«Στα παλιά τα χρόνια, οι γεροντότεροι τα έζησαν και τα μολογάνε, σε μια σπηλιά ενός απότομου γκρεμού στο Κόκκινο Λιθάρι, λίγο πιο κάτω από το μέσον της γκρεμώδους πλαγιάς, πήγε και φώλιασε ένα μελίσσι μέσα σε μια σπηλιά, που ήταν αδύνατο να την προσεγγίσει άνθρωπος. Το μελίσσι αυτό πρόκοψε πολύ. Χρόνο με το χρόνο γέμισε με μέλι και κερήθρες το εσωτερικό της σπηλιάς. Μετά από μερικά χρόνια τα καλοκαίρια με τη μεγάλη ζέστη το μέλι και οι κερήθρες ρευστοποιούνταν κι έτρεχαν στους βράχους αφήνοντας έντονα ίχνη από το λιωμένο κερί. Οι κάτοικοι το αποκαλούσαν στοιχειωμένο, γιατί πρόκοβε τόσο πολύ και δεν πάθαινε κανένα κακό, άρα είχε κάποιον κρυφό προστάτη, ή βακούφικο, ότι δηλαδή ανήκε στο κοντινό μοναστήρι και το προστάτευε ο άγιος του μοναστηριού, στο όνομα του οποίου ήταν αφιερωμένος ο ναός. Μάλιστα, σύμφωνα με την παράδοση, κανένας δεν είχε το δικαίωμα να το τρυγήσει, πολύ περισσότερο δεν είχε δικαίωμα να το οικειοποιηθεί. Όλοι το σεβάστηκαν παρόλο που το ρευστό μέλι προκαλούσε και τους άνοιγε την όρεξη, για πολλά χρόνια.
Το κακό όμως, δεν σταμάτησε εδώ, δεν διέπραξε μόνος του την παράβαση, αλλά σ’ αυτή συμμετείχαν και οι υπόλοιποι καλόγεροι του μοναστηριού, οι οποίοι όχι μόνον δεν απέτρεψαν το συνασκητή τους στο κοινόβιο από την πράξη της ιεροσυλίας, αλλά συμμετείχαν και οι ίδιοι βοηθώντας τον να κατεβεί στην κατοικία του μελισσιού, γ αυτό και τιμωρήθηκαν παραδειγματικά όλοι τους. Σε κάποια, αρκετά έντονα, καιρικά φαινόμενα, ο χώρος που εδραιωνόταν το μοναστήρι, αποκόπηκε, έρρευσε στην πλαγιά και κατέληξε στην κοίτη του ρέματος, μαζί με τους καλογέρους.
Εκεί, στην κοίτη του φαραγγιού, απολιθώθηκε, στένεψε αρκετά την κοίτη και δημιούργησε δεξιά και αριστερά κοιλώματα δίκην εσωτερικού χώρου ναού. Οι κάτοικοι αποκαλούν το κοίλωμα αυτό «Το Καθολικό» και το ταυτίζουν με το γκρεμισμένο μοναστήρι. Οι δε καλόγεροι ενταφιάστηκαν και χάθηκαν μέσα στα λασπόνερα, τα χώματα και τους αποκολλημένους βράχους».
Μεγάλη έκπληξη προκαλεί σήμερα το στενότατο σημείο της κοίτης, καθόσον πριν και μετά από «Το Καθολικό», δηλαδή από το απολιθωμένο μοναστήρι, αυτή είναι αρκετά διευρυμένη και αναγκαστικά σε υποβάλλει, σου δημιουργεί δέος κι έντονη φοβία λόγω της επικινδυνότητας από την πτώση λίθων και από τις δυο πλαγιές, αλλά και από την ανάμνηση του τραγικού μύθου. Στο μύθο αυτό δεν έχουμε μόνον την υποδειγματική τιμωρία του ασεβή καλόγερου,αλλά και ολόκληρης της ομάδας του κοινοβίου και την απολίθωση του κτίσματος του μοναστηριού ενέργεια που θυμίζει τις πράξεις των αρχαίων Ολύμπιων θεών. Η ιεροσυλία διαπράχτηκε από ομάδα ανθρώπων, που έπρεπε να προστατεύσουν το «Θεοτικό» μελίσσι, την περιουσία των μοναστηριών και να τηρήσουν τους άγραφους νόμους της κοινωνίας. Η απολίθωση του κτίσματος του μοναστηριού ίσως πραγματοποιήθηκε,ώστε να αποτελεί σημείο αναφοράς και διδαχής για τις επερχόμενες γενιές.”
Αναρρίχηση, μύθοι καλύτεροι και από σαπουνόπερες…τα έχει όλα στα Τζουμέρκα τελικά! Έγραφα και παλιότερα ότι είναι ξεφτίλα ότι δεν μπορούμε να εξάγουμε μυθολογία.
