες, δαχτυλομπογιές, αυτοκόλλητα, κορδέλες και άλλα. Επίσης αφιερώνουμε έναν χώρο, στον οποίο να μπορούν τα παιδιά να δημιουργήσουν, χωρίς να έχουν το άγχος της τακτοποίησης και του συγυρίσματος.
ι. Δώστε τους την ευκαιρία για εξερεύνηση: Μια εκδρομή στο ζωολογικό κήπο ή στην εξοχή θα τους δώσει την ευκαιρία να εξερευνήσουν τη φύση και να ανακαλύψουν όμορφα πράγματα.
κ. Αποφύγετε τα βιντεοπαιχνίδια και τα έτοιμα παιχνίδια του εμπορίου: Όσο κι αν η εποχή μας κατακλύζεται από ηλεκτρονικά παιχνίδια και υπολογιστές, όσο κι αν όλα τα καταστήματα παιχνιδιών ασφυκτιούν από έτοιμα παιχνίδια, ας αντισταθούμε εμείς οι γονείς – όσο είναι δυνατόν, με το να μην τους τα παρέχουμε με το που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Μια κούκλα είναι πολύ δημιουργικό παιχνίδι, ιδίως αν προσπαθήσει το ίδιο το παιδί να της φτιάξει τα ρούχα της μόνο του. Μια ξύλινη κατασκευή ενός αεροπλάνου, για παράδειγμα, είναι ουσιαστικότερη πηγή δημιουργίας από ένα video game.
Γνωρίζω, πως πολλές φορές η έλλειψη χρόνου και η καθημερινότητα οδηγούν τους περισσότερους από εμάς τους γονείς στην εύκολη λύση του έτοιμου παιχνιδιού. Ωστόσο, δεν χρειάζεται να αφιερώσουμε πολύ χρόνο και κόπο για να εφαρμόσουμε τα παραπάνω ή έστω κάποια από αυτά. Η ακινητοποιημένη δημιουργικότητα προκαλεί αισθήματα μη ικανοποίησης, αναξιότητας και θλίψης. Έχοντας πάντα υπόψη μας ότι η δημιουργικότητα των παιδιών είναι θεμελιώδες σκαλοπάτι για τη διαμόρφωση μιας υγιούς προσωπικότητας με αυτοπεποίθηση. Ας δώσουμε, λοιπόν, στα παιδιά μας πολλές ευκαιρίες να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους!
