Ένα κέικ είπαμε να φτιάξουμε. “Αλλά”, τους εξήγησα, “δεν θέλω να μοιάζει με κανένα άλλο κέικ στον κόσμο.” Ήταν νοητική άσκηση. Πως να ξεκολλήσουμε το μυαλό από υπάρχουσες δομές. Γιατί να είναι τετράγωνο; Γιατί να είναι ψημένο; Από που μας ήρθαν αυτές οι ιδέες για την διακόσμησή του; Για πρώτη φορά, δεν πήγαμε και πολύ καλά. Μοιάζει πολύ με κλασσικό κέικ.
Αλλά το ξαναθυμήθηκα σήμερα με την προσγείωση του οχήματος της ΝΑΣΑ στον Άρη. Άλλος λέει ότι κόστισε όσο η λειτουργία του ΟΣΕ για 5 μήνες, άλλος ρωτάει γιατί πάμε στο διάστημα όταν δεν έχουμε λύσει εδώ βασικά μας προβλήματα. Νομίζω ότι χρειάζεται να ξανασκεφτούμε αυτό:
Οι αστροναύτες ήταν απασχολημένοι να φωτογραφίζουν το φεγγάρι όταν ξαφνικά, σχεδόν ταυτόχρονα αντιλήφθηκαν κάτι άλλο. Ο ένας ευτυχώς γύρισε την Hasselblad του προς τα εκεί και τράβηξε στη σειρά σχεδόν 50 φωτογραφίες αλλάζοντας ρυθμίσεις ώστε να βγούνε μερικές καλές από τις οποίες η ΝΑΣΑ μας έδειξε αυτή.
Και άλλαξε για όλο τον πλανήτη η κατανόηση του προβλήματος. Για μεγάλο μέρος της ιστορίας του Homo Sapiens το μπλε ήταν σύμβολο του Θείου, του άπιαστου. Τώρα έγινε το χρώμα της δικής μας μικρής και ευαίσθητης σφαίρας. Τα παιδιά των λουλουδιών προσπάθησαν να το κάνουν επανάσταση αλλά ήταν νωρίς.
Και ακόμα δεν το έχουμε χωνέψει. Οι δομές μας, η γνώση μας, οι θεσμοί μας είναι ουσιαστικά απαράλλαχτοι εδώ και 800 χρόνια. Από τον Μεσαίωνα ξεπήδησε το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ο τρόπος λειτουργίας των πόλεων, οι επαγγελματικές δομές και η πολιτική.
Για να πάει ένας άνθρωπος στο διάστημα πρέπει – αναγκαστικά – να αφήσει τον συνηθισμένο τρόπο σκέψης του και να ξαναρχίσει από τα βασικά. Ούτε να φας ούτε να κάνεις την ανάγκη σου μπορείς έτσι όπως έχεις συνηθίσει. Τα ρούχα, δεν είναι ρούχα, είναι ουσιαστικά ένα μικρό σπίτι που σε προστατεύει από τις τεράστιες διακυμάνσεις σε θερμοκρασία και ακτινοβολία. Παρόμοιο πρόβλημα παρουσιάζεται σε όλους τους επιστήμονες όταν φτάσουν στα όρια της γνώσης, απλά σε άλλους τομείς δεν είναι τόσο εμφανές. Αν μπορούσαμε σήμερα (από τεχνικής άποψης) να κάνουμε αποικία στον Άρη το μεγαλύτερο πρόβλημα θα ήταν κοινωνικό.
Πρέπει να πάμε στο διάστημα για να ξεκολλήσουν τα πόδια μας – και τα μυαλά μας – από το παρελθόν μας.