Το ξέρω ότι ο τρόπος που γράφω είναι εκνευριστικός για πολλούς ανθρώπους. Αν λοιπόν τύχαινε να γράψω ένα εμπορικά πετυχημένο βιβλίο, πολύ πιθανώς να έγραφα στα γρήγορα και ένα δεύτερο. Με μια καλή βασική ιδέα και…πολύ άποψη. Το “Black Swan” είναι εξωφρενικά εκνευριστικό. Ο συγγραφέας Nassim Nicholas Taleb είναι σαν να το κάνει επίτηδες. Σαν κάτι κριτές στο “Ελλάδα έχεις ταλέντο” συνδυάζει έπαρση με ασχετίλα. Δηλώνει ευθαρσώς ότι ο ίδιος είναι ιδιοφυΐα αλλά – προκαταβολικά – όλοι οι επικριτές του είναι ανόητοι που δεν τον καταλαβαίνουν.
Δεν κρίνω την υπεροψία του σαν επιλογή. Μπορεί κάποιοι να αρέσκονται να φαντάζονται έναν συγγραφέα ξερόλα με αυτό το ύφος. Εμένα απλά με δυσκολεύει στην ανάγνωση. Γιατί ακολουθεί σχεδόν πάντα το ίδιο σύστημα: Ρίχνει έναν ψιλοενδιαφέροντα τίτλο. Από αυτούς που ειδικεύονται οι Αμερικανοί, πιασάρικοι. Ακολουθεί ένα ερώτημα. Και πάνω που λες “για να δούμε που θα το πάει αυτό;”…ε, δεν το πάει πουθενά! Το πολύ πολύ να πετάξει μια αναφορά σε φιλόσοφο έτσι γενικά και αόριστα και μετά πηδάει σε άλλο θέμα. Ξεχνάς το ερώτημα που σου κίνησε το ενδιαφέρον με τον βερμπαλισμό του. Οι αναφορές στον Ουμπέρτο Έκο δεν βοηθάνε. Αν έπιανε και λίγο Roland Barthes ή Φουκώ θα τον καταλάβαινα. Θα ήταν Γαλλικής σχολής τότε. Και θα απαιτούσαμε αντίστοιχη πειθαρχία στην ανάπτυξη των ιδεών και θέσεων.
Αλλά ο Ταλέμπ απλά κάνει κωλοτούμπες από εδώ κι από εκεί, σαν αυτές που κάνουν μεταξύ νούμερων στα τσίρκα για να γεμίσουν τον χρόνο όταν φεύγουν οι ελέφαντες από την κεντρική σκηνή και περιμένουμε τα λιοντάρια. Να είμαι σαφής σε αυτό το σημείο: ούτε εγώ αγαπάω τους οικονομικούς αναλυτές, ούτε με γεμίζουν με αισιοδοξία οι προβλέψεις τους. Έχω κάνει κι εγώ κριτική πολλές φορές και σε πολλά επίπεδα. Ακόμα κι εγώ όμως, που κάνω πολλά για τα οποία κατηγορώ τώρα τον συγγραφέα του bestseller από ζήλεια προφανώς, δεν το πάω τόσο μακριά όσο αυτός. Με τεράστια άνεση μας λέει ότι “μάλλον δεν υπάρχουν νομοθέτες με νοημοσύνη, θάρρος, όραμα και επιμονή” και χρησιμοποιεί ως δεδομένο ότι οι ταξιτζήδες στο Λονδίνο σε πάνε πάντα από όπου έχει πιο πολύ κίνηση επίτηδες. Γιατί έτσι! (Προφανώς δεν τα αποδεικνύει αυτά.)
Τα κόλπα του είναι από το κλασσικό οπλοστάσιο του εκνευριστικού βλάκα συνομιλητή. Ρίχνει γενικούς όρους χωρίς να εξηγήσει επαρκώς τι εννοεί. Αναφέρεται ακόμα πιο γενικά σε “σχολές” ή ιδέες αδικώντας τες παράφορα βέβαια. Διαλέγει παραδείγματα που ξέρει ότι είναι πιασάρικα: ποιος δεν θέλει να ακούσει εν μέσω κρίσης πόσο ανόητοι ήταν όσοι δεν την προέβλεψαν; Έχει όλο τον κουτοπόνηρο τρόπο ενός πωλητή telemarketing που ξεκινάει καλοπιάνοντας τα αυτιά σου με “αυτονόητα”. “Ποιος θα το’λεγε ότι θα πέσει το Τείχος στο Βερολίνο, ε;” Δεν αποδεικνύει τίποτα απολύτως με τον τρόπο που ζητάει να αποδεικνύονται, δηλαδή ξεκινώντας από πραγματικά δεδομένα. Προτείνει κάπου να σκεφτούμε δυο ανθρώπους στις ΗΠΑ που βγάζουν 50 και 950 χιλιάδες δολάρια τον χρόνο για να μας αποδείξει τελικά ότι υπάρχει μεγάλη αδικία στον “μέσο” μισθό…
Διαλέγει και επιχειρήματα με ακόμα πιο ανόητο τρόπο. Αφιερώνει κεφάλαιο να μας αποδείξει ότι οι τραπεζίτες κατά “τύχη” πετυχαίνουν όποτε πετυχαίνουν αλλά ταυτόχρονα προσπαθεί να θεοποιήσει κάποιους στοχαστές οι οποίοι γιατί δεν σκέφτηκαν “κατά τύχη” αυτά που του αρέσουν; Οι μεν είναι ανόητοι γιατί ακολουθούν μια μέθοδο, οι δες ακολουθούν λέει το “ένστινκτό” τους και μεγαλουργούν. Η μόνη διαχωριστική γραμμή είναι η δικιά του επειδή – βέβαια – είναι και αυτός διαισθητική ιδιοφυΐα όπως μας λέει πολύ συχνά! Τέλος επιχειρήματος. Αν είστε πέντε χρονών εντυπωσιαστήκατε και μείνατε με ανοιχτό το στόμα.
Ο Ταλέμπ είναι προφανές ότι δεν έχει μελετήσει σύγχρονα Οικονομικά. Απλά διαλέγει κατά βούληση απλοϊκές ερμηνείες παλιών ιδεών και τις στήνει με τέτοιον τρόπο για να τις ξεφτιλίσει μετά. Απευθύνεται σε άσχετους. Αν δεν ξέρετε τίποτα από Οικονομικά όμως θα ήταν πολύ καλύτερο να διαβάσετε Malcolm Gladwell ή Freakonomics. Εκτός αν θέλετε απλά να το παίζετε εξυπνάκηδες κι εσείς όταν ρωτήσει κάποιος “ε, και τι διαβάζεις τώρα το καλοκαίρι;”….
Comments are closed.