H κατάσταση έχει ξεφύγει. Από την μια χιλιάδες δημοσιογράφοι έχουν απολυθεί. Ακόμα περισσότεροι φυτοζωούν με μειωμένους μισθούς και δύσκολες συνθήκες εργασίας. Η πολιτική κατάσταση έχει πολωθεί. Και τα media έχουν αλλάξει δραματικά προς άγνωστη κατεύθυνση.
Δύσκολοι καιροί για δημοσιογράφους.
Αλλά σκάβουν τον λάκκο τους όταν οι ίδιοι δεν κρατάνε τα προσχήματα. Όχι με την έννοια της υποκρισίας αλλά σαν κώδικα δεοντολογίας. Η αξιοπιστία μιας πληροφορίας προέρχεται από ένα πλέγμα, μια ιεραρχία. Δείτε για παράδειγμα αυτό εδώ:
Παρατηρείτε βέβαια ότι κανένα επώνυμο και σοβαρό έντυπο δεν το γράφει σαν είδηση. “Σύμφωνα με πηγές κοντά στην ΝΔ”…ή “έντονες φημολογίες” είναι συμβάσεις. Ξέρουμε τι σημαίνουν. Ότι δεν είναι σίγουρο και δεν έχει επιβεβαιωθεί επίσημα. Μπορεί να συζητήθηκε, μπορεί να μην έγινε ποτέ και μπορεί να έχει κλείσει αλλά δεν έχει ανακοινωθεί επίσημα.
Το ίδιο θέμα βέβαια σε Blogs, facebook και Twitter κυκλοφορεί σαν τελικό δεδομένο! Γιατί στην κοινωνία μας θεωρείται αποδεκτό ένα ιστολόγιο να γράφει οτιδήποτε θέλει χωρίς επιπτώσεις (εκτός από το κύρος του). Δυστυχώς όμως οι αναγνώστες δεν έχουν την αντίστοιχη δημοσιογραφική παιδεία για να συνεκτιμήσουν την κατάσταση. Καλό παράδειγμα το αντίστοιχο περί Μάνου και ΝΔ το οποίο έφτασε ως τις “ειδήσεις” του in.gr χωρίς την παραμικρή επιβεβαίωση.
Σαν κοινωνική υπηρεσία λοιπόν σε όσους δημοσιογράφους έχουν ξεχάσει τα βασικά του επαγγέλματός τους και για blogger που δεν τα έμαθαν ποτέ, εδώ ένα απόσπασμα από το βιβλίο “η τέχνη του ρεπορτάζ”:
Συλλογή ειδήσεων
α. Πρόσβαση
Όλοι οι άνθρωποι δικαιούνται να έχουν όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται για να πάρουν μια απόφαση και να κατευθύνουν τις πράξεις τους. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να παρεμποδίσει αυτό το δικαίωμα ή να παρεμποδίσει τον εκπρόσωπο τους, δηλαδή το ρεπόρτερ! Αλλά όλοι σχεδόν συμφωνούν ότι μερικοί περιορισμοί είναι αναγκαίοι. Μερικοί υποστηρίζουν ότι τα σχέδια για τη βόμβα νετρονίου δεν πρέπει να είναι γνωστά σε όλους. Αλλά σχεδόν κανένας δεν θα πει ότι το όνομα ενός υπόπτου μιας δολοφονίας πρέπει να κρατηθεί μυστικό, από τη στιγμή που συνελήφθη και του έχει απαγγελθεί κατηγορία.
Υπάρχουν πολλές διαφωνίες σχετικά με το δικαίωμα του κοινού να γνωρίζει και το δικαίωμα του πολίτη – ή των μελών της κυβέρνησης – στην ιδιωτική ζωή.
Πολλές φορές υποστηρίχθηκε ότι το θύμα ενός εγκλήματος έχει το δικαίωμα της προστασίας της ιδιωτικής ζωής, τουλάχιστον μέχρις ότου ο ύποπτος του εγκλήματος φτάσει σε δίκη.
