“Δεν θέλω να πάω σχολείο!” Είναι ρεφραίν που ξεκινάει πριν ανοίξει καν τα μάτια του φέτος από την αρχή της σχολικής χρονιάς. Η σύγχρονη ελληνική παιδεία είναι πάντα κάπου ανάμεσα στο επόμενο νομοσχέδιο και σε νέα για απεργίες. Αλλά πάνω από όλα ο μύθος με τον οποίο μεγάλωσα:
Όλα ξεκινάνε από την Παιδεία. (Με κεφαλαίο “Π”.) Αν δεν την φτιάξουμε αυτή, δεν θα προκόψουμε.
Τέτοια δήλωση είναι τσίχλα σε κάθε συζήτηση. Από όπου κι αν αρχίσει το θέμα! Είναι όμως παντελώς παράλογη. Για να σκεφτώ πιο σφαιρικά το ζήτημα τους τελευταίους μήνες παρακολούθησα σειρά μαθημάτων για να γίνω εκπαιδευτικός. Είναι δυο σειρές σχεδιασμένες για κάποιον που ξέρει μεν ένα θέμα αλλά έχει κληθεί να διδάξει:
1. Αυτό είναι πολύ συνηθισμένο σ
ενάριο βέβαια σε πολλές καταστάσεις. Η ακαδημαϊκή αναζήτηση ξαφνικά μετατρέπεται σε διδασκαλία. Ο μεταπτυχιακός, γίνεται διδακτορικός, post doc και μετά….δάσκαλος;
2. Η άλλη οδός είναι όσοι (όσες συνήθως) αρχίζουν από την αρχή με έμφαση στην Παιδαγωγική. Δηλαδή ουσιαστικά σχεδόν διαμετρικά αντίθετη έμφαση από την προηγούμενη ομάδα.
3. Και βέβαια στην Ελλάδα υπάρχουν πολλοί που ξέρουν από την αρχή ότι είναι η δημοσιοϋπαλληλίστικη “σίγουρη” λύση ή αν όχι στο δημόσιο κάπου, κάπως είναι μια δουλειά.
Δεν κατακρίνω καμία από αυτές τις ομάδες. Απλά διαπιστώνω εκ πείρας ότι είναι αδύνατον να ξέρεις από πριν ποιος θα είναι “καλός” δάσκαλος. Ακόμα και στα ακριβά ιδιωτικά σχολεία η διαδικασία είναι μερικές συνεντεύξεις, άντε και μια δοκιμαστική διδασκαλία. Μετά βουρ, στα βαθιά και ότι γίνει. Η διδασκαλία ακροβατεί ανάμεσα στην τέχνη και την επιστήμη. Δεν είναι επαγγελματίες οι καλοί δάσκαλοι, είναι ταγμένοι σαν …ιεραπόστολοι.
Εξού και ο δεύτερος μύθος, δηλαδή πως “ότι πληρώσεις, παίρνεις“. Με διαφορά την μεγαλύτερη συνεισφορά στην απόδοση οποιουδήποτε σπουδαστή την κάνει η δικιά του κινητοποίηση. Τεκμηριωμένο επιστημονικά από εκατοντάδες έρευνες στην Παιδαγωγική. Το μέγεθος των τάξεων, ο φόρτος των καθηγητών, οι αίθουσες …όλα αυτά δεν παίζουν ρόλο τελικά. Όσοι θέλουν να μάθουν θα μάθουν. Και τι θα μάθουν; Μα, πως να μαθαίνουν μόνοι τους βέβαια! Δεν είμαστε ακόμα σε εποχή για … Κύρου Παιδεία:
“καὶ ἐπὶ μὲν τοῖς παισὶν ἐκ τῶν γεραιτέρων ᾑρημένοι εἰσὶν οἳ ἂν δοκῶσι τοὺς παῖδας βελτίστους ἀποδεικνύναι·”
Μην θέλεις να πας σχολείο γιε μου. Πάμε σε ένα βιβλιοπωλείο καλύτερα ή στο διαδίκτυο ή βόλτα στην φύση ή όπου αλλού θα καταλάβεις πως δουλεύει ο κόσμος. Στην πορεία θα έχεις καλούς δασκάλους (όπως φέτος) και κακούς δασκάλους. Αυτοί θα είναι μέσα στο σχολείο, στο σπίτι και όπου αλλού σταθείς. Αρκεί να μάθεις πως να μαθαίνεις από οποιονδήποτε. Όσο πιο μεγάλος όμως γίνεσαι τόσο λιγότερο ακούς τι λέει κάποιος και περισσότερο εξετάζεις τι είναι στα αλήθεια. Αν έχεις κλίση να γίνεις δάσκαλος, δες την ξαδέλφη σου στην Αμερική που από το Γυμνάσιο κατευθύνεται προς τα εκεί και εκπαιδεύεται ανάλογα. Αυτή θα γίνει αληθινή δασκάλα γιατί έχει καταλάβει από πολύ μικρή τι είναι και γιατί το θέλει. Θα ζει σε σύστημα όπου αξιολογείται διαρκώς.
Ο τρίτος μύθος είναι ότι υπάρχει “εύκολος τρόπος” να μάθεις. Σάμπως τα multimedia, οι ηλεκτρονικοί πίνακες ή ότι άλλο είναι της μόδας θα αλλάξει τα πράγματα. Η μάθηση είναι αλλαγή θέσης, πράγμα που πάντα απαιτεί κόπο. Αυτό ισχύει βέβαια και για εμένα, τον πατέρα σου, οπότε κλείνω εδώ για να μάθω κάτι άλλο σήμερα πριν έρθω να τα πούμε από κοντά…
Πώς από το “δεν θέλω να πάω σχολείο” του μαθητή μου
-απότι φαντάζομαι-περνάς στη σύγχρονη ελληνική παιδεία (που για μένα είναι χειρότερη απότι την περιγράφεις αλλά αυτό είναι άλλο θέμα..)???
