Συνέντευξη στην Μαρκέλλα Καζαμία
Ο Γιάννης Ζαφειρίου ξεκίνησε από το χώρο της Διαφήμισης και του Μάρκετινγκ για να ακολουθήσει λίγο αργότερα το όνειρο του να γίνει σκηνοθέτης. Τόλμησε σε μια δύσκολη εποχή μέσα από τον ενθουσιασμό του να κυνηγήσει αυτό που αγαπάει περισσότερο και ήδη τα πρώτα αποτελέσματα των προσπαθειών του κάνουν την εμφάνιση τους. Πρόσφατα, του απονεμήθηκε ένα Διεθνές βραβείο και ετοιμάζει τα νέα σχέδια του στην απέραντη αγορά της Αμερικής. Σαν ένα «χρυσοψαράκι στον ωκεανό» όπως αναφέρει και ο ίδιος.
Ξεκίνησες με σπουδές στη Διαφήμιση για να καταλήξεις στο σενάριο και τη σκηνοθεσία σε επιτυχημένες σειρές, ταινίες και μουσικά βιντεοκλίπ. Πώς έγινε αυτό;
Όταν το 1997 (μεταξύ του 2ου και 3ου μου χρόνου στο Πανεπιστήμιο) δούλεψα για ένα καλοκαίρι στην εταιρία McCann-Erickson Worldwide στο Λονδίνο ως International Account Coordinator για το λογαριασμό του Bacardi-Martini, κατάλαβα πως η διαφήμιση, το marketing και ο κόσμος των επιχειρήσεων δε μου ταίριαζαν, ειδικά με τις πιο καλλιτεχνικές και δημιουργικές μου ορμές.
Εκείνο το καλοκαίρι αποφάσισα να κυνηγήσω τη μεγάλη μου αγάπη (τον κινηματογράφο) ως επάγγελμα, γιατί σκέφτηκα πως αν στα 21 μου, και σε μια τόσο μεγάλη εταιρία είναι δυνατόν να βαρεθώ και να αλλοτριωθώ, τι θα γίνει μετά από μια ολόκληρη ζωή/καριέρα;
Όταν αποφοίτησα από τη διαφήμιση τον επόμενο χρόνο και μετά από μια νέα επιτυχημένη αίτηση στο πανεπιστήμιο μου στην Αγγλία μπήκα στο μεταπτυχιακό/μάστερ της παραγωγής/σκηνοθεσίας, ένιωσα ότι η ζωή μου άρχισε από την αρχή, παρ’ όλο που όλοι με έλεγαν τρελό (δεδομένου ότι το 1998, στην Ελλάδα, το να πεις ότι ήθελες να γίνεις σκηνοθέτης έφερνε απλώς συγκαταβατικά χαμόγελα, στην καλύτερη). Ήμουν όμως ενθουσιασμένος και τρισευτυχισμένος διότι εν αντιθέσει με πολλούς άλλους ανθρώπους στον κόσμο, είχα βρει επιτέλους αυτό που με γέμιζε και κατάλαβα τι ήθελα να κάνω στη ζωή μου. 
Αποφοίτησα πρώτος και με διάκριση, κάτι που ποτέ δεν κατάλαβα πως έγινε, διότι εγώ απλώς περνούσα υπέροχα και δεν ένιωσα ποτέ ότι «διαβάζω εντατικά». Από τότε, δεν ξανακοίταξα πίσω και όσο περνούν τα χρόνια είμαι ευγνώμων για την «τρελή» μου απόφαση.
Ονειρευόσουν πάντα μια καριέρα στο εξωτερικό ή τυχαία έμεινες στην Αμερική και συγκεκριμένα στο Λος Άντζελες;
Όποιος σκηνοθέτης πει ότι δεν έχει σκεφτεί ποτέ, έστω και παροδικά, να βρεθεί στο Los Angeles και στο Hollywood για δουλειά, ψεύδεται ή πρόκειται για πολύ ειδική περίπτωση (γελάει). Εμένα η ζωή μου τα έφερε κάπως αλλιώς.