Οι κυβερνητικές ειδήσεις πολλές φορές συγκαλύπτονται. Δεν πρέπει να μας εκπλήττει το γεγονός ότι πολλοί κυβερνητικοί οργανισμοί θέλουν να αποφασίζουν οι ίδιοι τι θα δώσουν στη δημοσιότητα. Το αμερικάνικο σύστημα δημοσιοποιεί πολλές από τις αποφάσεις του, και τα Μέσα Ενημέρωσης, όχι μόνο γιατί εξυπηρετούν το κοινό, αλλά και για να
οι ειδησεις πουλήσουν περισσότερα φύλλα, έχουν αντιταχθεί σε κυβερνητικά εμπόδια.
Ο ίδιος ο Τύπος είχε βοηθήσει στην καθιέρωση των λόγων «εθνικής ασφαλείας» ως εμπόδιο στην ελεύθερη ροή πληροφοριών στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα μμε στις ηπα επέβαλαν ένα είδος αυτολογο- κρισίας κατά τη διάρκεια του πολέμου και δεν δημοσίευαν ειδήσεις που χαρακτηρίζονταν ως «βοήθεια ή διευκόλυνση του εχθρού». Η φράση «εθνική ασφάλεια» ήταν καθοριστική. Αλλά αυτό έγινε συνήθεια και ήταν πολύ εύκολο, είτε σε πόλεμο είτε σε ειρήνη, να χαρακτηρίζεται μια πληροφορία ως «ευαίσθητη», «ιδιαίτερου ενδιαφέροντος» και, με την ονομασία «μυστική», να αποκλείεται από τα μμε.
Η διαμάχη μεταξύ των δύο στρατοπέδων, ο κομμουνισμός και η πυρηνική καταστροφή, παράλληλα με μια σειρά μικρών πολέμων που μπορούσαν να επεκταθούν, βοήθησαν την επιθυμία των αξιωματούχων της κυβέρνησης να κλείσουν τις κουρτίνες!
Ο όρος «ασφάλεια» ξεπέρασε τα όρια της κοινής λογικής. Όταν το κοινό ανακάλυψε ότι ο Λευκός Οίκος είπε ψέματα σχετικά με την κατασκοπεία των u-2 στην εσσδ και την αποτυχημένη απόβαση στην Κούβα, ένας αξιωματούχος του Πενταγώνου είπε ότι «ο χειρισμός των ειδήσεων» είναι μια κυβερνητική υπόθεση. «Αυτό σημαίνει», είπε, «ότι η κυβέρνηση μπορεί να κατακρατήσει μια είδηση και να παρουσιάσει ειδήσεις υπό το φως που θεωρεί σωστό ή ακόμα και να φτιάξει “γεγονότα”». Έτσι, το κοινό στερήθηκε πληροφορίες για πολλές κυβερνητικές δραστηριότητες. Ούτε τα ΜΜΕ ούτε οι πολίτες επικρότησαν αυτήν την άποψη.
Ο χαρακτηρισμός «απόρρητο» και το δόγμα «προνόμιο της κυβέρνησης», που εφάρμοζαν όλες οι κυβερνήσεις από την εποχή του Τρούμαν κι εδώ, ήταν αποτέλεσμα, σε πολλές περιπτώσεις, κυνικών ή άλλων κινήτρων.
Ο κυνισμός και η κυβερνητική τάση στήριξης συνεχώς σε μυστικές μεθόδους οδήγησαν στις παγιδεύσεις, στην κλοπή ντοκουμέντων και τέλος στην υπόθεση Γουότεργκεϊτ. Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι η υπόθεση Γουότεργκεϊτ άλλαξε τις συνήθειες όλων των αξιωματούχων.
Το σύστημα του χαρακτηρισμού των πληροφοριών ως απορρήτων δεν εξαλείφθηκε, σε ορισμένες μάλιστα περιοχές επεκτάθηκε, π.χ. Γρανάδα, Παναμάς κ.λπ. Ένας καλός ρεπόρτερ βρίσκεται σε συνεχή αγώνα στην προσπάθειά του να πείσει ή να «εξαπατήσει» πηγές ειδήσεων, για να πάρει πληροφορίες που το κοινό οφείλει να τις γνωρίζει.
β. Συγκάλυψη
Αξιωματούχοι του δημοσίου, υπάλληλοι των δήμων, της αστυνομίας, της νομαρχίας, της δικαιοσύνης και πολλοί άλλοι συχνά κλείνουν τα αρχεία τους στους δημοσιογράφους – ακόμα και σε αντίθεση με τους νόμους. Τα μητρώα γάμου, καμιά φορά, δεν επιτρέπεται να τα δουν δημοσιογράφοι! Τα κίνητρα για τέτοιες αρνήσεις είναι συχνά χωρίς δόλο, οι πράξεις όμως είναι παράνομες ή, στην καλύτερη περίπτωση, παραποιήσεις της έννοιας του δημοσίου συμφέροντος.
