Αμέσως μετά την εφηβεία, στη διάρκεια της μετεφηβικής ηλικίας ή της πρώτης νεότητας, πολλοί άνθρωποι αρχίζουν να φλερτάρουν σαν τρόπο ζωής, πειραματίζονται με διάφορες σχέσεις, αλλάζουν παρτενέρ, επιδιώκουν ποικιλία σεξουαλικών εμπειριών. Με το πέρασμα του χρόνου, όμως, αρχίζει να διαγράφεται η ανάγκη για μια σταθερή συντροφική σχέση (που μπορεί να καταλήξει σε γάμο, μπορεί και όχι).
Το ζητούμενο είναι να βρεθεί ένα άλλο άτομο με το οποίο να υπάρχει επικοινωνία, κατανόηση, συντροφικότητα, σεξουαλική και κοινωνική ζωή, συμβίωση, με λίγα λόγια, μια σταθερή σχέση η οποία να καλύπτει τις περισσότερες ψυχολογικές ανάγκες του ατόμου.
Κι ενώ αυτή η επιθυμία για μια τέτοια σχέση αρχίζει να γίνεται εντονότερη σε ηλικία 25-30 ετών, ωστόσο ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι ομολογούν ότι δυσκολεύονται να ξεκινήσουν ή να διατηρήσουν μια σταθερή σχέση.
Πολλοί άνθρωποι με αυτή την επιθυμία βρίσκονται στη δυσάρεστη θέση να ξεκινούν σύντομες σχέσεις οι οποίες τελειώνουν άδοξα μετά από λίγα ραντεβού ή λίγους μήνες, αφήνοντας μια πικρή γεύση και την αίσθηση της αποτυχίας. Γιατί όμως συμβαίνει κάτι τέτοιο;
Οι σκοτεινές πτυχές του υποσυνείδητου
Πολλές φορές οι άνθρωποι δηλώνουν μια επιθυμία τους και φαίνεται να εννοούν πραγματικά αυτό που λένε: δηλαδή, ότι θέλουν να κάνουν μια σταθερή σχέση. Ωστόσο, υποσυνείδητα, δηλαδή σε ένα βαθύτερο, ανεξερεύνητο επίπεδο το οποίο δε γνωρίζουν οι ίδιοι, τελικά δεν επιθυμούν ή φοβούνται τη δέσμευση, με αποτέλεσμα να ενεργούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να σαμποτάρουν την ίδια τους την επιθυμία και, βέβαια, να μην πραγματοποιούν τον στόχο τους.
Το άτομο που δηλώνει ότι επιθυμεί μια σταθερή σχέση, αλλά δεν μπορεί να τη βρει ή όταν βρίσκει κάτι δεν μπορεί να το διατηρήσει, είτε φοβάται κάποιες πτυχές του εαυτού του ή του άλλου, είτε φοβάται τις δυσκολίες που προκύπτουν όταν κανείς έρχεται ψυχικά πιο κοντά σε έναν άλλο άνθρωπο.
Τα βαθύτερα εσωτερικά μπλοκαρίσματα που εμποδίζουν κάποιο άτομο να πραγματοποιήσει την επιθυμία του για μια σταθερή σχέση μπορούν να διελευκανθούν και να λυθούν μέσα από μια σχετικά σύντομη ψυχοθεραπευτική διαδικασία, ώστε το άτομο αυτό να μπορέσει να κάνει μια σταθερή σχέση.
Οικογενειακά μυστικά και βάρη
Άτομα με ‘βεβαρημένο’ οικογενειακό ιστορικό, δηλαδή άτομα που μεγάλωσαν σε οικογένειες με καβγάδες, που ήταν ως παιδιά μάρτυρες σε σωματική ή ψυχολογική βία που ασκούνταν στον έναν γονιό, που βίωσαν ένα έντονο διαζύγιο, κουβαλούν τις αρνητικά φορτισμένες αυτές μνήμες (ακόμα κι αν δε θυμούνται τα περιστατικά ή δεν τα σκέφτονται) στην ενήλικη ζωή τους.
Τα άτομα που δεν έχουν από μικρή ηλικία το πρότυπο μιας υγιούς σχέσης ή που δεν έχουν βιώσει άνευ όρων αγάπη και αποδοχή έχουν μεγαλύτερη δυσκολία στο να συνάψουν σταθερές σχέσεις.
Παρόλο που κανείς δεν μπορεί ν’ αλλάξει το παρελθόν του, ωστόσο μπορεί ν’ αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο το αντιλαμβάνεται και το ερμηνεύει, κάτι που γίνεται μέσω της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας, ώστε να μπορέσει να πραγματοποιήσει τις επιθυμίες του και να ζήσει τη ζωή του χωρίς να είναι δέσμιος του παρελθόντος του.