Μετά από τα δύο πτυχία στην Αγγλία έπρεπε να γυρίσω Ελλάδα για το στρατιωτικό μου, κι έτσι όταν έγινα πάλι πολίτης, οι οικονομικές μου δυνατότητες δεν μου επέτρεπαν παρά μόνο να μείνω στο πατρικό μου για κάποια χρόνια και να κάνω όλα τα χιλιόμετρα που απαιτούνται για την απόκτηση εμπειριών και επαγγελματικών διασυνδέσεων, όπως κάνουν οι πιο πολλοί. Σιγά σιγά, με πολλή δουλειά, πολλή προσπάθεια και υπομονή, κατάφερα να μείνω μόνος μου και να αρχίσω να αποκτώ μια σχετική αναγνώριση στο χώρο (πολύ σχετική).
Από το 2007 περίπου, άρχισα σιγά, σιγά επιτέλους να σκηνοθετώ επαγγελματικά, και το 2011 είχα ήδη συμπληρώσει μια δεκαετία εργασίας στην Ελλάδα.
Από το 2008 που άρχισε η οικονομική κρίση μέχρι το 2011, πολλές εταιρίες παραγωγής έκλεισαν ή περιόρισαν τη δραστηριότητά τους, πολλοί επαγγελματίες του χώρου εγκατέλειψαν το επάγγελμα, αλλά εγώ δεν ήμουν διατεθειμένος να παρατήσω όλα όσα είχα προσπαθήσει τόσα χρόνια. Έτσι εκμεταλλευόμενος την συγκυρία μιας φίλης μου που μένει στη Ventura της California (100χλμ από το Los Angeles), αποφάσισα να πάρω ένα μεγάλο ρίσκο και να πάω στην Αμερική. Μετά από 3 μήνες μετακόμισα στο Los Angeles, όπου και βρίσκομαι από τότε.
Πρόσφατα σου απονεμήθηκε ένα Διεθνές Βραβείο για το Μουσικό Βίντεο 2013 για το τραγούδι “Reasons Be – Say Goodnight” στο πλαίσιο της διοργάνωσης «International Music and Entertainment Association Awards (IMEA)» . Τι αφορά αυτό το βραβείο και πόσο σημαντικό είναι;
Τα βραβεία γενικά έχουν πλάκα. Είναι σαν ένα παιχνίδι. Κάποιοι μαζεύονται και αποφασίζουν να δώσουν κάποια βραβεία σε κάποιους άλλους τυχερούς, που έτυχε να βρίσκονται στο σωστό σημείο στην κατάλληλη στιγμή.
Τα IMEA Awards είναι ένας νέος θεσμός που δεν έχω ιδέα σε τι θα εξελιχθεί στο μέλλον αλλά αυτή τη στιγμή βραβεύουν τους «καλύτερους» για τη χρονιά που πέρασε σε όλες τις κατηγορίες και τα είδη της οπτικοακουστικής βιομηχανίας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο όρος «καλύτεροι» είναι σχετικός όπως σε όλα τα βραβεία, γιατί δεν ξέρεις καθόλου τι σημαίνει αυτό ή ποιοι το αποφασίζουν, αλλά είναι σίγουρα πολύ μεγάλη μας τιμή να μας ανακηρύξουν ως καλύτερο music video του 2013 σε ολόκληρη την οπτικοακουστική βιομηχανία της Αμερικής.
Tα IMEA φυσικά δεν είναι τα Academy Awards (Oscars), ούτε τα Emmys, αλλά ούτε και τα Grammys. Αν μια μέρα όμως γίνουν τόσο σημαντικά, θα έχω να το λέω πως το πρώτο βραβείο στην κατηγορία το πήρα εγώ (γελάει).