Οι δημοσιογράφοι μπορεί να κάνουν κάτι περισσότερο από το να παραθέτουν απλώς επιχειρήματα για το δικαίωμά τους αυτό. Όπως, π.χ., όταν αστυνομικός διευθυντής αρνήθηκε να δώσει σε μια εφημερίδα πληροφορίες για την κλοπή ενός αυτοκινήτου, ο ρεπόρτερ τις πήρε από άλλες πηγές, οι οποίες οδήγησαν μάλιστα στην ανακάλυψη του αυτοκινήτου.
Ένας αστυνομικός διευθυντής αρνήθηκε να δώσει πληροφορίες για καταγγελίες ότι αστυνομικοί διέγραψαν τις κλήσεις για παράνομες σταθμεύσεις. Με μια δικαστική απόφαση οι πληροφορίες αυτές δόθηκαν.
γ. Γραφεία δημοσίων σχέσεων
Κάθε δημοσιογράφος γνωρίζει ότι έξυπνοι υπεύθυνοι δημοσίων σχέσεων μπορεί να συγκαλύψουν ή να προωθήσουν πληροφορίες.
Στόχος των δημοσίων σχέσεων είναι να επιτύχουν θετικό κλίμα για τον πελάτη τους – επιχειρήσεις, πολιτικά κόμματα, αθλητικοί σύλλογοι, τραγουδιστές, ηθοποιοί κ.λπ. – Ίσως να είναι καλύτερο για τον πελάτη να ξεχαστεί η υπόθεση ή να της δώσουν ένα άλλο χρώμα!
Οι ρεπόρτερ και οι αρχισυντάκτες είναι προσεκτικοί στις ανακοινώσεις Τύπου και άλλες κατευθυνόμενες πληροφορίες που μπορεί να παρουσιάζουν μόνο ένα μέρος της ιστορίας ή μια πλευρά της. Ένας προσεκτικός αρχισυντάκτης μπορεί να διαπιστώσει αν ο ρεπόρτερ έδειξε πάρα πολύ εμπιστοσύνη σε μια ανακοίνωση Τύπου.
Π.χ. η είδηση για ένα γερουσιαστή δόθηκε ως εξής από το συντάκτη:
«Ο γερουσιαστής Χ θα συναντηθεί αύριο με τον πρόεδρο Κάρτερ για να του εξηγήσει την αντίθεσή του για το βομβαρδιστικό Βΐ». Ο αρχισυντάκτης, ύστερα από τηλεφωνική επικοινωνία με το γραφείο του γερουσιαστή, ανακάλυψε ότι ο γερουσιαστής Χ θα ήταν ένας από τους 12 γερουσιαστές που θα συναντούσαν ταυτόχρονα τον πρόεδρο Κάρτερ! Η ανακοίνωση Τύπου παρουσίαζε πολύ «ελεύθερα» τη συνάντηση. Αλλά ο έμπειρος αρχισυντάκτης θεώρησε ως υπερβολική μια ιδιαίτερη συνάντηση .του γερουσιαστή Χ – που είχε μόνο έξι μήνες στη Γερουσία – με τον πρόεδρο Κάρτερ.
Οι δημοσιογράφοι πρέπει επίσης να προσέχουν αυτό που ο κοινωνιολόγος Daniel Boorstin αποκαλεί «ψευδογεγονότα». Ο Χένρι Φορντ ξόδεψε κάποτε 1 εκ. δολάρια για να υποστηρίξει μια γιορτή προς τιμή του παλιού φίλου του Τόμας Άλβα Έντισον, για να διαπιστώσει στο τέλος ότι η γιορτή γινόταν για να υποστηριχθούν τα συμφέροντα της Εταιρείας (national electric light association!) και όχι προς τιμή του παλιού φίλου του.
