Είμαι λευκός, 43 χρονών και ζω με τρία ανήλικα παιδιά. Αν ζούσα στις ΗΠΑ θα ήμουν στο 0,07% του πληθυσμού βάση αυτών των χαρακτηριστικών. Στην Ελλάδα ίσως πολύ πολύ πιο σπάνιο είδος. Δέχομαι σίγουρα πίεση από τα πρότυπα της χώρας στην οποία ζω. Μπορείς να το πεις και ρατσισμό. Διαβάζω τα βιβλία των παιδιών μου και είναι γεμάτα αναφορές σε μαμάδες. Μπαμπάδες πουθενά. Αλλά δεν έχω τρόπο να το στοιχειοθετήσω εύκολα. Και μένω με την απορία…
Αυτό που ζούμε αυτόν τον καιρό έχει όνομα. Media panic ή moral panic. Πρώτη φορά το έκανε γνωστό ο Stan Cohen με το βιβλίο “Folk Devils and moral panics” πριν πολλές δεκαετίες. Έδειξε τους μηχανισμούς με τους οποίους μια κοινωνία επικεντρώνεται σε ένα πρόβλημα και το γιγαντώνει με την προσοχή που του δείχνει.
” Essentially, a moral panic refers to an exaggerated reaction, from the media, the police or wider public, to the activities of particular social groups. These activities may well be relatively trivial but have been reported in a somewhat sensationalized form in the media; and such reporting and publicity has then led to an increase in general anxiety and concern about those activities.
So a moral panic is an exaggerated response to a type of behaviour that is seen as a social problem — the term indicates an over-reaction on the part of the media and/or other social institutions. Furthermore, this over-reaction magnifies the original area of concern. Indeed, it leads to the social group (and, as a consequence, the behaviour and activities they engage in) being viewed by the wider society as ‘folk devils’…”
Crime, Justice and the Media – Ian Marsh (To συγκεκριμένο βιβλίο έχει και μια καλή περίληψη των λόγων για τους οποίους η τηλεόραση δεν ωθεί στην βία.)
Οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί βρίσκουν τρία κύρια αίτια για την αύξηση αναφορών στον ρατσισμό:
1. Την έξοδο πλουσιοτέρων ομάδων στα προάστια. Σε κάποιο βαθμό και των σχετιζόμενων εταιρειών και δραστηριοτήτων.
2. Την μετακίνηση/είσοδο φτωχών ανθρώπων στα αστικά κέντρα και την μόνιμη γκετοποίησή τους.
3. Τις αλλαγές στην οικονομία οι οποίες αφήνουν μεγάλες ομάδες πληθυσμού χωρίς ελπίδα.
Urban Nightmares: The Media, The Right, And The Moral Panic Over The City- Steve Macek
Το θέμα είναι παγίδα όπως κι αν το δεις επικοινωνιακά. Γιατί αναδεικνύοντας θέματα όπως πχ ένα ρατσιστικό επεισόδιο στην Ομόνοια ή έναν Αλβανό που δεν τον άφησαν να σηκώσει την σημαία, ενισχύουμε τον πανικό των ΜΜΕ. Έμμεσα δηλαδή ενισχύουμε το ρεύμα που οδηγεί συχνά σε ακόμα πιο απολυταρχικές λύσεις!
Το μόνο σίγουρο είναι ότι περισσότερα, όχι λιγότερα δεδομένα, βοηθάνε στην κατανόηση. Αντί να μιλάμε για “κατάληψη του κέντρου”, δεν θα ήταν υπέροχο να είχαμε μια αναλυτική εικόνα σαν αυτή παραπάνω; Στις ΗΠΑ το κάνουν ακόμα πιο λεπτομερές:
To θέμα δεν είναι “μεγάλος αδελφός” αλλά …οποιοσδήποτε αδελφός να καταλάβει τι γίνεται για να παρθούν σωστές αποφάσεις. Αυτές οι πιθανά ύποπτες κινήσεις σε επίπεδο real estate να αποκαλυφθούν. Το προτεινόμενο νομοθέτημα να μπορεί να εκτιμηθεί και σε αυτόν τον άξονα. Έχω βαρεθεί να ακούω θεωρίες συνωμοσίας. Όχι γιατί δεν είναι αλήθεια αλλά γιατί είναι αδύνατον να βγάλω άκρη!
Ο ρατσισμός είναι αληθινό φαινόμενο και είναι πια μέρος της καθημερινότητάς μας. Δεν αντιμετωπίζεται με αφορισμούς και καλή θέληση. (Πόσο μάλλον που τέτοια αντιμετώπιση συχνά οδηγεί σε φανατισμό.) Για να μην κρυφτεί κάτω από το χαλί ένα πρόβλημα, πρέπει να το αναδεικνύουμε πλήρως.
Δείτε για παράδειγμα ένα ενδιαφέρον γράφημα που δείχνει τον ρυθμό αυτοκτονίας στις ΗΠΑ κατά φυλή και ηλικία:
Και μόνο κοιτώντας έτσι τα δεδομένα γεννιούνται ερωτήματα και πιθανές πράξεις για την επίλυσή τους. Αυτό είναι σίγουρα καλύτερο από μεγαλόστομες δηλώσεις.