Το θέμα είναι πανάρχαιο. Τα ίδια επιχειρήματα ακούστηκαν όταν βγήκε το σινεμά, για τη ροκ μουσική, για την φωτογραφία….παραλλαγές των επιχειρημάτων που ακούμε για την τηλεόραση σήμερα ακούγονταν για τα περιοδικά, τα βιβλία, το θέατρο. Αλλά ας πιάσουμε συγκεκριμένα την τηλεόραση και συγκεκριμένα την επίπτωση της τηλεοπτικής βίας στα νεαρά παιδιά.
1. Το είδαν; Αν έχετε παρακολουθήσει ένα 8χρονο παιδί να βλέπει τηλεόραση θα έχετε παρατηρήσει ότι πολύ συχνά κάνει και κάτι άλλο. Μπορεί να ψιλοδιαβάζει κάτι, να ψιλοπαίζει κάτι, να πασπατεύει ένα Nintendo DS ή οτιδήποτε άλλο. Ταυτόχρονα. Παράλληλα. Την ίδια στιγμή. Ναι, κάποιες στιγμές δείχνει μαγεμένο, “κολλημένο” στην οθόνη. Αλλά λίγο αργότερα έχει φύγει το μυαλό του και τρέχει στο παράθυρο, στα παιχνίδια του, στον αδελφό του.
2. Πως το καδράρουν; Framing o όρος στα media. Ακριβώς όπως γίνεται και στο σαλόνι. Η τηλεόραση είναι μια μικρή σχετικά επιφάνεια. Όσο κι αν γκρινιάζουμε όταν κάθονται κοντά στην οθόνη, αυτή παραμένει ένα μόνο από πολλά πράγματα στο οπτικό πεδίο του παιδιού. Στο δωμάτιο γίνονται κι άλλα πράγματα, δεν είναι ένα σκοτεινό τοπίο με μόνο ενδιαφέρον την μικρή οθόνη. Ακόμα και η High Definition 42 ιντσών LED οθόνη σας δεν είναι ρεαλιστική. Ένας μικρός Ρωμαίος που έβλεπε στην αρένα τα λιοντάρια να τρώνε Χριστιανούς μάλλον εντυπωσιαζόταν περισσότερο.
3. Δεν είναι αλήθεια! Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι απόλυτα ξεκάθαρο στο παιδί ότι αυτό που παρακολουθεί δεν είναι αλήθεια. Ούτε καν έχει σχέση με τον πραγματικό κόσμο. Ένα καλά ειπωμένο παραμύθι μπορεί να πείθει περισσότερο. Μια τρομακτική ιστορία γύρω από την φωτιά πριν 5000 χρόνια θα το σημάδευε περισσότερο μάλλον. Ένα αστείο ανθρωπάκι μαύρο και κόκκινο που ξεκοιλιάζει ένα άλλο παρόμοιο cartoon δεν ανταποκρίνεται με κανέναν τρόπο σε υπαρκτή κατάσταση που να γνωρίζει. H έρευνα δείχνει ότι πριν τα 8 χρόνια υπάρχουν θέματα αντίληψης σε σχέση με αυτή την νοητή γραμμή, αλλά και πάλι όχι αναγκαστικά σε σχέση με την τηλεόραση.
Κλασσικό παράδειγμα η ανοησία περί παιδιού που είδε τον Superman και βούτηξε από το παράθυρο λέει. Ενώ αν ήταν στην Αρχαία Ελλάδα και έκανε τον φτερωτό Ερμή δεν θα έφταιγε η τηλεόραση… Το πιο εντυπωσιακό στους ανθρώπους που σήμερα κάνουν τους υστερικούς σχετικά με την βία στην τηλεόραση είναι ότι ξεχνάνε τι άκουγαν οι ίδιοι όταν είναι παιδιά. Όταν μας έλεγαν ότι ακούγοντας Judas Priest θα αυτοκτονούμε… και πολλά ακόμα.