Οι εργαζόμενοι σε γραφεία δημοσίων σχέσεων, οι οποίοι επιδιώκουν να κερδίσουν την αποδοχή των δημοσιογράφων, είναι πολλές φορές ανεκτίμητη πηγή για τους ρεπόρτερ. Ανοίγουν πόρτες που οι ρεπόρτερ μόνοι τους δεν μπορούν να ανοίξουν, φέρνουν στο φως πληροφορίες μέσα σε λίγα λεπτά, εκεί που οι ρεπόρτερ θα έκαναν εβδομάδες. Μερικές ειδήσεις δεν μπορεί ν’ ανακαλυφθούν χωρίς τη βοήθεια των υπευθύνων των δημοσίων σχέσεων.
δ. Ανακοινώσεις Τύπου
Ανακοινώσεις Τύπου – γραμμένες ως έτοιμες ειδήσεις που συχνά δίνονται εμπάργκο (δηλαδή να χρησιμοποιηθούν μετά από κάποιο χρονικό περιορισμό) – μπορεί να είναι «εργαλεία» είτε αποπροσανατολισμού είτε σοβαρής βοήθειας.
Τυπικά, προέρχονται από επαγγελματικά τμήματα δημοσίων σχέσεων και είναι συνήθως συγκεκριμένες, ολοκληρωμένες και δίνονται στην ώρα τους, ούτως ώστε με μικρές προσθήκες ή αλλαγές να μπορούν να δημοσιευθούν. Τα Μέσα Ενημέρωσης όμως που χρησιμοποιούν πάρα πολύ τις ανακοινώσεις Τύπου δημιουργούν υποψίες! Ο ρεπόρτερ πρέπει να χρησιμοποιεί τις ανακοινώσεις Τύπου ως μια πηγή – μια άποψη – για ένα γεγονός, πρεπει να ψάξει για να διαπιστώσει την ακρίβεια ή τον πιθανό δόλο, και να τις ενισχύει με περισσότερες πληροφορίες.
Μερικές ανακοινώσεις Τύπου αφορούν ομάδες πολιτών. Π.χ., μια ανακοίνωση Τύπου ενός συνδικάτου για απεργία μπορεί να μην αναφέρει πόσοι εργαζόμενοι στην πόλη επηρεάζονται και πόσοι πήραν μέρος σ’ αυτήν. Η συμπλήρωση με στοιχεία από την περιοχή (όπου εκδίδεται η εφημερίδα) κάνει την είδηση πιο ενδιαφέρουσα.
Ημερομηνίες και άλλοι αριθμοί που αναφέρονται σε μια ανακοίνωση Τύπου μπορεί να προκαλέσουν πονοκεφάλους. Συνήθως, η ώρα δημοσίευσης της ανακοίνωσης Τύπου (Empargo time) γίνεται σεβαστή. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που δημιουργούν σοβαρά προβλήματα, και γι’ αυτό οι δημοσιογράφοι προσπαθούν να πείσουν τους εκδότες της ανακοίνωσης για αλλαγή της ώρας: π.χ. όταν μια ανακοίνωση αναφέρει ότι η ομιλία είναι εμπάργκο» για 13.Οθ μ.μ., της επόμενης μέρας, και οι απογευματινές εφημερίδες κυκλοφορούν στις 12.00 μ.μ., τι θα γίνει; Αν δημοσιευθεί την ίδια μέρα πιθανό να είναι πρωτοσέλιδη είδηση, αν δημοσιευθεί την επομένη, θα μπει στις μέσα σελίδες ή και καθόλου. Υπάρχουν ορισμένες εφημερίδες που σε τέτοια περίπτωση δημοσιεύουν το κείμενο.
