Κάθε τόσο παρουσιάζεται μια ιδέα που με βοηθάει να διαχωρίσω τους ανθρώπους που ξέρουν να σκέφτονται από τους ανόητους. Αυτούς που απλά πιάνουν κάτι για εντυπωσιασμό ή για να εκμεταλλευτούν καταστάσεις από τους άλλους που κοιτάμε πιο μακροπρόθεσμα και βαθιά τα θέματα.
Τα fake news έγιναν της μόδας λόγω Trump. Θα έπρεπε ήδη να σας βαράει καμπανάκια αυτό. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει καν ξεκάθαρος ορισμός τι είναι fake news ομοίως. Πετάνε διάφοροι τον όρο αλλά κανείς δεν είναι σίγουρος τι εννοεί. Άλλος εννοεί hoaxes, άλλος ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες ή γνώμες που δεν έχουν στοιχεία να τις αποδεικνύουν 100%. Άλλοι εννοούν ψέματα που έχουν κατασκευαστεί επίτηδες ή κακοήθεις φήμες. Κατά τη γνώμη μου είναι άχρηστος και βαθιά αντιδημοκρατικοί όσοι επιμένουν να τον χρησιμοποιούν στην πολιτική.
Όταν όμως μαντρώνεις μαζί όλες αυτές τις κατηγορίες, ε, δεν καταλαβαίνεις ούτε από επικοινωνία, ούτε από νομικά, ούτε από πολιτικά. Όταν στην διπλανή χώρα που κάποια fake news sites την λένε Μακεδονία χτίστηκαν ολόκληρες επιχειρήσεις που έγραφαν ψέματα για να βγάλουν λεφτά από τα κλικ μας δεν ήταν fake news. Ήταν μπίζνα. Έγραφαν ότι θα έφερνε κλικ. Βρήκαν ότι αν έγραφαν για τον Trump είχαν πιο πολλά κλικ και το έκαναν. 
Όπως όλοι οι δημοσιογράφοι σε όλη την ιστορία της δημοσιογραφίας γράφουν τίτλους και άρθρα με τρόπο που ελπίζουν ότι θα μας προκαλέσουν να ασχοληθούμε μαζί τους. Η διαφορά υποτίθεται ότι είναι ότι το άρθρο στην εφημερίδα δεν έχει σκοπό να μας παραπλανήσει. Σοβαρά;
Fake news λένε οι ακροδεξιοί το “γεγονός” ότι κατά την γνώμη τους τα ΜΜΕ είναι γεμάτα αριστερούς και φιλελεύθερες απόψεις, γκέι και μετανάστες που μας απειλούν την εθνική κυριαρχία και τους θεσμούς μας κλπ κλπ. Τελικά ο όρος fake news είναι τόσο πολυσυλλεκτικός, τόσο εξαρτημένος από ποιος το λέει και σε σχέση με τι άλλο που είναι παντελώς άχρηστος.
Γιατί λοιπόν έπιασε; Επειδή θέλετε γρήγορα και έτοιμα φιρμάνια. Θέλετε με γρήγορο τρόπο, φασιστικό θα τον έλεγα εγώ, να μπούνε οι εισερχόμενες πληροφορίες σε ένα από δυο κουτάκια. Αλήθεια ή ψέματα. Και έτσι το χρησιμοποιούν δημαγωγοί σαν τον Trump ή τον Τσίπρα για να απαξιώσουν χωρίς δεύτερη σκέψη ολόκληρες εφημερίδες ή ειδήσεις. Αυτό όμως είναι προπαγάνδα. Μιλάς σαν να υπερασπίζεσαι την αλήθεια με τρόπο που καθιστά αδύνατον να μάθεις την αλήθεια γιατί έχεις ήδη κολλήσει την ταμπέλα.
“Μην σκέφτεστε, εγώ θα σας πω τι να πιστέψετε για αυτό το θέμα.” Αλλά είναι ακόμα πιο ύπουλο γιατί χρησιμοποιεί την αμφίεση της κριτικής σκέψης. Υπονοεί ότι εγώ που κοτσάρω την ταμπέλα “fake news” ξέρω ή ότι σκέφτομαι ή ότι έχω πρόσβαση σε γνώση και σοφία ανώτερη και σας δίνω έτοιμο το αποτέλεσμα. Και τα αποτελέσματα είναι καταστροφικά. Αυτή η έμφαση στα fake news έχει διαλύσει σοβαρούς δημοσιογραφικούς οργανισμούς. Πως θα διαφοροποιηθούν από χαζοsite όταν μπορεί ο κάθε πολιτικός αρχηγός να τους θάψει έτσι εύκολα με μια ταμπέλα που αποδεχόμαστε όλοι; Πως θα αντιτάξω ένα πολύπλοκο λογικό ή πολιτικό ερώτημα όταν όλοι περιμένετε μια εύκολη απάντηση; Οι θεσμοί, οι διανοούμενοι και πολλά άλλα απαραίτητα για την λειτουργία της κοινωνίας και του πολιτεύματος αναιρούνται με καταστροφικά αποτελέσματα.
Σε απολυταρχικά καθεστώτα, αφού περάσουν τον μπαμπούλα των fake news, περνάνε και λογοκρισία ή απαγορεύσεις κατα το δοκούν. Είναι άλλωστε λογικό συνεπακόλουθο. Είναι κακό πράγμα τα fake news, ο πατερούλης-Κράτος-δικτάτορας σε προστατεύει από τα κακά πράγματα, ε, πάρε κάτω, κλείνουμε το Twitter!
Αλλά είναι και μεγάλη μπίζνα. Στήνονται οργανισμοί και “μη κερδοσκοπικές” και καλά για να προστατεύσουν την δημοκρατία ή την δημοσιογραφία και παίρνουν 
επιχορηγήσεις. Απανταχού “ειδικοί” μας λένε έτσι και μετά γιουβέτσι, οργανώνουν συνέδρια και αλληλοτραπεζώνονται με τις καλύτερες προθέσεις. Αυτοί πληρώνουν; Πουλάνε υπηρεσίες, λογισμικά και οτιδήποτε σκεφτούν σε άσχετους για ένα θέμα που δεν έχει καν οριστεί πλήρως!
Στεναχωρήθηκα πρόσφατα που με χαρακτήρισε φίλη ως “επιθετικό” σε αυτά τα θέματα. Αλλά έχω δίκιο. Όταν ακούτε ένα ψέμα να το λέτε “ψέμα”. Οτιδήποτε άλλο είναι προσβολή στη γλώσσα μας και τους συνομιλητές σας. Αν δεν είστε σίγουροι για μια πηγή μπορείτε να πείτε “αναξιόπιστη” ή “ανεπιβεβαίωτη” μια πληροφορία. Το ανεπιβεβαίωτη βέβαια είναι υπεκφυγή, ρίχνεις την λάσπη για εντυπωσιασμό και μετά κάνεις την πάπια. Αν κάνουμε σοβαρή κουβέντα έχουμε υποχρέωση άμεσα να παραθέσεις τις πηγές σου και το επίπεδο σιγουριάς σου σε αυτές. Το “δεν ξέρω” είναι μια χαρά απάντηση και πρέπει να το δεχόμαστε κι από τους πολιτικούς μας.
Αλλά ο όρος fake news πρέπει να σταματήσει εδώ.