νοητικό άλμα ακατανόητο, βρε Αλέξη, για έναν έξυπνο άνθρωπο σαν κι εσένα!
υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κρύβονται (και σίγουρα κρύβοναι!) πίσω απ΄αυτή τη συνεχή άρνηση αλλά ΕΛΕΟΣ! όχι το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα!!!
συγγνώμη για την ένσταση αλλά ειλικρινά σε χάνω..
Προλάβαμε να το συζητήσουμε από κοντά πριν δω αυτό το σχόλιο! Νομίζω (ελπίζω) ότι συνεννοηθήκαμε. Δεν λέω ότι δεν είναι χάλια η δημόσια παιδεία ή ότι πρέπει να είναι 30 παιδιά σε κάθε τάξη, απλά ότι δεν είναι αυτό Παιδεία.
Και ιδιωτική παιδεία είναι συνήθως εμπορική συναλλαγή κατά την οποία ο γονιός ξεφορτώνεται με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο για περισσότερες ώρες τα παιδιά του και τις ευθύνες του.
Τίθεται θέμα ορολογίας κατά τη γνώμη μου, αλλά το ζουμί παραμένει αντιληπτό.
“Με τον όρο παιδεία εννοούμε την απασχόληση με το παιδί και κυρίως την παιδαγωγική ενέργεια την οποία καταβάλλει η οικογένεια και η πολιτεία για την ανατροφή, την εκπαίδευση και τη μόρφωση του παιδιού. Στη φράση εγκύκλια παιδεία η λέξη παιδεία χρησιμοποιείται με την εξής σημασία: «Ο κύκλος των γνώσεων και των δεξιοτήτων, που πρέπει να δίνονται και να καλλιεργούνται με τη διδασκαλία και συνεπώς να αποτελούν το αντικείμενο της παιδείας».
“Η λέξη «παιδεία» είναι παράγωγο του αρχαίου ρήματος «παιδεύω» που σημαίνει διδάσκω, εκπαιδεύω. Συνώνυμα: η λέξη παιδεία αναφέρεται στη νοητική και ψυχική καλλιέργεια ενός παιδιού, η οποία επιτυγχάνεται κυρίως μέσω της εκπαίδευσης (στις διάφορες βαθμίδες της). Η λέξη κουλτούρα ενσωματώνει τη δήλωση τόσο της πνευματικής καλλιέργειας όσο και του πνευματικού πολιτισμού (σε αντιδιαστολή προς τον τεχνικό / υλικό). Εκτός από την παροχή γνώσεων η εκπαίδευση αποσκοπεί επίσης στη μόρφωση του ανθρώπου καθώς και στη διάπλασή του, δηλαδή στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς και στην ανάπτυξη του ήθους του. Οι έννοιες αυτές αποδίδονται επίσης με τον όρο αγωγή.”
“Η αγωγή, η εκπαίδευση, η διδασκαλία είναι ειδικές και συστηματικές διαδικασίες επηρεασμού και μορφοποίησης. Πιο συγκεκριμένα η αγωγή είναι μια διαδικασία προσανατολισμού, που κατευθύνει τους ανθρώπους στο να συγκροτήσουν και να αξιολογήσουν τις εμπειρίες τους με ένα γενικά καθορισμένο τρόπο. Η εκπαίδευση οδηγεί τους ανθρώπους στην απόκτηση γνώσεων, αξιών, δεξιοτήτων, προδιαθέσεων κτλ. Τέλος, η διδασκαλία είναι μια διαδικασία μετάδοσης, δημιουργίας συνθηκών για την απόκτηση από τους ανθρώπους συγκεκριμένων γνώσεων, για την εσωτερίκευση συγκεκριμένων αξιών, την ανάπτυξη συγκεκριμένων δεξιοτήτων, τον εθισμό σε συγκεκριμένους τρόπους δράσης / αντίδρασης κτλ.
Διδασκαλία: μέσο για την επίτευξη της εκπαίδευσης
Εκπαίδευση: μέσο για την επίτευξη της αγωγής
Αγωγή: μέσο για την επίτευξη της παιδείας”
(https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CE%AF%CE%B1)
Με παιδαγωγικό τρόπο γραμμένα για να γίνοται ευκολονόητα και να δίνουν τροφή προς αναλυτική κρίση και συζήτηση.
Σημαντική, κατά τη γνώμη μου, η διαφοροποίηση ως προς την έννοια του “σχολείου” που συχνά χρησιμοποιείται καταχρηστικά και συγχέεται με τις έννοιες της “παιδείας”, “εγκύκλιας παιδείας”, “εκπαίδευσης”…
“Το σχολείο είναι ίδρυμα σχεδιασμένο να ενθαρρύνει τους μαθητές να μαθαίνουν και υπό την καθοδήγηση δασκάλων να γνωρίζουν περισσότερα για τον κόσμο.
Η λέξη προέρχεται από το ελληνικό σχόλη που είχε τη βασική της σημασία απραξία, χρόνος ανάπαυσης, ελεύθερος χρόνος, αργία. Η λέξη πήρε τη δευτερεύουσα σημασία της συζήτησης, με την οποία πέρασε και στη λατινική ως schola, επειδή οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι θεωρούσαν τη συζήτηση ως κατάλληλο τρόπο για να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους. Επίσης η λέξη πήρε και την έννοια του χώρου όπου γίνονταν αυτές οι συζητήσεις. Από το λατ. scola η λέξη πέρασε σε διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες ως γαλλ. école, ισπαν. escuela, γερμ. Schule, αγγλ. school κλπ”
(https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%BF)