ε. Off the record (Μη δημοσιεύσιμο)
«Σας δίνω αυτές τις πληροφορίες, αλλά δεν θα τις γράψετε» ή «σας δίνω αυτές τις πληροφορίες αλλά, αν τις γράψετε, δεν θα τις αποδώσετε σ” εμένα». Οι φράσεις αυτές, που είναι γνωστές ως «Off The Record», χρησιμοποιούνται ενίοτε σωστά, αλλά πολλές φορές και σε περιπτώσεις που δεν δικαιολογούνται. Συχνά, πληροφορίες δίνονται στους ρεπόρτερ για να τους βοηθήσουν να καταλάβουν, να αξιολογήσουν, να βάλουν σε μια σειρά τα γεγονότα που καλύπτουν. Καμιά φορά όμως, μερικές πηγές – επειδή γνωρίζουν ότι οι δημοσιογράφοι τηρούν τις υποσχέσεις τους – παγιδεύουν με αυτόν τον τρόπο τους δημοσιογράφους σε σιωπή. Το πρόβλημα έχει και την ηθική πλευρά του αλλά και την «πολιτική». Οι ρεπόρτερ μπορεί να το αποφύγουν αρνούμενοι να ακούσουν πληροφορίες Off The Record. Άλλος τρόπος για διοχέτευση ειδήσεων με τη μέθοδο του Off The Record είναι ο εξής: Μια πηγή που δεν θέλει να φέρει την ευθύνη για μια είδηση, τη «διοχετεύει» στον Τύπο, με την παρατήρηση ότι δεν θα αποδοθεί σ’ αυτήν! Έτσι γεννήθηκε ο «εκπρόσωπος». Αυτό το «ομιχλώδες άτομο» επιτρέπει να γράφονται ειδήσεις με δική του ευθύνη, χωρίς όμως να το λέει. Κυβερνητικοί παράγοντες, ενοχλημένοι όταν δημοσιευθεί κάτι που είπαν, αρνούνται ότι το είπαν, γνωρίζοντας ότι ο ρεπόρτερ δεν είναι εύκολο να το αποδείξει. Από την άλλη πλευρά, οι ρεπόρτερ χρησιμοποιούν πληροφορίες που δεν μπορούν να αποδώσουν σε κάποιον – όσο αυθεντικές και να είναι – γιατί αδυνατούν να αντισταθούν στην πρόκληση να δεχτούν τα συγχαρητήρια για μια «αποκλειστικότητα» που διαθέτουν.
στ. Η τακτική του Off the record
Οι ρεπόρτερ που επιτρέπουν σε μια «πηγή» να «κάνει πίσω», σχετικά με μια δήλωση που έκανε, μπορεί να μπλεχτούν άσχημα.
Η συμφωνία ότι μια πληροφορία δεν πρέπει να αναφερθεί ή να αποδοθεί σε μια «πηγή», πρέπει να γίνει πριν δοθεί η πληροφορία.
Μια πηγή που σας λέει κάτι Off The Record σας χρησιμοποιεί.
Όταν οι ρεπόρτερ αποδέχονται υλικό που δεν θα αποδοθεί σε κάποιον, αποδέχονται ότι το υλικό είναι αξιόπιστο. Αν όμως αποδειχθεί ότι δεν είναι, τότε αυτοί και η εφημερίδα ή ο σταθμός τους χάνουν την αξιοπιστία τους.
Μερικές φορές είναι αναγκαίο να αποδεχόμαστε το Off The Record.
να το αποδώσετε σε «πληροφορημένες πηγές»; Μήπως η ανώνυμη πηγή σας αντιτίθεται στην επιβεβαίωση της πληροφορίας σας από μια άλλη πηγή πριν τη δημοσιεύσετε; Αν αντιτίθεται, θα εγκαταλείψετε το θέμα; Πόσο την εμπιστεύεστε;
Η Washington Post είχε δώσει εντολές στους ρεπόρτερ της να μην δέχονται Off The Record ή μη αποδιδόμενες σε συγκεκριμένη πηγή πληροφορίες που δίδονται από αξιωματούχους του δημοσίου σε ενημερωτικές συναντήσεις. Οι ρεπόρτερ της εφημερίδας αποχωρούσαν όταν οι αξιωματούχοι ανακοίνωναν ότι θα μιλήσουν Off The Record, ή ξεκαθάριζαν στον αξιωματούχο ότι η απόφαση για δημοσίευση ή όχι των πληροφοριών που θα δώσει είναι θέμα δικό τους ή των αρχισυντακτών τους. Ένα μαγνητόφωνο αποτελεί απόδειξη στη φράση «δεν το είπα», που συχνά χρησιμοποιείται.
ζ. Συνεντεύξεις Τύπου (Press Conference)
Ανάλογα με το ποιον ιστορικό προτιμάτε, ο Θεόδωρος Ρούζβελτ ή ο Γούντροου Γουίλσον θεωρείται ο πατέρας των συνεντεύξεων Τύπου.
