- Η Πάνζι, ο θηλυκός χιμπαντζής που νίκησε τους ανθρώπους σε ένα βιντεοπαιχνίδι με τον πίνακα συμβόλων που, όπως θα δείτε στο βίντεο, χρησιμοποιούσε για να συνεννοείται με τους εκπαιδευτές της
Ατλάντα, Τζόρτζια
Ένας θηλυκός χιμπαντζής «έβαλε τα γυαλιά» στο ανθρώπινο είδος νικώντας το πανηγυρικά σε ένα παιχνίδι στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Συγκεκριμένα η Πάνζι, η οποία έχει στο παρελθόν κατακτήσει πολυάριθμες γνωσιακές διακρίσεις, επέδειξε σε μια επιστημονική μελέτη πολύ καλύτερες επιδόσεις από παιδιά ηλικίας 3-12 ετών αλλά και από ενηλίκους ανθρώπους, γεγονός το οποίο επιβεβαιώνει την υψηλή νοημοσύνη των στενών συγγενών μας.
Η χαρισματική Πάνζι, η οποία έχει μεταξύ άλλων ανακηρυχθεί από τους επιστήμονες «ο χιμπαντζής που καταλαβαίνει καλύτερα την ανθρώπινη γλώσσα από κάθε άλλον στην Ιστορία», έφυγε από τη ζωή λίγο προτού κλείσει τα 29 της χρόνια στις 9 Φεβρουαρίου 2014 εξαιτίας επιπλοκών από διαβήτη. Λίγο νωρίτερα, τον Ιανουάριο, είχε λάμψει επίσης ως «σταρ» μιας άλλης μελέτης που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature Communications» και έδειξε ότι οι πίθηκοι χρησιμοποιούν μια πολύ πιο σύνθετη «νοηματική» γλώσσα με χειρονομίες από ό,τι πίστευαν νωρίτερα οι ειδικοί.
Ανθρωποι και πίθηκοι
Η τελευταία μελέτη με πρωταγωνίστρια την Πάνζι δημοσιεύθηκε επίσης τον Ιανουάριο στην επιθεώρηση «American Journal of Primatology» από επιστήμονες του Κέντρου Γλωσσικών Ερευνών του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Τζόρτζια, όπου διέμενε και εκπαιδευόταν ο πανέξυπνος θηλυκός χιμπαντζής, σε συνεργασία με ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν-Ντίαρμπορν και το Κέντρο Καθολικών και Διαπολιτισμικών Μελετών του Μίσιγκαν στο Αν Αρμπορ. Οι ειδικοί θέλησαν να συγκρίνουν τις γνωσιακές ικανότητες ανθρώπων και πιθήκων εξετάζοντας τις επιδόσεις των δύο ειδών σε ένα ειδικά σχεδιασμένο παιχνίδι «λαβυρίνθου» στον ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Τέσσερις ενήλικοι χιμπαντζήδες από το Κέντρο Γλωσσικών Ερευνών, τέσσερις ενήλικοι άνθρωποι και 12 παιδιά ηλικίας 3-12 ετών κάθησαν μπροστά σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές και άρχισαν να περιπλανώνται χρησιμοποιώντας joysticks σε δρόμους κλεισμένους με τοίχους από τούβλα με σκοπό να βρουν την έξοδο. Οι ομάδες των 16 ανθρώπων και των τεσσάρων πιθήκων ήταν ισάριθμα μοιρασμένες όσον αφορά το φύλο, ενώ στους τοίχους υπήρχαν σύμβολα που διευκόλυναν τους παίκτες (ένα μπλε τετράγωνο σήμαινε ότι ήταν στον σωστό δρόμο ενώ ένα καφέ τρίγωνο σήμαινε ότι η συγκεκριμένη επιλογή δεν ήταν σωστή). Το παιχνίδι ανέβαινε σταδιακά σε δυσκολότερες «πίστες», ενώ προκειμένου να αξιολογήσουν τις επιδόσεις οι επιστήμονες βαθμολογούσαν τόσο τον χρόνο που χρειαζόταν κάθε φορά ο παίκτης για να βγει από τον λαβύρινθο όσο και την απόσταση που είχε διανύσει – κατά πόσον, δηλαδή, κάποιος ακολουθούσε μια πιο σύντομη οδό σε σχέση με τους άλλους.
