Από παλιά πιστεύουν μερικοί ότι γνωρίζουν τις ψυχικές ιδιότητες του άντρα και της γυναίκας. Μιλάνε για τη «γυναικεία» και την «αντρική» ψυχή: εδώ απαριθμούν ορισμένα γνωρίσματα, που τα θεωρούν σαν «τυπικά» για το ένα ή το άλλο φύλο. Πετυχαίνουν όμως μ’ αυτό κάτι ουσιαστικό; Οι απόψεις μας για τον άντρα και τη γυναίκα δε σχηματίζονται με προκαταλήψεις; Η σύγχρονη ψυχολογία αποκαλύπτει σε πολλές απόψεις του ανθρώπου προδιατυπω- μένες ιδέες, που μεταβιβάζονται από την παράδοση χωρίς να εξετάζονται κριτικά. Η εικόνα μας για άλλους λαούς, φυλές, θρησκείες είναι σχεδόν πάντα παραμορφωμένη από συναισθηματικές παραστάσεις. Συνήθως προβάλλει κανείς σε ομάδες ανθρώπων, που δεν τις γνωρίζει καλά, τις δικές του αδυναμίες και ανεπάρκειες. Γι’ αυτό ο κριτικός παρατηρητής δε θα αναγνωρίσει διόλου τις γνώμες που έχουν σχηματίσει οι άνθρωποι για τους πολιτικούς, θρησκευτικούς και φυλετικούς «γειτόνους» τους. Το ίδιο γίνεται και με την εικόνα που έχει σχηματίσει ο άντρας στην πορεία της μέχρι τώρα ιστορίας για τη γυναίκα. Δεν ήθελε να λάβει υπόψη του την πραγματικότητα του σεξουαλικού συντρόφου του, αλλά δημιούργησε ένα ιδανικό της θηλυκότητας, που πολλές φορές φαντάζει σα χίμαιρα και συχνά σα μια γελοιογραφία.
Το πνεύμα της πατριαρχίας
Οι ιστορικοί μας λένε ότι ζούμε σε μια πατριαρχική κοινωνία. Το όνομα «πατριαρχία» προέρχεται απ’ τη λατινική λέξη pater = πατέρας. Σ’ αυτή τη μορφή της ζωής, που υφίσταται εδώ και χιλιετηρίδες, ο άντρας και πατέρας είναι ο πραγματικός αρχηγός στην οικογένεια και στην κοινωνία. Τα δικαιώματα της γυναίκας είναι λιγότερα απ’ αυτά του άντρα. Στην πατριαρχική κοινωνία ο λόγος της γυναίκας βαραίνει λίγο ή καθόλου. Είναι σκλάβες των αντρών τους, «άμισθες υπηρέτριες», μηχανές που γεννάνε παιδιά. Πρέπει να κοιτάξει κανείς σε ιστορικές πραγματείες του πολιτισμού για να δει μέχρι που έφτανε η στέρηση των δικαιωμάτων στις γυναίκες του παρελθόντος. Αλλά και το παρόν μας προσΦέρει παραστατικά παραδείγματα: Σε πολλές χώρες της γης η πατριαρχική πνευματική στάση είναι αδιάσπαστη κι έτσι μπορεί να μελετηθεί σ’ όλους τους εκφυλισμούς και τις αφυσικότητές της. Ας σκεφτούμε τη ζωή των γυναικών της Μέσης και της Απω Ανατολής, όπου η γυναίκα φυλακίζεται για όλη της τη ζωή μέσα στους τοίχους του σπιτιού της και δεν επιτρέπεται να βγει ποτέ έξω. Το «εμπόριο της γυναίκας», συνηθισμένο παλαιά και στην Ευρώπη, βρίσκεται εκεί ακόμη στην ημερησία διάταξη. Σε μερικές χώρες θεωρείται ήδη μεγάλο επίτευγμα το ό,ΤΙ καταργήθηκε ο φερετζές: σε μουσουλμανικές περιοχές οι άντρες θεωρούν απαράδεκτο ότι ένας άλλος άντρας θα έβλεπε το πρόσωπο της γυναίκας τους.Ακόμη και στον αιώνα μας ισχύουν σε ευρωπαϊκές περιοχές νομοθεσίες, που παραχωρούν στον άντρα το δικαίωμα να τιμωρείτη γυναίκα του. Και σε άλλες νομικές σχέσεις η γυναίκα αδικείται επίσης σημαντικά. Θεωρείται σαν άνθρωπος δευτέρου βαθμού, που προφανώς δεν ανταποκρίνεται στην αξία και στην αξιοπρέπεια του άντρα.
Από που προέρχεται αυτή η παραγκώνιση της γυναίκας στην πατριαρχική κοινωνία; Μερικοί ιστορικοί πιστεύουν ότι σε προϊστορικούς χρόνους υπήρξε και μια λεγόμενη «μητριαρχία». Δυστυχώς δεν έχουμε πολλές πλούσιες λογοτεχνικές πηγές γι’ αυτή τη βαθμίδα της ανάπτυξης. οποιος έχει διαβάσει Π.χ. την «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια» του Ομήρου, που περιγράφουν τους μυθικούς αγώνες των Ελλήνων ενάντια στους Τρώες, θα θυμηθεί ότι σ’ αυτόν τον παμπάλαιο πόλεμο εμφανίζεται ο λαός των «Αμαζόνων», ένας στρατός από γυναίκες, που πολεμούσαν σαν άντρες. Ο μύθος λέει μάλιστα ότι αυτές οι γυναίκες είχαν κόψει το ένα τους στήθος, για να μπορούν να τοξεύουν καλύτερα. Υποθέτουμε ότι σ’ αυτούς τους μύθους μπορεί να περιέχεται ένας αληθινός πυρήνας: ίσως να υπήρχαν τότε πολεμικοί γυναικείοι λαοί, όπου οι άντρες να «ασχολούνταν με το νοικοκυριό». Πάντως στην κρήτη βρέθηκαν αγγειογραΦίες, που δείχνουν αρρενωπές γυναίκες να οδηγούν άμαξες, να κυνηγούν κλπ. και άντρες με γυναικείο παρουσιαστικό σε κομΨές ενδυμασίες. Επίσης και αυτά τα αγγεία προέρχονται από το 1000 περίπου Π.χ., ώστε μπορούμε να υποθέσουμε ότι εδώ κι εκεί υπήρξαν πραγματικά κοινωνίες, όπου οι γυναίκες κυβερνούσαν τους άντρες. Αυτό συμβαίνει ακόμη και σήμερα – αν και σπάνια – σε μερικούς πρωτόγονους λαούς. Προφανώς δεν είναι κανένας φυσικός νόμος ότι ο άντρας πρέπει να είναι το υπέρτερο και π γυναίκα το υποδεέστερο μέρος.
JOSEF RATTNER – ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ – Η σύγχρονη γυναίκα ανάμεσα στο μύθο και στην πραγματικότητα -Η μετάφραση έγινε από το γερμανικό πρωτότυπο: «Psychologie der Frau» Εκδόσεις Η. Μανιατέας – ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Γιώργου Βαμβαλή