Μπα, υπάρχει και εταιρική κουλτούρα; Ναι, και είναι το Α και το Ω μιας εταιρείας. Περιττό να πούμε ξανά ότι η εταιρεία είναι μια μινιατούρα του έξω κόσμου, ένα σχολείο ζωής, μια εμπειρία ανεπανάληπτη, ένας θησαυρός γνώσεων, ένα σπάσιμο νεύρων κτλ. Και η εταιρική κουλτούρα πώς ορίζεται μέσα στην εταιρεία; Ας πούμε με δυο λόγια ότι «είναι η κληρονομιά από τους παλαιότερους». Αυτό δεν είναι άλλωστε και η κουλτούρα της κοινωνίας ολόκληρης; Μια κληρονομιά που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά και δε σηκώνει αμφισβήτηση. Καμία σχέση με τον πολιτισμό, που είναι μια δυναμική διαδικασία. Η κουλτούρα είναι άκαμπτη, δεδομένη, ιερή. Στην εταιρεία ειδικά μπορεί να μοιάζει και ανεξήγητη, αδικαιολόγητη, παλαβή. Δεν παύει όμως να είναι σεβαστή, επειδή ακριβώς είναι έτσι και δεν είναι αλλιώς.
Παράδειγμα, ή μάλλον παραβολή εταιρικής κουλτούρας, κυκλοφορεί με τη μορφή e-mail στον κυβερνοχώρο. Το παραθέτω για να μη νομίζετε ότι υπερβάλλω. Λέει τα εξής: «Κάνουμε ένα πείραμα. Βάζουμε 10 πιθήκους σε κλουβί και κρεμάμε μέσα ένα τσαμπί μπανάνες. Τρέχουν όλοι να πιάσουν το τσαμπί και το αρπάζει ο πιο γρήγορος. Καταβρέχουμε τους υπόλοιπους και αφήνουμε το γρήγορο να φάει όλες τις μπανάνες. Προκλητικό, αλλά ηρεμεί την κατάσταση. Επαναλαμβάνουμε με τον ίδιο τρόπο. Ο γνωστός πιο γρήγορος κερδίζει τις μπανάνες, οι υπόλοιποι το κατάβρεγμα. Στην τρίτη επανάληψη, οι υπόλοιποι, βρεγμένοι, ξεβρεγμένοι, πιάνουν τον πιο γρήγορο και τον κάνουν μαύρο στο ξύλο. Στην τέταρτη επανάληψη δοκιμάζει κάποιος άλλος και τρώει εκείνος τις μπανάνες και μετά ξύλο. Στο τέλος δεν πάει κανείς να φάει τις μπανάνες».
Και εδώ είναι η καμπή της υπόθεσης: Κάποια στιγμή εμφανίζεται στο κλουβί νέος πίθηκος, ένας αντικαταστάτης. Ο καινούριος πίθηκος, με το που βλέπει το τσαμπί με τις μπανάνες, το οποίο φυσικά δεν ακουμπάει πλέον κανένας, ορμάει να το πιάσει. Οι υπόλοιποι εννιά, συμπεριλαμβανομένου του παλιού «γρήγορου», τον βουτάνε και τον κάνουν μαύρο στο ξύλο. Αχ, πώς το περίμεναν αυτό. Ο καινούριος δεν ξέρει γιατί τρώει ξύλο, αφού δεν είχε την εμπειρία του καταβρέγματος. Μαθαίνει αργά ή γρήγορα ότι, αν ξεκινήσει να πιάσει το τσαμπί, έπεται ξύλο από τους υπόλοιπους. Έτσι αποκαθίσταται κατάσταση «ισορροπίας» μέσα στο κλουβί: υπάρχει ένα τσαμπί μπανάνες το οποίο δεν πάει να πιάσει κανείς.
Μπορούμε να αλλάξουμε όσες φορές θέλουμε έναν πίθηκο μέσα στο κλουβί. Όπως έχεις καταλάβει πια, γίνεται η ίδια ιστορία της προηγούμενης παραγράφου, μέχρι να τους αλλάξουμε όλους. Το κλουβί παραμένει ανέγγιχτο και απαράλλαχτο, με μια διαφορά: υπάρχει το τσαμπί με τις μπανάνες και οι 10 πίθηκοι που δεν τρέχουν να το πιάσουν, αλλά κανείς τους δεν ξέρει το γιατί (δεδομένου ότι η αρχική ομάδα έχει εκλείψει). Κάπως έτσι ξεκινάει να δημιουργείται μια εταιρική κουλτούρα.