Ήδη από τη δεκαετία του 1970, είναι άμεσα συνυφασμένη με το περιβαλλοντικό κίνημα και τις προσπάθειες προστασίας της φύσης των χωρών του αναπτυσσόμενου κόσμου. Ο οικοτουρισμός γεννήθηκε με την ελπίδα ότι θα μπορούσε να συμβάλει στην προστασία των πολύτιμων οικοσυστημάτων των χωρών αυτών, προσφέροντας μια εναλλακτική πηγή εισοδημάτων σε αντιστάθμισμα των οικονομικών δραστηριοτήτων που έπρεπε να απαγορευτούν ως ασύμβατες με την προστασία των φυσικών πόρων. Πράγματι, σχετική έρευνα iqht, Ρ. (2001). που έγινε στην Κένυα στη δεκαετία του 19702 έδειξε ότι οι πρόσοδοι από το διεθνή τουρισμό που ερχόταν για την παρατήρηση της άγριας ζωής ξεπερνούσαν τις αντίστοιχες που εξοικονομούνταν από το κυνήγι. Η φύση, με αυτό τον τρόπο, αποκτούσε οικονομική αξία αυτή καθαυτή και, άρα, η τοπική κοινωνία είχε κάθε συμφέρον να την προστατεύσει. Οι αντιδράσεις των ομάδων που θίγονταν από το καθεστώς των προστατευόμενων περιοχών θα μπορούσαν να εξαλειφθούν, όταν τα οφέλη του οικοτουρισμού θα γίνονταν αντιληπτά.
Στη συνέχεια, στη δεκαετία του 1980, όταν η βιοποικιλότητα των τροπικών δασών έγινε αντικείμενο πλήθους επιστημονικών μελετών και ελκυστικό θέμα για ντοκιμαντέρ, ιδρύθηκαν και λειτούργησαν στις χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής πολλές μικρές επιχειρήσεις που αναλάμβαναν να οδηγήσουν τους επιστήμονες και τους σκηνοθέτες στις πιο απόμακρες περιοχές του δάσους. Καθώς αυτές οι μικρές επιχειρήσεις στην Κόστα Ρίκα και στον Ισημερινό ανθούσαν οικονομικά, δημιουργήθηκαν και άλλες, περισσότερο οργανωμένες, επιχειρήσεις που εξυπηρετούσαν το εξειδικευμένο τουριστικό κοινό που ανακάλυπτε παραδείσους για παρατήρηση άγριας ζωής. Σε πολλές περιοχές του κόσμου,
πρωτοπόροι επιχειρηματίες οργάνωναν εξειδικευμένα ταξίδια για το κοινό αυτό και επέκτειναν τις δραστηριότητες τους σε άλλες χώρες, που διέθεταν πολύτιμα οικοσυστήματα και άγρια ζωή. Άρχισαν, μάλιστα, να ενισχύουν την προστασία της φύσης, υποστηρίζοντας οικονομικά τοπικές περιβαλλοντικές οργανώσεις. Γρήγορα συνειδητοποίησαν ότι μπορούσαν να λειτουργήσουν καλύτερα τις επιχειρήσεις τους αξιοποιώντας το τοπικό ανθρώπινο δυναμικό, ύστερα από κατάλληλη εκπαίδευση που προσέφεραν οι ίδιοι. Με αυτό τον τρόπο, δημιουργούσαν, συγχρόνως, θέσεις εργασίας για τους ντόπιους. Ανάμεσα στους πρώτους οικοτουριστικούς προορισμούς αυτών των επιχειρήσεων ήταν τα Νησιά Γκαλάπαγκος, η Κόστα Ρίκα, η Κένυα και το Νεπάλ.
Με την προοδευτική ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για το περιβαλλοντικό ζήτημα, ιδίως για τα απειλούμενα είδη και οικοσυστήματα, ο οικοτουρισμός διαδόθηκε σε ευρύτερα στρώματα τουριστικού κοινού. Το ενδιαφέρον για άμεση θέαση ειδών υπό εξαφάνιση αποτέλεσε κίνητρο για ταξίδι. Η σχετική τουριστική βιομηχανία αναπτύχθηκε και πολλοί νέοι προορισμοί ανοίχτηκαν στην αγορά. Καθώς αυξανόταν η ζήτηση και κυριαρχούσαν οι νόμοι της αγοράς, ο οικο-τουρισμός δεν εφαρμοζόταν παντού με τρόπο που να ενισχύει την προστασία της φύσης και τις τοπικές κοινωνίες, όπως ήταν η αρχική προσδοκία. Προορισμοί, όπως η Κόστα Ρίκα, φαίνεται (από τη σχετική κριτική που έχει ασκηθεί) ότι απέκτησαν χαρακτηριστικά μαζικού τουρισμού, ως προς τους αριθμούς επισκεπτών, τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη διαφυγή των προσόδων προς ξένους επιχειρηματίες.
Η διάδοση του οικοτουρισμού και η χρήση του όρου για «προϊό-ντα»που δεν ανταποκρίνονταν στις αρχικές προσδοκίες του περιβαλλοντικού κινήματος προκάλεσαν έντονο σκεπτικισμό σε διάφορους φορείς, όπως ανθρωπιστικές και περιβαλλοντικές οργανώσεις. Χαρακτηριστικές ήταν οι αντιδράσεις που εκφράστηκαν, εκ μέρους οργανώσεων προστασίας των δικαιωμάτων στον αναπτυσσόμενο κόσμο, στην παγκόσμια συνδιάσκεψη για το διεθνές έτος οικοτουρισμού, που πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2002 στο Κεμπέκ. Το ζητούμενο της έντονης συζήτησης που διεξάγεται διεθνώς είναι κατά πόσο ο οικοτουρισμός αποβαίνει πράγματι προς όφελος του περιβάλλοντος και των τοπικών κοινωνιών. Το συμπέρασμα φαίνεται να προκύπτει αβίαστα από τα διεθνή δεδομένα. Ο οικοτουρισμός, για να λειτουργήσει προς όφελος του φυσικού και κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος, πρέπει να υπόκειται σε ορισμένες αρχές που υποστηρίζονται από ένα στέρεο σύστημα διαχείρισης, αλλιώς είναι απλώς τουρισμός στη φύση ή κάποια άλλη μορφή τουρισμού.
Όπως και το post “τι είναι οικοτουρισμός” το παραπάνω κείμενο και η εικόνα είναι από το βιβλιαράκι του υπουργείου Περιβάλλοντος σε συνεργασία με την Ελένη Σβορώνου και το WWF.