Μέχρι τότε, το βραβείο αυτό απλώς σημαίνει ότι το όνομά μου θα γίνει λιγάκι πιο γνωστό και το video θα πάρει το χαρακτηρισμό «βραβευμένο», κάτι που δε σημαίνει και πολλά, αλλά τουλάχιστον ακούγεται κάπως καλύτερο…
Πόσο συχνά έρχεσαι στην Ελλάδα και θα ήθελες να κάνεις περισσότερες δουλειές εδώ;
Στην Ελλάδα έχω να έρθω από το Μάρτιο του 2012, αλλά ελπίζω μέχρι το καλοκαίρι του 2014 να έχω έρθει πάλι. Μου λείπει η οικογένειά μου, οι φίλοι μου, οι παραλίες, το φαγητό. Το εργασιακό περιβάλλον της Ελλάδας/Αθήνας δε μπορώ να πω ότι μου λείπει και τόσο πολύ (ειδικά την περίοδο της κρίσης), οπότε αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, προτιμώ να είμαι στο Los Angeles και να παλεύω, γιατί τουλάχιστον εδώ οι ευκαιρίες είναι περισσότερες (αν και η Αμερική έχει επίσης οικονομική κρίση). Είναι η αιώνια ερώτηση του μεγάλου και του μικρού ψαριού στη λίμνη ή στη θάλασσα κτλ. Εδώ είμαι μόλις ένα μικρό χρυσοψαράκι στον ωκεανό, αλλά τουλάχιστον έχει πολύ μεγαλύτερη άπλα. Κι ας είναι πιο ραδιενεργά τα νερά λόγω Fukushima (γελάει). Αλλά θα λάτρευα τη δυνατότητα να έχω αρκετό προϋπολογισμό και να κάνω γυρίσματα στην πανέμορφη Ελλάδα αρκετές φορές στο μέλλον. Αρκεί να μπορώ να κάνω και μπάνια μαζί.
Αγαπημένο μου βίντεοκλιπ προτού καν σε γνωρίσω είναι αυτό για το Remix του τραγουδιού “As long as there is you”της Τίμι Γιούρο με την παιδική αθωότητα που αποπνέει. Ήταν εύκολο να το σκηνοθετήσεις και να δουλέψεις με παιδιά;
Σε ευχαριστούμε πολύ! Όχι, δεν ήταν ιδιαίτερα εύκολο να τα βγάλω πέρα με 23 παιδιά ηλικίας από 3.5 έως 10, λόγω και του περιορισμένου χρόνου και προϋπολογισμού που είχαμε στη διάθεσή μας για να κάνουμε το γύρισμα. Το καθένα από αυτά απαιτούσε ειδική προσέγγιση, αλλά ήμουν τυχερός, γιατί όλα τους είχαν φοβερό ταλέντο και τα παιδιά γενικά είναι πιο έτοιμα να «παίξουν ένα ρόλο» απ’ ότι οι ενήλικες. Το είδαν σαν παιχνίδι αλλά δεν τους μίλησα ποτέ υποτιμητικά ή σαν να μιλάω σε παιδιά. Τους εξηγούσα με απλά αλλά καθαρά λόγια τι ήθελα να κάνουν και τους μιλούσα σαν ίσος προς ίσους. Μου το ανταπόδωσαν με πειθαρχία και όρεξη κι έτσι δεν τα κούρασα. Όχι πάρα πολύ. (γελάει)
Για μένα ήταν μια εμπειρία ζωής. Ελπίζω και γι’ αυτά. Επίσης ήμουν υπό έμμεση συνεχόμενη απειλή, γιατί τα δίδυμα κοριτσάκια και ο γυαλάκιας τρομπετίστας στο video είναι τα ανίψια μου, και όπως καταλαβαίνεις, αν δεν τα είχα συμπεριλάβει κι αυτά, θα πλήρωναν με το χαρτζιλίκι τους κάποιον επαγγελματία να με εξοντώσει. Αυτοί είναι κάποιοι λιγότερο γνωστοί «κίνδυνοι του επαγγέλματος».
Μίλησε μας λίγο για το τελευταίο σου εγχείρημα “A Taste of My Home”.
Στο πανεπιστήμιο UCLA που ήρθα να κάνω Cinematography, γνώρισα μια κοπέλα Φιλιππινεζοαμερικάνα τη Bernadette, με την οποία γίναμε φίλοι στα διαλείμματα που πηγαίναμε για φαγητό. Της μιλούσα για την Ελληνική και Ευρωπαϊκή κουζίνα, μου μιλούσε για την Ασιατική, κι έτσι γνωριστήκαμε καλύτερα, συζητώντας για φαγητό και τις αναμνήσεις μας σχετικά με αυτό και ψάχνοντας τις πιο αυθεντικές γεύσεις στο Los Angeles (εγώ Ελληνικές κι εκείνη Ασιατικές). Συνεργαστήκαμε πολλές φορές και κάποια στιγμή είπαμε να φτιάξουμε ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα που θα έδινε τη δυνατότητα σε άλλους ανθρώπους να κάνουν ακριβώς αυτό που κάναμε κι εμείς, να μοιραστούν με κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο το αγαπημένο τους φαγητό που έχουν ανακαλύψει στο LA και να το παρουσιάσουν στο κοινό. Καταθέσαμε την ιδέα στο Writers Guild of America για να την προστατεύσουμε όσο μπορούμε, και αυτή τη στιγμή έχουμε μια crowd-funding καμπάνια στο Indiegogo για να μαζέψουμε μερικά χρήματα να γυρίσουμε το πιλοτικό επεισόδιο (http://igg.me/at/atasteofmyhome).
