Συνέντευξη στη Μαρίνα Δημητρέλλη
Ο Αλέξης Σταμάτης είναι ένας εξαιρετικά δραστήριος συγγραφέας. Μόλις επέστρεψε από το Λονδίνο όπου συμμετείχε στην εκδήλωση «Greece is the world» στο Southbank Center μαζί με έλληνες και ξένους καλλιτέχνες όπως η Ιωάννα Καρυστιάνη και η Βικτόρια Χίσλοπ. Παράλληλα το θεατρικό του έργο «Μεσάνυχτα σε ένα τέλειο κόσμο» παίζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν από τις 14 Οκτωβρίου έως την 3η Δεκεμβρίου. Το καινούργιο του βιβλίο «Χαμαιλέοντες» θα κυκλοφορήσει στις 25 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη και με αφορμή όλη αυτή την φρενήρη δραστηριότητά του, ξεκίνησε αυτή η κουβέντα.
Ήξερες από πάντα ότι πρόκειται να γίνει συγγραφέας;
Το ‘χα το σαράκι από μικρό παιδί. Η πραγματικότητα δε μου ’φτανε. Είχα και μια αντιδικία μαζί της, ανέκαθεν. Άρχισα με ποιήματα και συνέχισα με πεζό. Μεσολάβησαν οι σπουδές και η δουλειά μου στην αρχιτεκτονική που μόνο καλό έκαναν.
Ποιος ή τι σε επηρέασε περισσότερο σαν καλλιτέχνη;
Τα διαβάσματα μου ως παιδί με επηρέασαν πάρα πολύ. Ήμουν βιβλιοφάγος, καταβρόχθιζα τα πάντα. Αργότερα με «πήρε» προς τα κει η ίδια η ζωή , η πράξη, και ένας «άλλος τρόπος να βλέπω» τα πράγματα. Τίποτα, ποτέ δεν μου ήταν, ή είναι δεδομένο. Ακονίζεις το είναι σου πάνω σ’ ένα πούπουλο κι αυτό το πούπουλο γίνεται αργότερα η ανάσα σου που σε ταξιδεύει, μεταξένια, ευόλιστη αλλά και αιχμηρή σαν στιλέτο.
Αλέξη, θα έλεγε κανείς πως είσαι ένας δρομέας της γραφής. Έχεις γράψει ήδη 21 μυθιστορήματα και τώρα θα κυκλοφορήσει το 22ο. Αν ένας διάσημος σκηνοθέτης σου ζητούσε ένα μονάχα βιβλίο σου για να γίνει ταινία, ποιο θα διάλεγες να ήταν αυτό; Και γιατί;
Μου έχουν ζητήσει αρκετοί σκηνοθέτες και παραγωγοί το «Μπαρ Φλωμπέρ» αλλά πάντα συμβαίνουν κάποιες ατυχίες και το πρότζεκτ χαλάει. Θα ήθελα κάποτε να το έβλεπα να γυρίζεται ταινία, γιατί έχω μια πολύ συναισθηματική σχέση με αυτό το βιβλίο και επειδή όντως πιστεύω πως «μέσα του κατοικεί ένα φιλμ» που πασχίζει να βγει… Περιμένω το πότε θα γίνει επιτέλους! Επίσης πιστεύω ότι και το τελευταίο μου βιβλίο «Χαμαιλέοντες», που καλύπτει 132 χρόνια ιστορίας μιας οικογένειας, έχει αρκετά στοιχεία που θα μπορούσαν να το κάνουν -αν όχι ταινία – τηλεοπτική σειρά, αλλά με υψηλές απαιτήσεις. Μια σειρά με αισθητική σινεμά.
Το νέο σου μυθιστόρημα με τον αινιγματικό τίτλο «Χαμαιλέοντες» που πρόκειται να κυκλοφορήσει στις 25 Νοεμβρίου, είναι ένα βιβλίο για την ανθρώπινη φύση και τις αδυναμίες της, για τον τόπο που μας γεννά και μας στιγματίζει για πάντα. Πώς έφτασες σε αυτό το μυθιστόρημα;
Αυτό το βιβλίο το έγραψα σχεδόν ολόκληρο μεταξύ 4-8 πμ σ’ ένα νοσοκομείο, αλλά και κατά την αποθεραπεία στο σπίτι κατά τη διάρκεια μιας περιπέτειας υγείας με τη σπονδυλική στήλη που με ταλαιπώρησε το 2012 και ευτυχώς είχε αίσιο τέλος. Ο λόγος της πρωινής έγερσης ήταν ότι έπαιρνα πολλή κορτιζόνη η όποια έχει πολλές παρενέργειες ωστόσο σε μένα είχε ευτυχώς μόνον μια. Μου άλλαξε πρόσκαιρα το βιολογικό μου ρολόι. Τι κάνει λοιπόν ένας συγγραφέας στις 4 το πρωί σε πλήρη διαύγεια; Γράφει. Δεν υπάρχει ωραιότερη, εναργέστερη ώρα για συγγραφή. Όσο για το περιεχόμενο του βιβλίου ήθελα για πρώτη φορά να ασχοληθώ με ένα είδος που προσομοιάζει στο ιστορικό μυθιστόρημα, όχι όμως με τον κλασικό τρόπο. Όπως θα αντιληφθεί ο αναγνώστης πρόκειται για ένα μυθιστόρημα το οποίο διατρέχουν γνωστά ιστορικά γεγονότα, αλλά είναι γραμμένο με έναν εντελώς ιδιαίτερο τρόπο τον όποιον δεν έχω συναντήσει σε κανένα από τα μυθιστορήματα του είδους.