Αυτοπεποίθηση
Συχνά ακούει κανείς τα άτομα που δεν έχουν μια σταθερή σχέση να παραπονιούνται και να αναρωτιούνται ‘γιατί ν’ αγαπήσει κανείς εμένα;’, ‘τι καλύτερο έχω εγώ από τους άλλους για να με διαλέξουν;’, και άλλα τέτοια βασανιστικά ερωτήματα που αντικατοπτρίζουν την έλλειψη αυτοπεποίθησης του ατόμου αυτού.
Γιατί όμως να είναι τόσο σημαντική η αυτοπεποίθηση; Διότι χωρίς αυτή το άτομο είναι ψυχικά γυμνό και ανέτοιμο ν’ αντιμετωπίσει τις συναισθηματικές αντιξοότητες της ζωής. Το άτομο που δεν πιστεύει στην αξία του και που δε θεωρεί τον εαυτό του σημαντικό κινδυνεύει να το δείχνει με τις πράξεις του προς τα έξω.
Έτσι, ενώ λεκτικά το μήνυμα που στέλνει είναι ‘θέλω να κάνω μια σταθερή σχέση’, οι πράξεις του στέλνουν το μήνυμα ‘δεν αξίζω και πολλά, μη με πλησιάζετε’.
Σε αυτή την περίπτωση το πρόβλημα έλλειψης μιας σταθερής σχέσης εντοπίζεται σε ψυχολογικές αδυναμίες του ατόμου με αυτή την επιθυμία, άρα το άτομο αυτό θα πρέπει να κάνει κάποια δουλειά με τον εαυτό του προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί στις επιθυμίες του και να τις πραγματοποιήσει.
Είναι θέμα ατυχίας;
Από μια άποψη, σαφώς υπάρχουν άτυχες περιπτώσεις ή περιπτώσεις όπου ο τόπος και ο χρόνος δεν ήταν σωστός, αλλά κανείς δεν μπορεί να είναι τόσο άτυχος που να μην μπορεί ποτέ να δημιουργήσει μια σταθερή σχέση.
Πολλές φορές οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται από την αρχή κάποια σημάδια ή παίρνουν κάποιες πληροφορίες τις οποίες δε δέχονται και αγνοούν επιδεικτικά όλα αυτά τα μηνύματα, είτε θεωρώντας τα ασήμαντα είτε παρηγορώντας τον εαυτό τους ότι το άλλο άτομο που τους ενδιαφέρει ‘θ’ αλλάξει’, ή ‘το ελάττωμα αυτό δεν είναι και τόσο φοβερό’, ή ‘με την αγάπη μου εγώ θα βοηθήσω τον άνθρωπο αυτό ν’ αλλάξει την κακή του συνήθεια ή χαρακτηριστικό’.
Δυστυχώς, όταν ξεκινάει κανείς εθελοτυφλώντας ή κυριευμένος από άμετρη αισιοδοξία, το πιθανότερο είναι ότι θα απογοητευτεί από την πραγματικότητα, που δεν είναι όπως την έχει πλάσει με τη φαντασία του.
Tι πρέπει να γίνει;
Το άτομο που θέλει να σταματήσει τις εφήμερες σχέσεις και την απογοήτευση που ακολουθεί θα πρέπει να ψάξει να βρει την εσωτερική σύγκρουση που βρίσκεται στη βάση των λανθασμένων του αποφάσεων.
Το άτομο αυτό θα πρέπει να εξετάσει με ειλικρίνεια τις πεποιθήσεις του σχετικά με τις σχέσεις και το συναισθηματικό δέσιμο, ν’ αναζητήσει τι είναι αυτό που το τρομάζει στην προοπτική μιας μακροχρόνιας συντροφικής σχέσης, ποιοι είναι οι φόβοι αλλά και οι προσδοκίες του και να εντοπίσει τα μοτίβα συμπεριφοράς του που είναι υπεύθυνα για το σαμποτάρισμα των σχέσεων του (πχ το άτομο που δηλώνει ότι επιθυμεί μια σταθερή σχέση κι επιλέγει να ερωτευτεί κάποιον που μένει σε άλλη πόλη ή χώρα ή κάποιο άτομο ήδη δεσμευμένο).
Το άτομο θα πρέπει να εξετάσει αν έχει τάσεις σαδιστικές, αν αυτομαστιγώνεται προκλητικά (με αποτέλεσμα να απωθεί τους άλλους), αν είναι υπερβολικά εγωκεντρικό ή αν εκπέμπει μια τόσο έντονη ανάγκη που γίνεται απωθητική για τους άλλους.
Εκτιμώντας τις παραπάνω παραμέτρους -με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας- μπορεί ν’ αντιμετωπίσει κανείς τον εαυτό του και να μάθει τρόπους να δημιουργήσει καλύτερες σχέσεις κατ’ αρχήν με τον ίδιο του τον εαυτό και στη συνέχεια με έναν σταθερό σύντροφο.
Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
