Δεν έχουμε καν εμβόλιο κι εγώ ήδη βλέπω μόνο φως χωρίς τούνελ. Σε έναν πλανήτη με τρελές ανισότητες και αδικίες, κυβερνήσεις χείριστες και ανίκανες, πάνω που οι περισσότεροι άνθρωποι ξέχασαν ακόμα κι αυτά που πίστευαν παλιά και όλοι βλέπουμε να γκρεμίζονται τα “σίγουρα” εγώ είμαι αισιόδοξος. Μπορεί κάλλιστα το 2020 να είναι ορόσημο στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Αν δεν είχαμε πιάσει πάτο πριν την πανδημία, ε, κοντά είμαστε. Η Κίνα θεριεύει με ένα χαρμάνι δικτατορίας του κρυπτοκαπιταλισμού. H τεχνητή νοημοσύνη και συγκέντρωση τεχνολογικής υπεροχής στην Καλιφόρνια μας απειλεί με τρόπους που δεν ξέρουμε καν. Το διάσημο 1% του πληθυσμού ελέγχει τον πλούτο του πλανήτη. Και άσχημα. Είχαμε την οικονομική κρίση, αλλά από το 2008 τα μέτρα που ακολούθησαν ήταν αποσπασματικά και μη κατανοητά. Ήταν μικρά μπαλώματα σε σημεία που έπρεπε να γκρεμιστούν ολόκληρες γειτονιές παλιών συστημάτων, νόμων, ιδεών και τρόπων λειτουργίας.
Οι γερές κρίσεις συχνά γεννάνε μεγάλες αλλαγές. Στην Αμερική το New Deal μετά το Κραχ. Στην Ευρώπη μετά τον 2οΠΠ η Ευρωπαϊκή Ένωση. Στα 80s πλάκωσαν οι “νεοφιλελεύθεροι” (κατ’όνομα) και πέρασαν ένα τεχνητό δίπολο στο μυαλό πολλών ανθρώπων, συνέχεια του ψυχρού πολέμου. Ή είσαι υπέρ της άκρατης φιλελεύθερης αγοράς ή είσαι κομμουνιστής. Το φυσικό συνεπακόλουθο ήταν οι λαϊκιστές και οι οργισμένοι. Οι νέοι βλέπουν το αδιέξοδο, το νιώθουν στην ανεργία, τα αδιέξοδα. Τσαντίζονται με την κλιματική αλλαγή ενώ ταυτόχρονα καταλαβαίνουν ότι αποκλείεται να πετύχουν πολλά σε τέτοιο στημένο παιχνίδι. Οι ηλικιωμένοι αναπολούν εποχές που δεν μπορούν να ξανάρθουν και ψάχνουν οικονομικά συστήματα που ούτε τότε δεν λειτουργούσαν όπως νομίζουν.
Και σε αυτή την παγκόσμια ομορφιά σκάει ο Covid19….
Από την πρώτη στιγμή, καθώς πλακώνονταν χώρες για μάσκες, έγινε προφανές ότι μπορεί να χειροτερέψει τα προβλήματα η νέα κατάσταση. Άκρατος εθνικισμός με δικαιολογία την υγεία του λαού. Οι φτωχοί ανά τον κόσμο υποφέρουν περισσότερο από τα μέτρα και τα lockdown. Οι βολεμένοι έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και ανέσεις, κερδίζουν πάντα με τις αλλαγές γιατί είναι πιο κοντά στην πληροφόρηση και με πιο πολλά λεφτά να εκμεταλλευτούν ευκαιρίες, οι εταιρείες τεχνολογίες κερδίζουν, άλλες μεγάλες εταιρείες παίρνουν επιδόματα και οι μικρές πεθαίνουν άκλαφτες. Οι κακοί πολιτικοί δίνουν ρεσιτάλ με ανόητες παρεμβάσεις, τρελά δάνεια και υποσχέσεις που δεν μπορούν να τηρηθούν επ’αόριστο. Ακόμα χειρότερες οι ψευτοιδεολογίες που προβάλλουν μέσα σε αυτό το μπάχαλο αβεβαιότητας για να καθησυχάσουν ψηφοφόρους ή να κερδίσουν (νομίζουν) νέους.
