Γράφει ο Χρήστος Δεμέτης
Τα social media κατακλύστηκαν από μηνύματα αφιερωμένα στον βετεράνο της ροκ και πάλαι ποτέ “ηγέτη” των Velvet Underground, Lou Reed.
Πρωτοπόρος και ένας από τους πιο επιδραστικούς καλλιτέχνες της γενιάς του, ο Reed απεβίωσε την Κυριακή σε ηλικία 71 ετών από “ασθένεια που σχετίζεται με το ήπαρ”, όπως ανακοίνωσε ο μάνατζερ του.
“Πάντα πίστευα ότι υπάρχει ένας εκπληκτικός αριθμός πραγμάτων που μπορείς να κάνεις μέσα από ένα ροκ εν ρολ τραγούδι”, είπε κάποτε στη δημοσιογράφο Kristine McKenna, “και ότι μπορείς να γράψεις σοβαρά ένα ροκ τραγούδι, αν μπορέσεις με κάποιο τρόπο να το κάνεις χωρίς να χάσεις το ρυθμό. Τα πράγματα που έχω γράψει δεν θα ήταν σπουδαία υπόθεση αν είχαν εμφανιστεί σε ένα βιβλίο ή σε μια ταινία” .
Ανάμεσα σε αυτούς που εξέφρασαν τη θλίψη τους ήταν και ο David Bowie, ο οποίος αποχαιρέτησε τον “παλιό του φίλο” και τον χαρακτήρισε “δάσκαλο” της μουσικής.
Ο David Bowie, ο οποίος ήταν συμπαραγωγός του πρώτου σόλο άλμπουμ του Lou Reed, “Transformer”, έγραψε στην προσωπική του σελίδα στο Facebook ότι ο Lou Reed θεωρείται ένας από τους πιο επιδραστικούς τραγουδιστές και τραγουδοποιούς της ροκ.
Λίγες ώρες πριν από τον θάνατό του, το τελευταίο τιτίβισμα στον επίσημο λογαριασμό του Lou Reed στο Twitter έδειχνε μία πόρτα με μια αφίσα του Lou Reed και από κάτω γραμμένη τη φράση: “Ο μπαμπάς αγαπάει το μωρό”.
Ο John Cale, πρώην μέλος των Velvet Underground έγραψε στην ιστοσελίδα του: “Ο κόσμος έγραψε έναν υπέροχο τραγουδοποιό και ποιητή. Και εγώ έχασα την “παρέα μου από την αυλή του σχολείου”.
Το συγκρότημα The Who έγραψε στο Twitter: “Αναπαύσου εν ειρήνη Lou Reed. Περπάτα στην ειρηνική πλευρά”, κάνοντας ένα λογοπαίγνιο με το τίτλο του τραγουδιού “Walk on the wild side”.
Ο Iggy Pop χαρακτήρισε τα νέα του θανάτου του Reed, “καταστροφικά”.
Στην ιστοσελίδα του στο Facebook ο Moby ανέβασε μία φωτογραφία του με τον Lou Reed και έγραψε: “Αντίο, Lou. Σε αγαπούσα τόσο πολύ. Πίστευα ότι θα ήσουν για πάντα εδώ”.
Τον Μάιο ο τραγουδιστής υπεβλήθη σε μεταμόσχευση ήπατος. “Είμαι ο θρίαμβος της σύγχρονης ιατρικής”, έγραψε στην ιστοσελίδα του την 1η Ιουνίου.
Ο λογοτεχνικός μάνατζερ του Reed, Andrew Wylie, δήλωσε ότι ο τραγουδιστής πέθανε στο σπίτι του στο Λονγκ Άιλαντ “από ασθένεια που σχετίζεται με το ήπαρ”. Τόνισε ότι ο Lou Reed δεν αισθανόταν καλά εδώ και λίγους μήνες.
Ο Nikki Sixx του συγκροτήματος χέβι μέταλ, Motley Crue έγραψε στο Twitter: “Σε ευχαριστώ για τους όμορφους/σκοτεινούς στίχους/μουσική και τη στάση σου στη ζωή. Με ενέπνευσες από τα εφηβικά χρόνια μου μέχρι σήμερα”.
Ο Tom Morello των Rage Against the Machine χαρακτήρισε τον τραγουδιστή ως “μοναδικό, ξεχωριστό ταλέντο”.