Επιτρέποντας σε αξιωματούχους του δημοσίου ή του αθλητισμού, επιχειρηματίες ή πολιτικούς, να μιλούν ταυτόχρονα σε πολλούς ρεπόρτερ, εξοικονομείται χρόνος και προσφέρονται πληροφορίες σε ρεπόρτερ που δεν θα είχαν τη δυνατότητα μιας προσωπικής συνέντευξης.
Όταν άρχισε η ραδιοφωνική μετάδοση ειδήσεων, η λέξη «Press» (Τύπος) αντικαταστάθηκε από τη λέξη «News» (ειδήσεις), παρά τις διαμαρτυρίες ορισμένων εφημερίδων. Τώρα, με την τηλεόραση, μεταδίδεται σε εκατομμύρια άτομα τι είπε ο Πρόεδρος σε μια συνέντευξη Τύπου και, επιπλέον, παρουσιάζεται κι ο τρόπος με τον οποίο τα είπε. Οι συνεντεύξεις Τύπου επιτρέπουν στους άπειρους ρεπόρτερ να εκμεταλλευθούν την εμπειρία και την τεχνική των παλιότερων, κάτι που δυσαρεστεί μερικούς ικανούς ρεπόρτερ, αλλά που σίγουρα εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον.
Από την άλλη, υπάρχουν πολλά προβλήματα με τις συνεντεύξεις Τύπου.
Οι πηγές ελέγχουν τη διακίνηση των ειδήσεων. Αποφασίζουν ποιοι ρεπόρτερ θα κάνουν ερωτήσεις και αν μια απάντηση είναι πλήρης. Σπάνια δίνεται η δυνατότητα για ένα «ναι, αλλά…»
Το 1974 ένας δημοσιογράφος, γράφοντας για μια από τις συχνές συνεντεύξεις Τύπου του κ. Νίξον, τόνιζε: «Η συνέντευξη του Προέδρου Νίξον έδειξε ξανά πόσο δύσκολο είναι να καθηλωθεί ένας Πρόεδρος – ακόμα κι ένας με προβλήματα – ο οποίος δεν θέλει να καθηλωθεί…» (Reston, από New York Times).
Ο ίδιος δημοσιογράφος γράφει το 1977 ότι τρεις Πρόεδροι χρησιμοποίησαν τους δημοσιογράφους με τρεις τρόπους:
Ο ένας λέγοντας όσο μπορούσε περισσότερο την αλήθεια, ανταποκρινόταν στις σοβαρές ερωτήσεις και παρέκαμπτε τις ηλίθιες.
Ο άλλος λέγοντας όσο το δυνατό λιγότερα. Αυτό έκανε θηρία τους ρεπόρτερ και δεν απέδιδε τίποτα στο τέλος, αλλά τουλάχιστον τους έδινε τη συγκίνηση του κυνηγιού!
Ο τρίτος παίζοντας με τους ρεπόρτερ. Δίνοντας δηλαδή την εντύπωση ότι είναι ανοικτός και ειλικρινής, ενώ στην πράξη απέφευγε κάθε ερώτηση.
Ο πρώτος και ο καλύτερος ήταν ο Κάρτερ, ο δεύτερος ήταν ο Τζόνσον και ο τρίτος ο Νίξον.
Οι ρεπόρτερ αντιδρούν διαφορετικά στις συνεντεύξεις Τύπου. Μια έμπειρη γυναίκα δημοσιογράφος αρνιόταν να κάνει ερωτήσεις. «Γιατί», έλεγε, «θα αφήσω την ερώτησή μου να απαντηθεί από την τηλεόραση πριν την τυπώσω στην εφημερίδα μου; Προσπαθώ να μιλήσω πιο πριν με την πηγή και να είμαι η πρώτη που θα την καταγράψει».
η. Ψυχική επαφή ρεπόρτερ και πηγών
Οι καλές σχέσεις μεταξύ ρεπόρτερ και πηγών πρέπει να ζυγίζονται σε ζυγαριά χρυσοχόου. Μια πηγή που έχει αμφιβολίες για έναν ρεπόρτερ δεν πρόκειται να μιλήσει ελεύθερα και ίσως αρνηθεί να δώσει μια συνέντευξη ή να μιλήσει μπροστά σ’ ένα μαγνητόφωνο. Τέτοιες πηγές δεν πρόκειται να προσφέρουν τις πληροφορίες που έχει ανάγκη ένας ρεπόρτερ.
