Ο Αϊνστάιν είχε πει πως δύο πράγματα είναι άπειρα, το σύμπαν και η ανθρώπινη ηλιθιότητα, κρατώντας επιφυλάξεις για το μη πεπερασμένο του σύμπαντος. Διάφοροι ερευνητές μελέτησαν τον παράγοντα της ανθρώπινης ηλιθιότητας, με κύριο τον Ιταλό οικονομολόγο και ιστορικό Carlo M. Cipolla , ο οποίος εξέδωσε το 1988 τη μελέτη του με τους πέντε βασικούς νόμους αυτής.
Ποιοι είναι αυτοί οι νόμοι;
1) Πάντα και αναπόφευκτα υποτιμάμε το πλήθος των ηλιθίων ανάμεσά μας.
2) Η πιθανότητα ένα άτομο να είναι ηλίθιο είναι ανεξάρτητη από άλλα χαρακτηριστικά του ατόμου αυτού.
3) Ως «ηλίθιο» ορίζεται το άτομο το οποίο προκαλεί ζημιά σε ένα άλλο άτομο ή ομάδα ατόμων χωρίς το ίδιο να κερδίζει κάτι , ή ακόμη χειρότερα να βλάπτεται και αυτό από την ενέργειά του.
4) Τα μη-ηλίθια άτομα πάντα υποτιμούν την βλαπτική δύναμη των ηλιθίων. Για την ακρίβεια, οι μη-ηλίθιοι διαρκώς ξεχνούν πως πάντα και παντού, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες η συναναστροφή/συνεργασία τους με ηλιθίους πάντα καταλήγει σε λάθος που κοστίζει ακριβά.
5) Τα πιο επικίνδυνα άτομα είναι οι ηλίθιοι.
Ο Cipolla όπως φαίνεται από τον δεύτερο και τρίτο νόμο δεν έδωσε άλλα χαρακτηριστικά για τους ηλίθιους ανθρώπους παρά μόνο τα οφέλη-ζημιές που προξενούν με τις ενέργειές τους.
Κατά την άποψή του, το θέμα της ηλιθιότητας είναι γενετικά καθορισμένο και δεν οφείλεται σε φυλετικούς, κοινωνικούς ή οικονομικούς παράγοντες. Εξετάζοντας το κατά πόσο η εκπαίδευση μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά των ατόμων τα αποτελέσματα ήταν αρνητικά. Από μελέτες που έκανε σε ομάδες που προέρχονταν από διάφορα στρώματα και με διαφορετική εκπαίδευση, όπως σε εργάτες, υψηλόβαθμα στελέχη, φοιτητές αλλά και καθηγητές ένα συγκεκριμένο ποσοστό ηλίθιων ατόμων-που το ονόμασε «σ» – εμφανιζόταν σε κάθε μία από αυτές. Το πιο εντυπωσιακό κατά τη μελέτη του ήταν ότι το συγκεκριμένο ποσοστό εμφανίστηκε και στην ομάδα των βραβευμένων με Νόμπελ ατόμων.
Ανάλογα με τη συμπεριφορά που ακολουθούν, διέκρινε τα άτομα σε τέσσερις τύπους.
Α) Τους έξυπνους, οι οποίοι με τη συμπεριφορά τους ωφελούν τόσο το κοινωνικό σύνολο όσο και τον εαυτό τους.
Β) Τους αφελείς, οι οποίοι φαίνεται να ωφελούν κυρίως το κοινωνικό σύνολο μερικές φορές εις βάρος τους αλλά χωρίς να προκαλούν βλάβη. Σε αυτή την κατηγορία μπορούν να συμπεριληφθούν διάφοροι ακτιβιστές, που συνειδητά στρέφονται σε ενέργειες για το κοινό καλό μη λαμβάνοντας υπόψη το προσωπικό τους συμφέρον για λόγους ηθικής.
Γ)Τους ληστές, οι οποίοι βλάπτουν το κοινωνικό σύνολο για ιδιοτελείς σκοπούς.
Δ) Τους ηλίθιους, αυτούς δηλαδή που με τη συμπεριφορά τους προκαλούν ζημιά τόσο στον εαυτό τους όσο και στο κοινωνικό σύνολο.
Ε) Τους αναποτελεσματικούς, ανθρώπους δηλαδή με μηδενική επιρροή σε οφέλη ή βλάβες.
Το πιο σημαντικό με τα ηλίθια άτομα είναι ότι δεν ακολουθούν καμία λογική όπως και δεν έχουν συναίσθηση των πράξεών τους. Όταν δεχόμαστε επίθεση από αυτά συμβαίνουν τα εξής:
– Μένουμε έκπληκτοι γιατί η συμπεριφορά τους είναι μη αναμενόμενη και
– ακόμη και να προσπαθήσουμε να οργανώσουμε σχέδιο άμυνας, είναι σχεδόν αδύνατο καθώς το άτομο που μας έβλαψε δεν έχει καμμία λογική στην επίθεσή του. Όπως είπε και ο Schiller «κάθε πόλεμος απέναντι στην ηλιθιότητα είναι μάταιη ακόμη και από τους Θεούς.»
Η επιρροή των ατόμων αυτών δεν εξαρτάται από το πλήθος τους αλλά από την εξουσία που ασκούν. Ένας ηλίθιος εργάτης πχ. δεν μπορεί να βλάψει το ίδιο με έναν ηλίθιο πολιτικό.
Τι συμβαίνει με τα υπό ανάπτυξη έθνη; Έχουν καταφέρει να απομονώσουν τα ηλίθια άτομα από τη δράση; Όχι. Και σε αυτά φαίνεται να υπάρχει ένας αναπόφευκτος αριθμός ηλίθιων ατόμων, όμως ένας ασυνήθιστος παράγοντας έξυπνων ατόμων συναντάται σε αυτά, βοηθώντας τα να αντισταθμίσουν τις αρνητικές συνέπειες της δράσης των προηγουμένων. Αντίθετα, τα έθνη τα οποία βρίσκονται σε ύφεση, αποτελούνται από ένα μεγάλο αριθμό «ληστών» οι οποίοι καταλαμβάνουν θέσεις εξουσίας και «αναποτελεσματικών» ατόμων που αντιμετωπίζουν τη ζωή ως ανήμποροι.
Σε κάθε περίπτωση προσοχή, ηλίθιοι κυκλοφορούν ανάμεσά μας, είναι πολλοί και βλαβεροί.
ΠΗΓΕΣ: http://en.wikipedia.org/wiki/Carlo_M._Cipolla
http://www.ecotopia.com/webpress/stupidity/
http://www.theguardian.com/education/2012/apr/09/improbable-research-human-stupidity
