Είστε αρχαιολόγος. Ας υποθέσουμε ευσυνείδητος, με ιδέες, θεωρίες και στα πρόθυρα μιας σημαντικής ανακάλυψης. Μόνο που υπάρχει ένα προβληματάκι. Δεν είστε στο “σωστό” κόμμα. Όταν ανεβαίνατε στην ιεραρχία κάποια στιγμή βαφτήκατε μπλε ή πράσινοι. Και τώρα είναι οι άλλοι. Τι κάνετε λοιπόν; Αν ανακοινώσετε αυτά τα πρώτα ενθαρρυντικά ευρήματα θα σας πάρουν την δόξα οι άλλοι. Αυτοί που σας έφαγαν την θέση. Θα μπει το δικό τους όνομα στα papers, στα μουσεία, στα πρωτοσέλιδα.
Το σενάριο δεν είναι τραβηγμένο. Μου το έχουν πει αρκετοί του χώρου για να το πιστεύω. Είμαι ρομαντικός αρχαιολάτρης περιηγητής και μου έχει τύχει να φτιάξω θεωρία ή να βρω κάτι. Κάθε φορά που έρχομαι σε επαφή με ανθρώπους του χώρου απογοητεύομαι. Γιατί η αρχαιολογία στην Ελλάδα δεν διαφέρει καθόλου τελικά από οποιαδήποτε άλλη κρατικοδίαιτη δημόσια υπηρεσία. Ίσα ίσα που είναι μάλλον χειρότερη.
Προφανώς και αδικώ εκατοντάδες ανθρώπους με ιδέες, ελπίδες και οράματα. Αλλά αυτοί δεν κάνουν κουμάντο. Δεν κάνουν καν ανασκαφές. Δεν έχουν την υπομονή ούτε την νοοτροπία για να αντέξουν να βλέπουν να αλλάζουν όρια νομών για να βολευτούν όσοι Καλαματιανοί δεν βολεύτηκαν σε άλλες θέσεις.
Είναι ενδιαφέρον ότι με τις αποκαλύψεις στην Αμφίπολη ορισμένοι έβγαλαν θεωρία ότι επίτηδες βγήκαν στον αέρα λίγο πριν την ομιλία του Τσίπρα στην ΔΕΘ. Η αρχαιολογία πολλές φορές παίζει πολιτικό ρόλο, αλλά όχι και έτσι! Ούτε σε σχέση με την FYROM καν. Όπως εξηγεί στο Nationalism, Politics and the Practice of Archaeology ο Philip L. Kohl το παιχνίδι είναι περισσότερο σε σχέση με τον καθορισμό της εθνικής ταυτότητας. πχ μνημεία με ελληνικό παρελθόν στην Κύπρο γίνονται σαφές σημείο αναφοράς για τους Κύπριους αλλά αντίστοιχα μνημεία σε Λίβανο, Τουρκία ή Ιορδανία δεν έχουν τόσο ξεκάθαρο στίγμα για τους εκεί λαούς προφανώς. (Silberman 1989) “To αρχαίο, αρχαιολογικά ταξινομημένο παρελθόν είναι ζωντανό για κάποιους λαούς πολύ περισσότερο από ότι θα περιμέναμε” σημειώνει ο συγγραφέας σε σχέση με την αντίδρασή μας στο όνομα “Μακεδονία” για την γειτονική χώρα. Παρομοίως εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο οι Γεωργιανοί αρχαιολόγοι απορρίπτουν την Κολχίδα σαν ελληνική αποικία και την βαφτίζουν ως απλά έναν εμπορικό σταθμό.
Η αρχαιολογία στην Ελλάδα πέφτει πάντα στον χαμηλότερο κοινό παρανομαστή. Γιατί συνδυάζει την ευθυνοφοβία του Δημοσίου με την αδράνεια. Έχουμε μουσεία (με ελάχιστες εξαιρέσεις) με προδιαγραφές πολλών δεκαετιών πιο πίσω. Όλα μοιάζουν σαν να τα σχεδίασε επιτροπή…δημοσίων υπαλλήλων από αυτούς που αντέχουν στις επιτροπές. Χιλιάδες ευρήματα βρίσκονται σε αποθηκευτικούς χώρους ενώ σημειώνουμε απαράδεκτα χαμηλά νούμερα σε ανταλλαγές και συνεργασίες με άλλα μουσεία; Γιατί; Επειδή οι….επιτροπές που αποφασίζουν όλο δεν παίρνουν την ευθύνη. Άκουσα αρχαιολόγους να παραπονιούνται για τον “απαράδεκτο κίνδυνο” στον οποίο εκτέθηκαν τα Βυζαντινά που πήγανε σε έκθεση στην Νέα Υόρκη. Εδώ ο κόσμος καίγεται και αυτοί θα προτιμούσαν να μην προβληθεί διεθνώς ο πολιτισμός μας…
Και βέβαια όσο όλοι αυτοί ξύνονται…οι αρχαιοκάπηλοι προχωράνε το έργο τους. Χιλιάδες έργα χάνονται. Χιλιάδες ευκαιρίες για συνεργασίες και προβολή χάνονται. Χιλιάδες Έλληνες και ξένοι με όρεξη και μεράκι απογοητεύονται. Και πολλές χώρες που κάνουν καλύτερη δουλειά στην προβολή πολύ υποδεέστερων αρχαιολογικών ευρημάτων μας βάζουν τα γυαλιά. Στο παγκόσμιο χωριό, τα πράγματα προχωράνε με εξωφρενικούς ρυθμούς (The Politics of Archaeology and Identity in a Global Context της Susan Kane) και όχι μόνο για τουριστικούς λόγους.
Τι πρέπει να γίνει; Ότι και να προτείνω θα με καταρρίψουν οι απανταχού θεωρητικοί με επιχειρήματα περί αγνότητας των μνημείων και άλλες αρλούμπες (=ο λόγος που δεν αναστηλώνουμε σχεδόν τίποτα στην Ελλάδα) ή γενικότητες περί “ξεπουλήματος” και “νεοφιλελεύθερων πρακτικών στον ευαίσθητο χώρο του πολιτισμού”. Οπότε αφήστε τα να πέσουν, να λιώσουν, να κλαπούν.
Ή που και που, κάποιος αρχαιολόγος του “σωστού” κόμματος, θα ανακαλύπτει μια Αμφίπολη για να ξεχνιόμαστε λιγάκι…