Οι εξελίξεις είναι πολύ γρήγορες. Προλαβαίνουν οι άνθρωποι να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες πριν ακόμα καταφέρουν να αφομοιώσουν τις προηγούμενες; Είναι ας πούμε ικανοί χαμαιλέοντες ή τους προφταίνει ο χρόνος;
Στις μέρες μας η ιστορία, ο χρόνος έχει επιταχυνθεί. Δεν προλαβαίνεις να χωνέψεις κάτι και έρχεται το επόμενο και το αναιρεί. Το μοντάζ της καθημερινότητας είναι καταιγιστικό. Και το ποσοστό πληροφόρησης απίστευτο. Στα τέσσερα τελευταία χρόνια υπάρχει τόσο πολιτικό-κοινωνικό υλικό όσο δεν υπήρχε τα τελευταία τριάντα. Όσο για τον χαμαιλεοντικό στοιχείο, στη σημερινή εποχή πρέπει να είσαι «καταιγιστικός χαμαιλέοντας» που να παίζει σε αδιανόητες συχνότητες εναλλαγής για να μπορείς να αλλάζεις ανάλογα με τη συνθήκη. Ο «χαμαιλεοντισμός» ωστόσο δεν είναι κάτι τόσο απλό ούτε αντιμετωπίζεται μονοδιάστατα στο βιβλίο. Εξάλλου δεν αφορά μόνο ανθρώπους, αφορά και τόπους και συλλογικές νοοτροπίες.
Πόσο πολύ από αυτές τις ανθρώπινες αδυναμίες που πραγματεύεσαι στο βιβλίο σου, είσαι εσύ ο ίδιος;
Εν δυνάμει είμαι τα πάντα. Και για έναν δολοφόνο να γράψω κάπου θα βρίσκομαι εντός του, ωστόσο ούτε θα σκοτώσω ποτέ στη ζωή μου ούτε πρόκειται να κάνω κάποια πράγματα που κάνει ένας συγκεκριμένος χαρακτήρας στο βιβλίο. Στον συγγραφέα που αντιμετωπίζει τους χαρακτήρες και την αφήγηση του πρισματικά, ενυπάρχει οιονεί ολόκληρη η ανθρωπινή φύση και μπορεί να συνομιλεί, να συνδιαλέγει και να συναλλάσσεται μαζί της χωρίς απαραίτητα να ταυτίζεται.
Θα μπορούσες να ζήσεις σε έναν άλλο τόπο από αυτόν που σε γέννησε, για πάντα;
Νομίζω πως ναι. Φυσικά θα νοσταλγούσα, αλλά η συνεπαγωγή είναι: Αλέξης, Αθήνα, Ελλάδα, Βαλκάνια, Ευρώπη, Γη, Σύμπαν. (?)
Δεν μοιάζουν όλα να είναι τέλεια, ακόμα και τώρα στις μέρες της κρίσης που περνάμε; Όμορφα παιδιά, όμορφες γυναίκες, όμορφα φτιαγμένες άσχημες ειδήσεις. Ζούμε μεσάνυχτα σε ένα τέλειο κόσμο;
Δεν θα συμφωνήσω απολύτως εδώ… Ειδικά ομορφιά και αισθητική δεν βλέπω πάρα εξαιρετικά σπάνια. Περισσότερο αντικρίζω μιζέρια και στερεότυπα. Δεν βλέπω ούτε μάτια που αστράφτουν, ούτε αύρες που λάμπουν δε πα το σκηνικό να ναι απαστράπτον. Ίσα- ίσα το λαμπερό σκηνικό τονίζει την εγγενή ένδεια του πρωταγωνιστή. Ό,τι πρώην γκλαμουράτο που επανεμφανίζεται είναι κακέκτυπο του ούτως η άλλως κιτς πρώην εαυτού του.
Θα ήθελες να μου πεις τρεις αγαπημένους σου συγγραφείς; Μόνο τρείς.
Ντοστογιέφσκι, Τζόις, Μούζιλ.
Και τώρα τα τρία (μόνο) κορυφαία βιβλία όλων των εποχών.
Αδελφοί Κραμαζόφ, Οδυσσέας, Ιλιάδα.
Σε ευχαριστώ πολύ.