Ο Paul Stanley των Kiss είπε ότι ήταν ένας “μουσικός, καλλιτέχνης και πρωτοπόρος που έπαιξε με τους δικούς του κανόνες”.
Δεν ήταν μόνο ο κόσμος της μουσικής που αποχαιρέτησε τον Lou Reed. Τη θλίψη τους για τον θάνατό του εξέφρασαν η Mia Farrow, ο συγγραφέας Salman Rushdie, η ηθοποιός Whoopi Goldberg και ο Samuel Jackson, ανάμεσά σε άλλους.
Βιογραφικό:
Είχε γεννηθεί από οικογένεια Εβραίων στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης στις 2 Μαρτίου του 1942, και μεγάλωσε στο Freeport του Long Island. Ο ίδιος έλεγε ότι το όνομά του είναι Λιούις Άλεν Φέρμπανκ αλλά το πραγματικό του όνομα είναι Λιούις Άλεν Ραμπίνοβιτς.
Όντας ακόμη νεαρός, έκανε πραγματικότητα το όνειρό του, μαθαίνοντας να παίζει κιθάρα, ενώ άρχισε να συμμετέχει σε σχολικές ροκ μπάντες. Σύντομα έκανε και την πρώτη του ηχογράφηση σε στιλ ριδμ εντ μπλουζ με το συγκρότημα The Shades.
Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο των Συρακουσών (Syracuse University) όπου ο ποιητής και καθηγητής του Delmore Schwartz τον ενθάρρυνε στην πορεία του και τον βοήθησε όσον αφορά τη χρήση της αγγλικής γλώσσας. Αργότερα ο Ριντ απότισε φόρο τιμής σε αυτόν τον μέντορά του με το τραγούδι “My House”, με αναφορές στον Οδυσσέα του James Joyce. Εκεί, επίσης, αναπτύχθηκε το ενδιαφέρον του για την φρι τζαζ (free jazz) και την πειραματική μουσική (experimental). Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ποίηση της γενιάς μπιτ και για την πρόζα του Μπάροουζ.
Μετά την αποφοίτησή του το 1964, έπιασε δουλειά ως συνθέτης στη δισκογραφική εταιρία Pickwick Records.
Η συνάντηση με τον Τζον Κέιλ και η συνεργασία με τον Γουόρχολ
Την επόμενη χρονιά δημιούργησε μαζί με τον Ουαλό αβανγκάρντ βιολιστή συνάδελφό του, John Cale, το συγκρότημα The Primitives, το οποίο μετεξελίχθηκε τελικά στους The Velvet Underground. Ενώ η σύνθεση του συγκροτήματος δεν υπήρξε σταθερή (ο Κέιλ το εγκατέλειψε το 1968, ο Ριντ το 1970) και δεν ήταν εμπορικά βιώσιμο, αποτέλεσε ένα από τα underground συγκροτήματα με την μεγαλύτερη επιρροή στην ιστορία της ροκ. Αποτελούνταν από τον Lou Reed, τον John Cale, τον Sterling Morrison και την Maureen Taker.
Εκείνη την περίοδο γράφτηκαν τα τραγούδια “Heroin” και “I’m Waiting for my Man”, τραγούδια που μοιάζουν να σκιαγραφούν τα έργα του Μπάροουζ.
Η συνάντησή τους με τον Άντι Γουόρχολ ήταν καθοριστική καθώς απογείωσε τη φήμη τους. Ο Πάπας της Ποπ υπήρξε ο μάνατζέρ τους, ο οποίος διοργάνωσε τις περιοδείες του γκρουπ σε όλη την Αμερική και τον Καναδά, αποσπώντας εντυπωσιακές κριτικές.
Ο Γουόρχολ επέμεινε στην προσθήκη ενός ακόμη μέλους, του πρώην μοντέλου Νίκο. Η αντίρρηση του Reed και των υπολοίπων καταγράφηκε στο ντεμπούτο άλμπουμ τους The Velvet Underground and Nico το 1967. Αναφέρεται επίσης ότι συχνά στις συναυλίες ο Ριντ και ο Cale έπαιζαν σκόπιμα πάνω από τη φωνή της Νίκο, ή χαμήλωναν την ένταση του καναλιού της την ώρα που τραγουδούσε.