Δύο κανάλια έχουν ήδη δείξει ενδιαφέρον και ζήτησαν να μας μιλήσουν και να δουν το πιλοτικό επεισόδιο. Χτύπα ξύλο και πες και δυο-τρεις ευχές για μας, γιατί αν τους αρέσει η ιδέα θα είναι τέλειο!
Ποια είναι τα όνειρα σου για το μέλλον; Και περιλαμβάνουν καθόλου κάποιες δουλειές στην Ελλάδα;
Προς το παρόν σύντομα θα ολοκληρώσω εδώ το post-production σε ένα music video που κάναμε για τους αγαπημένους μου φίλους στη Ventura το συγκρότημα “we govern we” (www.wegovernwe.com), στο οποίο ένα βασικό ρόλο παίζει και ο Αμερικάνος cult ηθοποιός James Duval (μπορεί να τον ξέρεις από τις ταινίες του Greg Araki ή το Donnie Darko στο οποίο έκανε τον κούνελο Frank).
Επίσης γράφω ένα σενάριο μεγάλου μήκους, για το οποίο μια Αμερικανίδα σκηνοθέτης/παραγωγός εδώ θέλει να βρει χρηματοδότηση και να αναλάβει την οργάνωση και την εκτέλεση, με εμένα ως σκηνοθέτη, οπότε αυτό μαζί με το “A Taste of My Home” είναι τα δυο επόμενα μακροπρόθεσμα μου σχέδια. Σε ένα ιδανικό μέλλον, θα ήθελα να μπορώ να έχω μια βάση στο LA κι ένα σπίτι στην Αθήνα και η καριέρα μου να μου επιτρέπει να δουλεύω επιτυχώς και στο ένα και στο άλλο μέρος ή έστω να έρχομαι στην Ελλάδα συχνά πυκνά για διακοπές. Και φυσικά μια μέρα να πω κι ένα ευχαριστώ στην Ακαδημία για το Oscar.
Τι θα έλεγες σε έναν νέο άνθρωπο που θα ήθελε να ακολουθήσει παρόμοια καριέρα με τη δική σου στην Ελλάδα ή εκτός συνόρων;
Ποια καριέρα; Κι εγώ ακόμα στην αρχή είμαι! (γελάει). Θα έλεγα κατ’ αρχήν να το σκεφτεί πολύ καλά και να βεβαιωθεί ότι το αγαπάει το αντικείμενο. Ο χώρος είναι ασφυκτικά δύσκολος, ανταγωνιστικός με πολλά εμπόδια, απογοήτευση, οικονομική ανασφάλεια και πολλούς ανθρώπους να σε θεωρούν αστείο, ονειροπόλο και γραφικό ή χομπίστα.
Ο μόνος τρόπος να το αντέξει όλο αυτό κάποιος είναι να το αγαπάει τόσο πολύ, ώστε όλα αυτά να κατορθώνει να τα ξεπερνάει μέσω της αγάπης και το πάθος για δημιουργία. Κάτι που αντιμετωπίζουμε όλοι οι καλλιτέχνες για πολλά, πολλά χρόνια. Αυτή είναι μια καλή αρχή.
Μετά θα έλεγα ότι είναι τυχερός που σήμερα μπορεί κάποιος να γυρίσει ταινία ακόμα και με το κινητό και να τη μοντάρει στο laptop του. Γι’ αυτό και θα πρέπει να μη μιλάει θεωρητικά για το τι θα ήθελε μια μέρα να κάνει, αλλά να ξεκινήσει τώρα, αυτή τη στιγμή.
