Φιλοσοφικές ανησυχίες πάλι; Κάπως έτσι βρε παιδιά, αφού με έχετε μάθει μέχρι τώρα. Και με τι θα ασχοληθούμε απόψε; Με την αλήθεια του εαυτού μας. Την αλήθεια τη δική μου, τη δική σου, τη δική της, τη δική τους. Με την αλήθεια που κουβαλάει ο καθένας μας.
Γνωρίζει άραγε ο καθένας την αλήθεια του; Μπορεί ναι, μπορεί και όχι. Μπορεί να την ψάχνει ακόμα. Μπορεί να μην θέλει να την μάθει γιατί φοβάται. Μπορεί να την ξέρει αλλά να την έχει καταχωνιάσει στο πιο απόκρυφο κομμάτι του εαυτού του γιατί δεν μπορεί να την διαχειριστεί. Μπορεί να έχει υιοθετήσει μια άλλη δανεική αλήθεια, μια πιο βολική, μια που πονάει ίσως λιγότερο, μια που τον κάνει πιο χαρούμενο, επιφανειακά χαρούμενο…
Σίγουρα η αναζήτηση της αλήθειας μου έχει να κάνει με το πόσο καλά γνωρίζω τον εαυτό μου. Με το πόσο αγαπάω πραγματικά τον εαυτό μου, με το πόσο τον αποδέχομαι και πόσο τον συγχωρώ για τα λάθη του, τα στραβοπατήματά του. Άρα το εισητήριο γι’ αυτό το ταξίδι είναι η γνωριμία με τον εαυτό μου. Και πώς θα γνωρίσω καλύτερα τον εαυτό μου; Μα πως αλλιώς, από το να τον παρατηρώ, να τον προσέχω, να τον φροντίζω, να μιλάω μαζί του – όχι δε θα κάνω την Αστέρω ούτε θα πάρω τα βουνά – να τον ακούω, να τον σέβομαι, να τον προστατεύω και να τον αποδέχομαι για τη μοναδικότητά του.
Δεν είναι όλες τις φορές εύκολο να αποδεχτώ αυτό που μου υπαγορεύει η αλήθεια μου. Σου μιλάω εκ πείρας. Θες ο εγωισμός, η ισχυρογνωμοσύνη – κι απ’αυτή έχω πολλή, περισσευούμενη να δώσω κι αλλού – θες η ανασφάλεια, η άγνοια, ο φόβος, ο πόνος, το ‘ωχ αδερφέ, μ’αυτά θα ασχολούμαστε τώρα;’ή το ‘εγώ θέλω τα εύκολα, δεν μπλέκομαι με τα δύσκολα’ γίνονται πέπλα – για να το κάνω λίγο πιο ατμοσφαιρικό – που σκεπάζουν την αλήθεια του καθενός και τον οδηγούν σε αδιέξοδο, σε σύγκρουση με τον ίδιο του τον εαυτό. Γιατί όταν δεν εξοικειωθείς με την αλήθεια σου, δεν αποδέχεσαι τον εαυτό σου, μα τον στήνεις απέναντι στα τρία μέτρα και τον πυροβολείς ανελέητα για κάθε λάθος, για κάθε διαφορετική επιλογή, για κάθε τι που δε θες αλλά καταλήγεις να το κάνεις.
Η αλήθεια είναι τόσο απλή μα στην προσπάθειά μας να την ανακαλύψουμε, για τους δικούς του λόγους ο καθένας, την κάνουμε τόσο πολύπλοκη, έτσι για να έχουμε τη δικαιολογία ότι προσπαθήσαμε αλλά ήταν δύσκολο βρε παιδί μου, γι’αυτό δεν τα καταφέραμε να την βρούμε. Μάλλον κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας… Η αλήθεια του καθενός είναι μία αποκάλυψη από μόνη της. Για να φτάσει ο καθένας μας σε αυτή την αποκάλυψη χρειάζεται να δουλέψει αρκετά με τον εαυτό του. Ναι, τώρα κάτι μας είπα! Χρειάζεται να κοιτάξω, να κοιτάξεις, να κοιτάξουμε κατάματα τον εαυτό μας στον καθρέφτη – κι αφού φτυστούμε για να μη ματιαστούμε – να δούμε τι πραγματικά θέλουμε, τι αγαπάμε, τι μας κάνει πραγματικά χαρούμενους, χωρίς ενοχές, χωρίς δεύτερες σκέψεις, χωρίς κολλήματα, χωρίς εγκλωβισμένες σκέψεις, απλά και ξεκάθαρα. Έτσι όπως σκέφτονται τα παιδιά, αυθόρμητα. Αν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, έχουμε κάνει μια καλή αρχή.