Στα τέσσερα χρόνια που ακολούθησαν, οι Velvet Underground κυκλοφόρησαν ισάριθμους δίσκους.
Έως τότε, τα αγαπημένα θέματα του Ριντ ήταν η κακόφημη γειτονιά του, τα ναρκωτικά και ο θάνατος. Μέχρι την ηχογράφηση του δίσκου του White Light/White Heat, η Νίκο είχε απομακρυνθεί και ο Γουόρχολ είχε απολυθεί, ενώ στη θέση του μάνατζερ προσλήφθηκε ο Στιβ Σεσνίκ.
Το 1970 εμφανίστηκε το γνωστό τραγούδι “Sweet Jane” στο δίσκο Loaded των Velvet Underground, το οποίο γνώρισε διάφορες επανεκτελέσεις. Η εκτέλεσή του από τους Cowboy Junkies έγινε μέρος του σάουντρακ της ταινίας “Natural Born Killers” (Γεννημένοι Δολοφόνοι) του Όλιβερ Στόουν.
Σόλο Καριέρα
Το 1970 ο Ριντ αποχώρησε από το συγκρότημα και ακολούθησε σόλο καριέρα, ενώ ταυτόχρονα μετακόμισε στο Λονδίνο. Εκεί γνωρίστηκε με τον Ντέιβιντ Μπάουι, ο οποίος μαζί με τον Μικ Ρόνσον ανέλαβε την παραγωγή στο πρώτο προσωπικό του άλμπουμ, με τίτλο Transformer το 1972.
Αυτός ο γκλαμ ροκ (glam rock) δίσκος περιλαμβάνει το γνωστότερο ίσως τραγούδι του Reed, το “Walk on the Wild Side”, το οποίο περιγράφει τους κοινωνικά απροσάρμοστους (misfits), τους εκπορνευόμενους άντρες (male hustlers) και τους τραβεστί στο Factory του Αντι Γιούρχολ. Αυτός ο δίσκος περιλαμβάνει επίσης τα τραγούδια “Perfect Day”, “Vicious” και “Satellite of Love”.
Το τραγούδι “Perfect Day” εμφανίστηκε σε μια εκτέλεση με έγχορδα του Μικ Ρόνσον η οποία εγκωμιάστηκε από τον Ριντ στο επεισόδιο Transformer της σειράς του BBC “Classic Albums” (Κλασικά Άλμπουμ). Το τραγούδι αυτό περιλήφθηκε αργότερα στο σάουντρακ της ταινίας Trainspotting και ακούγεται στην σκηνή της ταινίας όπου ο πρωταγωνιστής Μαρκ Ρέντον έχει κάνει υπερβολική χρήση ηρωϊνης. Το τραγούδι αυτό έχει επίσης μεταγραφεί στα ελληνικά και έχει γίνει η μουσική του εκτέλεση από τον Διονύση Σαββόπουλο, στο δίσκο του Το Ξενοδοχείο το 1997.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Lou Reed διατήρησε το καταθλιπτικό στιλ του, γεγονός που απογοήτευσε μέρος του κοινού του. Το αποκορύφωμα τη αποτυχίας του θεωρείται το άλμπουμ Metal Machine Music.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 αποφάσισε να κάνει μία στροφή, αρχίζοντας να γράφει πιο ρυθμικά και αισιόδοξα τραγούδια. Το άλμπουμ The Bells συγκρίθηκε από τους κριτικούς με τα κλασικά Astral Weeks του Βαν Μόρισον και Exile on Main Street των Rolling Stones, καθώς συνεργάστηκε σε αυτό και ο τζαζίστας Ντον Τσέρι. Το 1993 ξαναβρέθηκε για τελευταία φορά με τα υπόλοιπα μέλη των Velvet Underground για μία ευρωπαϊκή περιοδεία.
Το 1980 παντρεύτηκε τη Σίλβια Μοράλες με την οποία χώρισε μια δεκαετία αργότερα. Ο Ριντ έδειξε ενδιαφέρον για τα πολιτικά ζητήματα το 1986 όταν συμμετείχε στην περιοδεία της Διεθνούς Αμνηστίας A Conspiracy of Hope Tour.