Πρωταθλήτρια στο «κόψιμο» δρόμου
Οπως ήταν αναμενόμενο, οι ενήλικοι παίκτες ξεπέρασαν σε γενικές γραμμές σε επιδόσεις τα παιδιά και τους πιθήκους, αλλά οι χιμπαντζήδες τα πήγαν εξίσου καλά με τα παιδιά 3-6 ετών ως προς τους χρόνους στους οποίους ολοκλήρωναν τις διαδρομές επιδεικνύοντας «ανθρώπινες» ικανότητες. Η Πάνζι όμως ξεχώρισε με διαφορά στο «κόψιμο δρόμου», αφού κέρδισε όλα τα παιδιά και ορισμένους από τους ενηλίκους επιλέγοντας συχνότερα τη συντομότερη διαδρομή.
Οι επιστήμονες θεωρούν ότι οι θηλυκοί χιμπαντζήδες έχουν πιο ανεπτυγμένη αίσθηση του προσανατολισμού εξαιτίας του ανταγωνισμού με τους αρσενικούς για την αναζήτηση τροφής όταν ζουν ελεύθεροι στη φύση. Τα αρσενικά του είδους αναζητούν τροφή σε ομάδες και επιτίθενται στα θηλυκά που βρίσκουν στον δρόμο τους κλέβοντας το φαγητό τους. Για τον λόγο αυτόν τα τελευταία είναι αναγκασμένα να αναζητούν τροφή σε λιγότερο προφανή σημεία και άρα να περιπλανώνται περισσότερο. «Στις λίγες μελέτες που έχω κάνει τα θηλυκά τα πάνε καλύτερα από τα αρσενικά στα παιχνίδια προσανατολισμού με έναν στόχο, όπως ο λαβύρινθος, και στα παζλ» ανέφερε στο τηλεοπτικό δίκτυο Fox η Φρανσίν Ντόλινς του Πανεπιστημίου Μίσιγκαν-Ντίαρμπορν, πρώτη συγγραφέας της μελέτης.
Η πιο καλή μαθήτρια
Ωστόσο οι ερευνητές δεν θεωρούν βέβαιον ότι οι χιμπαντζήδες που ζουν σε άγρια κατάσταση θα επεδείκνυαν ανάλογες ικανότητες στο συγκεκριμένο παιχνίδι. Οι περισσότεροι πίθηκοι που ζουν στο Κέντρο Γλωσσικών Ερευνών της Τζόρτζια είναι εξοικειωμένοι με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα παιχνίδια (μόνο ένας από αυτούς που συμμετείχαν στη μελέτη δεν ήξερε να χειρίζεται το τζόιστικ), ενώ παράλληλα εκπαιδεύονται στην εκμάθηση της γλώσσας, γεγονός το οποίο ενδέχεται να βελτιώνει τις ικανότητές τους.
Ειδικά η Πάνζι ήξερε να χειρίζεται με χαρακτηριστική άνεση τους υπολογιστές, το τζόιστικ, καθώς και το ειδικό «πληκτρολόγιο» ή πίνακα συμβόλων με τον οποίο συνομιλούσε με τους επιστήμονες. Γενικότερα όμως ξεχώριζε από τους άλλους συγγενείς της: εκτός του ότι καταλάβαινε σε εντυπωσιακό βαθμό τους ανθρώπους όταν συνομιλούσαν μαζί της, συνήθιζε να ζωγραφίζει δικά της σύμβολα και να φτιάχνει μόνη της μάσκες από χαρτί τις οποίες φορούσε για να διασκεδάσει ή να φοβίσει – παίζοντας – τους εκπαιδευτές της. Οπως σημειώνουν οι τελευταίοι σε άρθρο που ανήρτησαν στην ιστοσελίδα του Κέντρου, ο θάνατός της αποτελεί τραγική απώλεια όχι μόνο για την επιστήμη, στην οποία συνεισέφερε ιδιαίτερα, αλλά και για τους ίδιους προσωπικά – όλοι όσοι εργάστηκαν μαζί της δηλώνουν ότι θα τους λείψει και ότι θα τη θυμούνται πάντα με αγάπη.
Σημείωση: Έφυγε από τη ζωή τον Φεβρουάριο, η Πάνζι, ο χιμπατζής-διάνοια που είχε διακριθεί για τις νοητικές του ικανότητες. Έφυγε από τη ζωή λίγο προτού κλείσει τα 29 της χρόνια στις 9 Φεβρουαρίου 2014 εξαιτίας επιπλοκών από διαβήτη.
Newsroom ΔΟΛ