Όσο καλύτερα γνωρίζει ο καθένας μας τον εαυτό του, τόσο καλύτερα μπορεί να προφυλάξει την αλήθεια του. Είναι φορές που η ανασφάλεια ή η άγνοια, ίσως και η ανάγκη του ανήκειν μπορεί να κάνει κάποιον να υιοθετήσει μια άλλη αλήθεια, που δεν είναι δική του. Μια αλήθεια που του τη φόρεσαν σαν ρούχο δανεικό κάποιοι άλλοι που ξέρουν δήθεν καλύτερα… Αυτού του είδους η ‘αλήθεια’ μοιάζει με τις ταμπέλες που κατά καιρούς οι ‘σημαντικοί άλλοι’ της ζωής μας, γονείς, φίλοι, σύντροφοι, δάσκαλοι the list is endless μας έχουν φορτώσει στην πλάτη. Κι εμείς, έχοντας άγνοια εαυτού, την κουβαλάμε και προσπαθούμε να την κάνουμε δική μας, να την επιβεβαιώσουμε. Μα πάντα θα διαφέρει και θα φαίνεται ξένη πάνω μας, γιατί πολύ απλά δεν υπήρξε ποτέ δική μας. Όσο νωρίτερα το ανακαλύψουμε και την πετάξουμε από πάνω μας, τόσο καλύτερο για μας.
Η προσωπική αλήθεια, όταν κατακτηθεί, ακτινοβολεί από μόνη της στο πρόσωπο του καθενός. Όταν είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου, είμαι ειλικρινής και με τους άλλους γύρω μου. Δε μπορεί να γνωρίζω την αλήθεια μου, αλλά να μην την εκφράζω γιατί ίσως οι άλλοι με παρεξηγήσουν ή δε με καταλάβουν ή τους στεναχωρήσω ή όποιαδήποτε άλλη δικαιολογία you name it. Δε μπορεί να παραμένω εγκλωβισμένος για παράδειγμα σε μια σχέση που δε με καλύπτει, μόνο και μόνο γιατί φοβάμαι να μείνω μόνος ή έχω βολευτεί ή γιατί μπορεί να φοβάμαι να πληγώσω τον άλλον. Έχω σκεφτεί άραγε πόσο πληγώνω τον εαυτό μου; Απλά μαθηματικά φίλε μου: Αγνοώ την αλήθεια του εαυτού μου, καταπιέζομαι, παραμυθιάζω τον εαυτό μου και τον άλλον που πολύ πιθανά κρύβει κι αυτός τη δική του αλήθεια. Το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης εξίσωσης; Δύο δυστυχισμένοι άνθρωποι που απλά συνυπάρχουν γιατί δεν καταφέρνουν να μοιραστούν τις αλήθειες τους. Βολικό; Μπορείς να το πεις κι έτσι. Κάποιος μπορεί να σκεφτεί πως η αλήθεια δεν είναι για όλους. Δεν την αντέχουν, ούτε μπορούν να τη διαχειριστούν όλοι.
Θες κι άλλο παραδειγματάκι; Πάρε κι άλλο ένα. Η αλήθεια μου είναι η αγάπη, το μοίρασμα, η αγκαλιά και η στοργή μα ο φόβος της μοναξιάς, ο συμβιβασμός με τα λιγότερα που νομίζω ότι μου αξίζουν με κρατά σε μια σχέση που μου δίνει ό,τι περισσεύει. Κι εγώ παραμυθιάζω τον εαυτό μου πως μου κάποια στιγμή μπορεί να μου δώσει και κάτι παραπάνω. Γύρνα πλευρό να μην πιαστείς! Όσο αρνείσαι την αλήθεια σου, όσο παραμυθιάζεις τον εαυτό σου, τόσο απομακρύνεσαι από την ευτυχία σου κι εγκλωβίζεσαι στη δίνη της μιζέριας. Την έχεις πάρει την κεντρική ιδέα μέχρι τώρα πιστεύω. Αλλά επειδή είμαι αναλυτικός άνθρωπος, θα δώκω άλλο ένα παράδειγμα. Σε γνωρίζω, με γνωρίζεις, γνωριζόμαστε. Δε σου αποκαλύπτω την αλήθεια μου, ούτε εσύ τη δική σου, αλλά το παίζουμε δήθεν ιστορία, έτσι και γιουβέτσι και κοκορέτσι. Διατηρούμε μια εικόνα του τύπου θα σε καψουρέψω εγώ πρώτα παίζοντας τον δύσκολο ή το ανάποδο. Κι έτσι μακριά ο καθένας μας από την αλήθεια του, πλασάρουμε μια εικόνα που απέχει πολύ από την πραγματική μας και που όταν βγει στην επιφάνεια, ο άλλος δε θα μας γνωρίζει πια. Άσε που με δυσκολία θα αναγνωρίζουμε εμείς τον εαυτό μας.
Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση να προσαρμόζουμε την αλήθεια μας στην αλήθεια του άλλου από το φόβο της απόρριψης. Άλλη μεγάλη παγίδα αυτή!
‘Πετάει ο γάιδαρος;’ ‘Πετάει και παίρνει κι επιβάτες!’
‘Σου αρέσει αυτό;’ ‘Ναι, αγάπη μου, πάρα πολύ’ και γυρίζεις το πρόσωπο από την άλλη για να ξινίσεις τα μούτρα, γιατί δεν αντέχεις δευτερόλεπτο.
Καταλαβαίνεις πως κάποια στιγμή όλο αυτό το ψεύτικο και το δήθεν θα βγει στην επιφάνεια, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Και συνήθως η αλήθεια του καθενός, όταν καταπιεστεί θα βρει τον πιο ακατάλληλο τρόπο και τον πιο ακατάλληλο χρόνο για να βγει στην επιφάνεια. Κι όταν γίνει αυτό είναι πια αργά, γιατί πολύ απλά δε γνωρίζουμε ο ένας τον άλλο κι αυτή η αλήθεια που έχει βγει προς τα έξω είναι τόσο ξένη, που θα καταλήξουμε κι εμείς δύο ξένοι.
Στην περίπτωση που κρατάς την αλήθεια σου μόνο για σενα, αλλά επιλέγεις στους άλλους να δείχνεις κάτι λιγότερο από αυτή, κάτι βολικότερο ή λίγο πιο ουδέτερο, για τους δικούς σου δικαιολογημένους κατ’εσε λόγους, σου’χω νέα: Τον εαυτό σου κοροιδεύεις darling… ! Στρουθοκαμιλίζεις… Εκπτώσεις και ημίμετρα δε χωράνε. Όταν ξέρεις την αλήθεια σου δε χρειάζεται να την κρύψεις από τον εαυτό σου κι από κανέναν άλλο. Το πώς θα διαχειριστούν οι άλλοι τη δική σου αλήθεια είναι δικό τους θέμα.Κι αν θέλουν να παρεξηγηθούν ας παρεξηγηθούν. Αν θέλουν να σε αποδεχτούν καλώς να ορίσουν. Εσύ κι εγώ, για να μη βγάζω την ουρά μου απ’εξω, χρειάζεται να μείνουμε πιστοί στην αλήθεια μας.
Αν λοιπόν το ‘άλλα θέλω κι άλλα κάνω κι άλλα εννοω΄’ δε σου λέει κάτι, ούτε το ‘άλλα μου λεν τα μάτια σου και άλλα η καρδιά σου, άλλα μου λεν τα χείλη σου και άλλα τα φιλιά σου’, εκτός του ότι πρέπει να ξεσκονίσεις τα μουσικά σου ακούσματα, χρειάζεται να ψάξεις για την αλήθεια σου χωρίς αναβολές. Ηθικό δίδαγμα του κειμένου μας για σήμερα: Είμαι η αλήθεια μου, τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο. Είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου και με τους άλλους. Εγώ παραμένω αληθινός γιατί μόνο έτσι μπορώ να είμαι χαρούμενος.
Η δική μου αλήθεια έλκει τη δική σου αλήθεια και μόνο τότε μπορούμε να είμαστε πραγματικά ευτυχισμένοι σε ατομικό επίπεδο μα και σε επίπεδο σχέσεων. Μπορεί να ακούγεται ιδανικό, αλλά αν όλοι μας γνωρίζαμε την αλήθεια μας, θα ήμασταν πρώτα οι ίδιοι ευτυχισμένοι κι όταν τη δείχναμε και στους άλλους τότε οι σχέσεις μεταξύ μας θα ήταν απλούστερες και πραγματικές. Μπορεί στις μέρες μας που έχουμε μάθει να είναι όλα τόσο γρήγορα και εύκολα, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια κι όλα τα παραπάνω να φαίνονται αμπελοφιλοσοφίες. Νιώθω όμως, πως η κατάκτηση της αλήθειας του εαυτού μας είναι το σημαντικότερο εφόδιο για την ευτυχία του καθενός. Η επιλογή δική μου, δική σου, δική της, δική του…
