Το όχημα στον Άρη στέλνει διαρκώς πληροφορίες. Πριν λίγες μέρες φωτογράφισε μια μερική έκλειψη του ήλιου από τον Φόβο, τον δορυφόρο του Άρη. Δεν είναι απλά όμορφο με την ρομαντική έννοια. Εντοπίζοντας με ακρίβεια αυτές τις τροχιές θα μπορούν να εξάγουν συμπεράσματα για το εσωτερικό του.
Ομολογώ ότι όταν πρωτοείδα την φωτογραφία νόμιζα ότι ήταν άλλη μια πλάκα σχετικά με το νέο iPhone. (Κατάντια ανθρώπου…έχω πάθος με την εταιρεία εδώ και δεκαετίες…) Μετά, όταν κατάλαβα ότι είναι αληθινή, σκέφτηκα μήπως είναι κάποια ειδική προωθητική ενέργεια της Apple για να αποσπάσει την προσοχή του κοινού από τα βίαια επεισόδια στο εργοστάσιό της στην Κίνα όπου αναγκάζει σε υπερωρίες τους εργάτες για να παράγουν περισσότερα iPhone.
Αλλά αν κοιτάξουμε λίγο πιο πίσω, έχει ενδιαφέρον πόσο συστηματικά γελιόμαστε και κοιτάμε επιλεκτικά τα πράγματα. Διάβασα πρόσφατα μια ενδελεχή ανάλυση των απόψεων του κοινού στην Αμερική την δεκαετία του ’60 ως προς την εξερεύνηση του διαστήματος. Είναι ολόκληρη εδώ στα Αγγλικά. Σε κανένα σημείο δεν είχε την υποστήριξη του κοινού η προσπάθεια! Μόνο τον μήνα που πάτησαν στο φεγγάρι…
Στο βιβλίο Space Race: African American Newspapers Respond to Sputnik and Apollo 11 ο Mark A. Thompson αναλύει εκτενώς την οργή της μαύρης κοινότητας σε μια εποχή που δεν είχαν να φάνε οι πιο πολλοί:
“Does the millions of dollars spent on space programs supplement the millions needed to feed the starving people in the black ghettos across the nation? Will the flight to the moon find adequate housing for those people displaced by Urban Renewal?’
(Από εφημερίδα της εποχής.)
Αλλά δεν ήταν μόνο ενστάσεις σχετικά με την διάθεση πόρων σε σχέση με επείγοντα κοινωνικά προβλήματα. Εγώ πρωτοέμαθα για αυτό το θέμα από ένα βιβλίο ενός κοινωνιολόγου. Το 1964 ο Etizioni κατακεραύνωσε την όλη προσπάθεια της NASA επειδή στερούσε από την επιστημονική κοινότητα χρήματα. “Εξερευνούμε άλλους κόσμους όταν δεν ξέρουμε τόσα εδώ στην γη.” Με μεθοδικότητα καταστρέφει οποιοδήποτε επιχείρημα υπέρ της αποστολής στην Σελήνη αφού δείχνει ότι σχεδόν σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα ήταν εναντίον της. Τα λεφτά άλλωστε πάνε σε ελάχιστους επιστήμονες και για περιορισμένο χρονικό διάστημα, οι πληροφορίες (τότε) δεν ήταν διαθέσιμες σε άλλους. Ήταν το ακριβώς αντίθετο της σωστής επιστημονικής δουλειάς.
Και βέβαια σε πολιτικό επίπεδο ήταν – αναμενόμενα – πεδίο διαμάχης και εθνικιστικών εξάρσεων. Άλλοι έλεγαν ότι ήταν ψυχροπολεμικές υπερβολές, άλλοι ότι ήταν ένας ανόητος αγώνας για κάτι ακατόρθωτο…
Ο λόγος που θυμάμαι σήμερα όλη αυτή την ιστορία των φοιτητικών μου χρόνων δεν είναι μόνο η φωτογραφία που μας ήρθε από τον Άρη (σχεδόν ακαριαία) που δείχνει την έκλειψη. Είναι για να θυμόμαστε όλοι ότι η ανθρώπινη γνώση, σε λογικό και συναισθηματικό επίπεδο είναι κάτι σύνθετο, ευαίσθητο και πολύπλοκο. Η λογοκρισία δεν βοηθάει ποτέ στην εξέλιξή της σκέψης. Στην εξέλιξή μας.