Μάζεψε 5 φίλους, πάρτε μια camera (ό,τι ποιότητα και να είναι), και προσπάθησε να πεις μια ιστορία 1-2 λεπτά, όσο πιο καλά μπορείς. Στην αρχή μπορεί να είναι χάλια (όπως ήταν οι δικές μου στην αρχή), αλλά αυτό δε σημαίνει τίποτα. Όλοι κάνουμε λάθη κι από αυτά μαθαίνουμε. Εγώ κάνω λάθη συνεχώς, τις παλιές δουλειές μου δε μπορώ ούτε καν να τις δω. Κι εύχομαι να κάνω κι άλλα λάθη στο μέλλον (τουλάχιστον λάθη που δεν τα έχω ξανακάνει) για να μάθω κι από αυτά. Μη το αφήνεις αυτό να σε ρίξει, δεν έχει καμία σημασία στο μέλλον.
Συνέχισε έτσι. Πήγαινε σινεμά, βλέπε όσο πιο πολλές ταινίες μπορείς, ακόμα και τις «κακές». Δεν υπάρχουν «κακές» ταινίες από την άποψη ότι βλέπεις μια ταινία που κάποιοι ίδρωσαν για να φτιάξουν. Πριν τους κρίνεις από την πολυθρόνα σου, σκέψου ότι αυτοί τουλάχιστον το προσπάθησαν, βγήκαν εκεί έξω και έκαναν τα λόγια τους πραγματικότητα. Εσύ τι έκανες;
Μη σταματάς εκεί, δες τι κάνουν οι άλλοι γύρω σου, σε άλλα επαγγέλματα, σε άλλες φάσεις ζωής, διάβασε βιβλία, πήγαινε στο θέατρο, επισκέψου μουσεία, ταξίδεψε σε άλλα μέρη του κόσμου, ξόδεψε χρόνο ανάμεσα στους ανθρώπους και παρατήρησε τι κάνουν και πώς ζουν. Όχι μόνο στο internet. Το να γίνεις σκηνοθέτης και να μην έχεις διαφορετικές εμπειρίες ζωής είναι σαν να ξέρεις να μαγειρεύεις αλλά να μην έχει υλικά να φτιάξεις τίποτα αξιόλογο. Τόλμησε.
Ξανακάνε μια ταινιούλα, 3-4 λεπτά. Και ξανά και ξανά. Βρες φίλους που έχουν συγκρότημα και κάνε ένα μουσικό video για το αγαπημένο σου τραγούδι τους (έτσι κι εσύ θα έχεις την άδεια να χρησιμοποιήσεις τη μουσική τους, κι εκείνοι θα πάρουν ένα music video). Πριν το καταλάβεις, θα έχεις καταφέρει να κάνεις 3-4 videos άρα σε σχέση με κάποιον άλλο που κάθεται στην καρέκλα του και ονειρεύεται ή κρίνει, εσύ τουλάχιστον το πάλεψες, βγήκες έξω και έκανες κάτι. Άρα είσαι ήδη σκηνοθέτης στο δρόμο για να γίνεις καλύτερος, αρκεί να έχεις κάτι να πεις.
Βοήθησε αυτούς που σε βοήθησαν, αυτός ο χώρος βασίζεται στις χάρες και την ειλικρινή και χαρούμενη ανταπόδοση αυτών. Βρες τους φίλους και συνεργάτες που ταιριάζετε μεταξύ σας και συνέχισε να «αυξάνεσαι» και να βελτιώνεσαι μαζί τους, ενάντια σε κάθε εμπόδιο. Μοιράσου τις γνώσεις που αποκτάς με γενναιοδωρία και θα σου επιστραφεί στο πολλαπλάσιο.
Αν έχεις όνειρα, ξύπνα και κυνήγησέ τα, μη μένεις στο κρεβάτι, γιατί θα μείνουν μόνο όνειρα. Κι αν μια μέρα αισθανθείς μόνος, ατάλαντος, χωρίς μέλλον κι ελπίδα, δεν είσαι μόνος σου. Συμβαίνει σε όλους μας. Πήγαινε να δεις μια ταινία στο σινεμά κι εκεί θα ξαναβρείς το πάθος σου. Αυτό κάνω κι εγώ.