Στο άλμπουμ του New York το 1989, αποδοκίμασε το έγκλημα, τα υψηλά ενοίκια, τον πολιτευόμενο ιεροκήρυκα Τζέσε Τζάκσον, τον Γενικό Γραμματέα του Ο.Η.Ε. Κουρτ Βάλντχαϊμ ακόμη και τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’. Επίσης, συνδεόταν φιλικά με τον Τσέχο αντιφρονούντα συγγραφέα και πολιτικό Βάτσλαβ Χάβελ.
Μετά το θάνατο του Γουόρχολ στη διάρκεια μιας εγχείρισης το 1987, ο Ριντ συνεργάστηκε με τον Τζον Κέιλ το 1990 στο μινιμαλιστικό άλμπουμ Songs for Drella (Τραγούδια για την Ντρέλα, “Drella” από τον συνδυασμό των λέξεων “Dracula” και “Cinderella”, ένα παρατσούκλι του Γουόρχολ).
Η δεκαετία του 1990 χαρακτηρίστηκε από τρία άλμπουμ (με καλύτερο τους το Magic and Loss), κάποιες ζωντανές εμφανίσεις, την ερωτική του φιλία με την Λόρι Άντερσον, την ενασχόλησή του με τη φωτογραφία και μια επίμονη μελέτη των έργων του Άλαν Πόε. Το 1996, το συγκρότημα Velvet Underground καταχωρήθηκε στο Rock and Roll Hall of Fame.
Η δεκαετία του 2000 ξεκίνησε για τον Ριντ με το επιτυχημένο άλμπουμ Ecstasy και τρία χρόνια αργότερα επανήλθε στο προσκήνιο με το The Raven, στο οποίο συμμετείχαν θρύλοι όπως ο Ορνέτ Κόλμαν, οι Blind Boys of Alabama, οι ηθοποιοί Στιβ Μπουσέμι, Ντάνιελ Νταφόε, Λόρι Άντερσον και ο ταχύτατα ανερχόμενος Άντονι.
Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε μια ανθολογία από το σύνολο το έργου του με τον τίτλο Lou Reed: New York Man, ενώ το 2004 κυκλοφόρησε το διπλό live άλμπουμ με τίτλο Animal Serenade δίνοντας έτσι ένα ισχυρό “παρών” στην ροκ εντ ρολ σκηνή.
Το 2011 συνεργάστηκε με τους Metallica για το άλμπουμ “Lulu”, ενώ είχε προγραμματίσει νέα περιοδεία.
Οι τελευταίες ημέρες
“Καθαρός” από τη δεκαετία του ’80 και οπαδός του tai chi, ο Reed υποβλήθηκε σε μεταμόσχευση ήπατος τον περασμένο Απρίλιο.
Γράφουν οι N.Y. Times:
“Αποτελώ θρίαμβο της σύγχρονης ιατρικής, της φυσικής και της χημείας”, έγραψε σε μια δημόσια δήλωση. “Είμαι πιο δυνατός από ποτέ”. Όμως επέστρεψε στο νοσοκομείο την προηγούμενη εβδομάδα.
Ο Dr Miller, o γιατρός που πραγματοποίησε τη μεταμόσχευση, είπε ότι ο κύριος Reed αποφάσισε να επιστρέψει σπίτι αφού οι γιατροί δεν μπορούσαν πια να αντιμετωπίσουν την ασθένεια του ήπατος, η οποία ήταν σε τελικό στάδιο.
Λίγες εβδομάδες μετά την μεταμόσχευση έγραψε μια κριτική για το άλμπουμ του Kanye West “Yeezus”, επαινώντας την τραχύτητά του, κι επιστρέφοντας για άλλη μια φορά στο “Metal Machine Music” για να εξηγήσει τα βαθύτερα κίνητρα ενός καλλιτέχνη.
“Ποτέ δεν έχω αντιμετωπίσει τη μουσική ως μια πρόκληση – το λιγότερο που πάντα ξέρεις για το κοινό είναι ότι είναι τόσο έξυπνο όσο είσαι και εσύ” έγραψε. “Κάνεις μουσική επειδή σου αρέσει, επειδή πιστεύεις ότι αυτό που κάνεις είναι υπέροχο. Κι αν πιστεύεις εσύ ότι είναι υπέροχο, τότε ίσως το πιστέψουν και αυτοί”.
Τα 20 σημαντικότερα τραγούδια του Λου Ριντ, εδώ
(Με πληροφορίες από “Τα Νέα”, wikipedia, Rolling Stone, NY Times)