(Επιμέλεια – μετάφραση: Μαρκέλλα Καζαμία)
Πιστεύετε στ’ αλήθεια ότι η ανθρώπινη ευτυχία είναι ανέφικτη;
Αυτή ήταν και είναι πάντα η οπτική μου για τη ζωή. Έχω μια πολύ σκοτεινή και πεσιμιστική άποψη γι’ αυτήν. Από τότε που ήμουν μικρό παιδί. Δεν είναι ότι χειροτέρεψε με τα χρόνια ή κάτι άλλο. Πιστεύω ότι είναι μια δυσάρεστη, επίπονη, εφιαλτική και ανούσια εμπειρία και ότι ο μόνος τρόπος για να είσαι ευτυχισμένος είναι να λες στον εαυτό σου κάποια ψέματα και να ζεις με ψευδαισθήσεις.
Μάλλον οι περισσότεροι θα διαφωνήσουν μαζί σας.
Μα δεν είμαι ο πρώτος που λέει κάτι τέτοιο ούτε ο πιο κατάλληλος. Έχει ειπωθεί από τον Νίτσε, τον Φρόιντ, τον Ευγένιο Ο’ Νηλ. Είναι αναγκαίο να ζούμε με ψευδαισθήσεις. Αν δεις τη ζωή καθαρά και με ειλικρίνεια, θα γίνει ανυπόφορη γιατί θα συμφωνήσετε κι εσείς ότι πρόκειται για έναν αρκετά δυσάρεστο αγώνα.
Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι ο Γούντι Άλεν έχει μια τόσο δύσκολη ζωή…
Ήμουν πολύ τυχερός και κατάφερα να μετατρέψω το ταλέντο μου σε μια πολύ παραγωγική ζωή, αλλά δεν είμαι καλός σε τίποτα άλλο. Δεν είμαι καλός στο να τα βγάζω πέρα στη ζωή, ακόμα και στα πιο απλά πράγματα. Αυτά που μπορεί να φαίνονται παιχνιδάκι σε κάποιους εμένα με βασανίζουν.
Μπορείτε να μας δώσετε ένα παράδειγμα;
Το να κάνω check-in σε κάποιο αεροδρόμιο ή σε ένα ξενοδοχείο, να διαχειριστώ τις σχέσεις μου με τους άλλους, να πάω μια βόλτα, να αλλάξω κάτι που έχω αγοράσει από ένα κατάστημα… Δουλεύω στην ίδια γραφομηχανή Olympus από τότε που ήμουν δεκαέξι ετών – και ακόμα μοιάζει σαν καινούργια. Έγραψα όλες μου τις ταινίες σε αυτή τη γραφομηχανή, αλλά μέχρι πολύ πρόσφατα δεν μπορούσα ούτε το μελάνι να αλλάξω μόνος μου. Υπήρξαν φορές που καλούσα ανθρώπους για φαγητό μόνο και μόνο για να μου αλλάξουν την κορδέλα με το μελάνι. Τραγικό.
Είστε δύσπιστος για τα καλά πράγματα στη ζωή;
Η ζωή είναι γεμάτη από καλές στιγμές – να κερδίσεις ένα λαχείο, να συναντήσεις μια όμορφη γυναίκα, να απολαύσεις ένα υπέροχο δείπνο – αλλά στο σύνολο της είναι τραγική. Κάποιες οάσεις μόνο την κάνουν ευχάριστη. Πάρτε για παράδειγμα την «Έβδομη Σφραγίδα» του Μπέργκμαν. Η ταινία περιγράφει μια αληθινή τραγωδία, αλλά υπάρχει και η σκηνή όπου ο ήρωας κάθεται με τα παιδιά και πίνουν γάλα και τρώνε φράουλες. ‘Όταν περάσει όμως αυτή η όμορφη στιγμή, επανέρχεσαι στην αληθινή σκληρότητα της ύπαρξης.
Βλέπετε το ίδιο απαισιόδοξα και τον έρωτα;
Κι εδώ η τύχη παίζει μεγαλύτερο ρόλο από όσο φαντάζεστε. Συνηθίζεται να λέμε ότι, για να έχεις μια καλή σχέση, πρέπει να προσπαθήσεις πολύ. Αλλά ποτέ δεν το λέμε αυτό για κάτι που πραγματικά αγαπάμε να κάνουμε, όπως η ιστιοπλοΐα ή το ποδόσφαιρο. Ποτέ δεν λες γι’ αυτά: “Πρέπει να προσπαθήσω”. Απλά τα απολαμβάνεις. Δεν μπορείς να προσπαθείς για μία σχέση, δεν μπορείς να την ελέγξεις. Χρειάζεται τύχη και να προχωράς στη ζωή. Αν δεν είσαι τυχερός, πρέπει να είσαι προετοιμασμένος γιατί θα υποφέρεις κάπως. Γι’ αυτό οι σχέσεις είναι πολύ πιο δύσκολες και προκαλούν πόνο. Οι άνθρωποι μένουν μαζί γιατί δεν μπορούν να κάνουν κάτι άλλο, δεν έχουν τη δύναμη και την ενέργεια που χρειάζεται για να φύγουν. Επειδή φοβούνται ότι θα μείνουν μόνοι ή γιατί έχουν παιδιά.