Μερικές εφημερίδες έχουν στο προσωπικό τους τα λεγόμενα «λαγωνικά». Αυτοί οι ρεπόρτερ «αρπάζουν μια πηγή από το λαιμό» και δεν την αφήνουν αν δεν βγάλουν την πληροφορία που θέλουν!
Υπάρχει θέση σ’ αυτήν την «τυφλή» τεχνική! Αλλά οι ρεπόρτερ που χρησιμοποιούν μόνο αυτόν τον τρόπο έχουν περιορισμένες δυνατότητες επιτυχίας. Καλοί τρόποι και γνώση του θέματος σε βάθος ίσως δώσουν καλύτερα αποτελέσματα. Αν αρχίσετε τη συνέντευξη που παίρνετε από έναν μουσικό τζαζ με την ερώτηση πότε άρχισε να παίζει μουσική, καλύτερα είναι να πάτε σπίτι σας!
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι καλές σχέσεις βοηθούν στο ξεπέρασμα δυσκολιών. Πολλοί αστυνομικοί δεν εμπιστεύονται τους δημοσιογράφους και τους φωτορεπόρτερ, οι οποίοι, όπως πιστεύουν, τους «κατασκοπεύουν». Αστυνομικοί που χάνουν τον αυτοέλεγχο και αρχίζουν να βαράνε δεν πρόκειται να ευχαριστήσουν τον «κάμεραμαν» που τους έβγαλε στις ειδήσεις! Μια μελέτη που έγινε στο Bloomington της Indianna, έδειξε ότι οι αστυνομικοί και οι δημοσιογράφοι δεν εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον. Η εχθρότητα των αστυνομικών ήταν λίγο μεγαλύτερη από αυτή των δημοσιογραφων. Αλλά η έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι αστυνομικοί που ασχολούνται με υποθέσεις που έχουν δημοσιογραφικό ενδιαφέρον είναι έτοιμοι να διοχετεύσουν» πληροφορίες και όταν ακόμη έχουν διαταχθεί να μην το κάνουν. Αυτές οι «διαρροές» είναι συχνά αποτέλεσμα των καλών προσωπικών σχέσεων, και οι καλές σχέσεις σπάνια είναι τυχαίες!
Οι φιλικές σχέσεις με τους μεγιστάνες, αστυνομικούς ή βουλευτές, οι ποίοι γνωρίζουν τις απαντήσεις στις ερωτήσεις σας, είναι αναγκαίες. Αλλά μπορεί να γίνουν καταστροφικές! Οι ρεπόρτερ που συνόδευσαν τον Κίσινγκερ σ’ όλα τα ταξίδια του στο εξωτερικό τον βρήκαν φιλικό και ευκολοπλησίαστο. Μερικοί από αυτούς πιστεύουν ότι αυτό τους έκανε λιγότερο επιθετικούς στις ερωτήσεις τους και έτοιμους να αποδεχτούν oτιδήποτε ο Κίσινγκερ ήθελε να πιστέψουν… Ένας από τους συμβούλους του Κίσινγκερ, ο Roger Morris, έγραψε στην Columbia Journalism Revieu οτι «μισές αλήθειες, αλλά ακόμα και ψέματα, έγιναν δεκτά και δημοσιεύθηκαν».
Μια εφημερίδα βρήκε ότι ένας αστυνομικός ρεπόρτερ, που έμεινε πολλά χρόνια με την αστυνομία, «έκλεινε» προς την πλευρά της αστυνομίας και λειτουργούσε ως «φιλαράκος» κι όχι ως δημοσιογράφος.
θ. Ξεθάβοντας τις ειδήσεις
Ξεθάβω» είναι μια εξεζητημένη λέξη για όσα κάνει συνήθως ένας δημοσιογράφος. Σας έχουν αναθέσει να καλύψετε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, ένα συνέδριο ή τη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου. Μαζεύετε τις πληροφορίες που είναι αναγκαίες, παρακολουθείτε το γεγονός και κρατάτε σημειώσεις, υποβάλλετε ερωτήσεις ή παίρνετε μια συνέντευξη, διασταυρώνετε τις αμφίβολες ανακοινώσεις και στη συνέχεια γράφετε το ρεπορτάζ σας.
Comments are closed.