Γενικά όπως σπείραμε θα θερίσουμε. Αλλά τέτοιες μεγάλες αλλαγές παρουσιάζουν ευκαιρίες ακόμα και για χώρες όπως η Ελλάδα όπως φάνηκε από την αρχή της πανδημίας που κλέψαμε μερικά πρωτοσέλιδα για τους χειρισμούς της κυβέρνησης. Η ψηφιακή μεταμόρφωση της χώρας δεν έγινε όπως είχα την ελπίδα ότι θα γίνει στην αρχή της πανδημίας αλλά προχωράει πολύ πιο γρήγορα χάρη σε αυτήν σε όλο αυτό το διάστημα που την έχουμε ως άλλοθι. Θα χρειαστεί υποστήριξη από μόνιμες αλλαγές στη νομοθεσία μας. Παρομοίως χρειάζεται γενναιότητα κόντρα σε κλάδους που πάντα ταλαιπωρούσαν την Ελλάδα. Δεν είναι θέμα η διάσημη “απελευθέρωση” επαγγελμάτων. Τι να πει ο συμβολαιογράφος όταν πλέον γίνονται ψηφιακά όλο και περισσότερα; Τι να προστατέψει ο ταξιτζής όταν έρχονται τα αυτοκίνητα που θα πηγαίνουν μόνα τους; Ποια κατάληψη να υποστηρίξει ο καθηγητής όταν όλο και περισσότερα παιδιά πάνε κατευθείαν σε online πτυχία ΑΕΙ οπουδήποτε στον κόσμο;
Η κυβέρνηση αλλά και οι επαγγελματικές ομάδες τώρα πρέπει να κάτσουν μαζί να βγάλουν πλάνο για τις επόμενες δεκαετίες κοιτώντας όλο τον πλανήτη και τις αλλαγές που έρχονται ή έχουν ήδη έρθει. Η πανδημία βοηθάει να πέσουν οι μάσκες, δίνει δύναμη στο μέρος της κυβέρνησης για πιο μόνιμες αλλαγές. Ειδικά αν χρησιμοποιήσει με φειδώ το όπλο της επιχορήγησης και υποστήριξης βάση μακροπρόθεσμου σχέδιου. Ακόμα και οι πιο ακραίοι φιλελεύθεροι βλέπουν την ανάγκη του Κράτους ως ρυθμιστή. Ως δανειστή όταν όλα πάνε στραβά. Ως προστάτη των αδύναμων που τώρα φαίνονται ξεκάθαρα. Δεν θα ανεχτούμε ασάφεια στην διαχείριση ρίσκου. Όπως έδειξαν ανά τον κόσμο τα συστήματα υγείας, ούτε πλήρως κρατικά μπορεί να είναι, ούτε τελείως ιδιωτικά. Ο ιός μας έδειξε τον δρόμο. Δεν χρειάζεται 200 ΜΕΘ η Ελλάδα, ούτε 100, ούτε 500. Εξαρτάται. Δεν είναι “κακή” η τηλεκπαίδευση. Ούτε πανάκεια. Χρειάζεται ευελιξία και συνδυασμό συστημάτων και οργανισμών. Όπως αναγκαστήκαμε να μάθουμε με λεπτομέρεια πόσο πολύπλοκη είναι η αντιμετώπιση ενός ιού, ας αναγκαστούμε να αποφύγουμε τα απλά φιρμάνια σε πολύπλοκα ζητήματα.
Δεν μπορεί να πληρώνει μισθούς το Κράτος για πάντα αλλά δεν θα ήταν σωστό να άφηνε να πεινάνε άνθρωποι. Πολλοί πρέπει να αλλάξουμε επαγγέλματα. Το ξέραμε καιρό τώρα. Ε, τέρμα τα ψέματα, με την πανδημία έπεσαν οι μάσκες. Δεν χρειάζεται όλοι να γίνουμε τζιμάνια προγραμματιστές. Αλλά είναι τρελό να κάνουμε σα να μην μπορεί η τεχνολογία να βελτιώσει πολύ την πραγματική παραγωγικότητά μας. Τόσα λεφτά που τύπωσαν και δανείστηκαν όλες οι χώρες θα χρειαστεί να πούνε επιτέλους για αύξηση φορολογίας των πολύ πλουσίων για να τα ξεπληρώσουν.
‘Εγινε κάτι υπέροχο με την πανδημία, πολλοί το έντυσαν όμως σα να είμαστε χίπηδες του ’60. Πράγματι ο πλανήτης πρέπει να συνεργαστεί περισσότερο. Αλλά όχι κρατώντας χέρια και τραγουδώντας. Σπάζοντας τεχνολογικά, νομικά και αγοραστικά φράγματα σε προϊόντα και υπηρεσίες με τρόπους που να είναι δίκαιοι για όλους. Και αρχίζει από όλους μας αυτό όταν σταματήσουμε τις αυταπάτες για τις ζωές και τις δουλειές μας, κόψουμε τα άλλοθι και επικεντρωθούμε στο ζουμί.
O αυτοκράτος είναι γυμνός. Τέρμα τα ψέματα, το είδαμε όλοι. Ευκαιρία να ράψουμε καλύτερα ρούχα για όλους.