Μπορεί ένας άντρας να αγαπάει δύο γυναίκες ταυτόχρονα;
Μπορεί να αγαπάει και περισσότερες από δύο. (Γελάει) Πιστεύω ότι μπορεί. Γι’ αυτό ο έρωτας είναι πολύ δύσκολο και ψυχοφθόρο πράγμα, αρκετά πολύπλοκο. Μπορεί να ζεις με τη γυναίκα σου, να έχεις ένα ευτυχισμένο γάμο και να συναντήσεις μια άλλη γυναίκα και να την ερωτευθείς. Αλλά εξακολουθείς να αγαπάς και τη γυναίκα σου. Αγαπάς όμως και την άλλη. Μπορεί και η γυναίκα σας να γνωρίσει κάποιον και να τον ερωτευθεί και την ίδια στιγμή να αγαπάει και εσάς. Κι εσείς τότε να γνωρίσετε κάποια άλλη και να γίνετε τρεις σε μια σχέση. (Γελάει) Γιατί να υπάρχει μόνο ένα άτομο;
Αν κάποιος ακολουθήσει τις συμβουλές σας, μπορεί να μπλέξει…
Είναι σημαντικό να ελέγχουμε τον εαυτό μας, γιατί η ζωή μπορεί να γίνει εξαιρετικά πολύπλοκη αν δεν το κάνουμε. Ωστόσο, κάποιες φορές τα πράγματα γίνονται αυθόρμητα και χωρίς σκέψη. Κάποιοι λένε ότι η κοινωνία μας πρέπει να γίνει πιο ανεκτική σε τέτοια θέματα. Ούτε αυτό είναι λύση. Πιστεύω ότι βγαίνεις χαμένος ούτως ή άλλως. Αν διεκδικήσεις την άλλη γυναίκα, πάλι θα χάσεις στη σχέση και στο γάμο σου. Αν ο γάμος είναι ανοιχτός και επιτρέπεται να το κάνεις, ούτε αυτό είναι καλό. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος τελικά να είσαι αληθινά ευτυχισμένος, εκτός αν σταθείς πολύ τυχερός.
Κλαίτε κάποιες φορές;
Κλαίω συνέχεια όταν βλέπω μια ταινία στο σινεμά. Μάλλον είναι το μόνο μέρος όπου κλαίω, γιατί δυσκολεύομαι να κλάψω γενικά. Στην ταινία «Η Χάνα και οι Αδελφές της» υπήρχε μια σκηνή όπου έπρεπε να κλάψω και προσπάθησαν όλοι αλλά στάθηκε αδύνατον. Έβαλαν τεχνητά δάκρυα στα μάτια μου και πάλι δεν μπορούσα να κλάψω, αλλά στο σινεμά κλαίω πολύ. Συμβαίνει κάτι μαγικό. Βλέπω το τέλος στην ταινία «Κλέφτης Ποδηλάτων» ή «Τα Φώτα της Πόλης» και κλαίω γοερά. Μόνο στο σινεμά – ποτέ στο θέατρο και σχεδόν ποτέ στη ζωή μου.
Συνηθίζατε να είστε ο πρωταγωνιστής σχεδόν σε κάθε ταινία σας, αλλά τα τελευταία χρόνια δεν το κάνετε σχεδόν ποτέ. Γιατί αυτό;
Ο μόνος λόγος είναι ότι δεν υπάρχει κατάλληλος ρόλος για μένα. Για χρόνια έπαιζα τον πρωταγωνιστή σε ρομαντικές ιστορίες αλλά δεν μπορώ να έχω πια αυτό το ρόλο λόγω ηλικίας. Δεν μπορώ πια να παίζω τον ήρωα που στο τέλος κερδίζει το κορίτσι. Μπορείτε να φανταστείτε πόσο απογοητευτικό είναι αυτό όταν σκηνοθετώ κάποιον άλλο που πρέπει να κατακτήσει στις ταινίες μου τη Σκάρλετ Γιόχανσον ή την Ναόμι Γουότς. Είμαι πια αυτός ο γεράκος εκεί πίσω που σκηνοθετεί. Δεν μου αρέσει αυτό. Θέλω να είμαι αυτός που κάθεται απέναντι τους σε ένα εστιατόριο, τις κοιτάζει στα μάτια και τους λέει ψέματα. Οπότε, αν δεν μπορώ να το κάνω αυτό, δεν το απολαμβάνω να παίζω στις ταινίες μου.
Πώς αντιμετωπίζετε το γεγονός ότι μεγαλώνετε;
Δεν μου αρέσει καθόλου. Δεν υπάρχει τίποτα καλό στο να γερνάς. Δεν γίνεσαι ούτε πιο έξυπνος, ούτε πιο σοφός, δεν φέρεσαι ούτε πιο γλυκά ούτε πιο ευγενικά, τίποτα καλό δεν συμβαίνει. Πονάει η μέση σου, έχεις προβλήματα στο στομάχι, χαλάει η όραση σου και χρειάζεσαι σχεδόν πάντα ακουστικά βαρηκοΐας. Είναι κακό να γερνάς και θα σας συμβούλευα αν μπορείτε να το αποφύγετε. Δεν έχει καμία ρομαντική κατάληξη.
Θα σταματήσετε ποτέ να κάνετε ταινίες;
Μου αρέσει πολύ να δουλεύω. Πού αλλού θα μπορούσα να έχω φιλοδοξίες; Ως καλλιτέχνης, πάντα παλεύεις για την υπέρτατη μορφή επιτυχίας αλλά ποτέ δεν τη φτάνεις. Γυρίζεις μια ταινία και βλέπεις ότι το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι πάντα καλύτερο. Ξαναπροσπαθείς και αποτυγχάνεις πάλι. Κάποιες φορές το βρίσκω διασκεδαστικό. Δεν χάνεις ποτέ το στόχο σου. Δεν κάνω αυτή τη δουλειά για να βγάλω εκατομμύρια ή να σπάσω τα ρεκόρ του box office. Απλά προσπαθώ να πετύχω πράγματα. Τι θα γινόταν αν κάποτε έφτανα στην τελειότητα; Τι άλλο θα μου έμενε να κάνω;