4. Η διαρκής έκθεση στην τηλεοπτική βία αναισθητοποιεί τα παιδιά στην αληθινή βία. Αυτό είναι βέβαια δύσκολο να αποδειχθεί. Αλλά ομοίως και να αποδειχθεί ότι δεν ισχύει. Πιο πολλές μελέτες έχουν γίνει με τα βιντεοπαιχνίδια τα τελευταία χρόνια και όλες δείχνουν ότι η επιρροή είναι εξαιρετικά βραχυπρόθεσμη. Ακόμα και τα θετικά των παιχνιδιών αυτών (αντανακλαστικά, αντίληψη, ταυτόχρονη επεξεργασία πληροφοριών) μπορεί να τα αποκτήσει κάποιος άσχετος σε ελάχιστο χρόνο έκθεσης. Αλλά δεν λειτουργούν συσσωρευτικά στο αντίθετο.
5. Το οικογενειακό περιβάλλον παραμένει ο καθοριστικός παράγοντας. Γονείς που δεν βλέπουν ποτέ τα παιδιά τους, γονείς που σακουλιάζονται οι ίδιοι με τις ώρες μπροστά στην τηλεόραση, γονείς που είναι οι ίδιοι βίαιοι συχνά ψάχνουν να κατηγορήσουν κάποιον. Η οποιαδήποτε τελευταία τεχνολογία επικοινωνίας την πληρώνει πάντα. Αν αφήνετε την τηλεόραση να αναλάβει την ανατροφή των παιδιών σας μην γκρινιάζετε μετά ότι δεν το κάνει καλά!
Αυτά τα επιχειρήματα τα ακούμε βέβαια από ανθρώπους άνω των σαράντα ετών. Αντικειμενικά και μετρήσιμα η βία στον πλανήτη Γη είναι λιγότερη από ποτέ στην ιστορία του Homo Sapiens. Αλλά αν σε πιάσουν πιο ηλικιωμένοι άνθρωποι όλα είναι χάλια, “δεν είναι όπως παλιά” και λοιπές υστερίες. Είναι “αυτονόητο” ότι η βία στην τηλεόραση καλλιεργεί κλίμα…κάπου εδώ συναντούνται με άλλες θεωρίες συνωμοσίας ότι μας ετοιμάζουν για την Νέα Τάξη Πραγμάτων…
Για να μην παρεξηγηθώ, είναι σαφές και καλά τεκμηριωμένο ότι η υπερβολική έκθεση στην τηλεόραση επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη των παιδιών και είναι άμεσα συνδεδεμένο με προβλήματα υγείας, υπέρβαρα παιδιά κλπ. Αλλά σύνδεση με αυξημένη βία δεν έχει αποδειχθεί ακόμα επαρκώς κατά την γνώμη μου. Στην καλύτερη περίπτωση, επιστήμονες με πολλά λεφτά κάθονται και κοιτάνε παιδιά σε “βάθος” χρόνου. Για παράδειγμα σε αυτό το γράφημα υποτίθεται ότι βλέπουμε κάποια σύνδεση μεταξύ της έκθεσης σε τηλεοπτική βία στην τρίτη τάξη και το πόσο βίαιο είναι το παιδί στα 19 του. Αλλά σχεδόν πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν ξέρουμε αν ήταν τα παιδιά που έτσι κι αλλιώς είχαν προδιάθεση. Ομοίως συχνά είναι υποκειμενικές κλίμακες. Δηλαδή άνθρωποι κρίνουν τους εαυτούς τους για επίπεδα βίας. Δεν μπορούμε να αναγκάσουμε ένα πραγματικά τυχαίο δείγμα παιδιών να βλέπει με το ζόρι βίαια προγράμματα!
Media Violence and Children: A Complete Guide for Parents and Professionals – By Douglas A. Gentile
The early window: effects of television on children and youth – Robert M. Liebert, Joyce N. Sprafkin
Effects of television on children: what is the evidence? – George A. Comstock
The immediate and cumulative effects of television mediation on children’s aggression – Amy I. Nathanson
Μια καλή κατηγοριοποίηση των διαφορετικών ειδών βίας στην τηλεόραση θα βρείτε εδώ –
The Context of Violence in Children’s Television Programs – Kathryn Ann Basore
Not all television violence is alike, for the manner in which it is presented
differs greatly by program. For instance, the 1960s live-action television
series Batman depicts violent crime and crime fighting in a humorous man-
ner. In contrast, the recent drama NYPD Blue presents a more realistic ver-
sion of criminal behavior and apprehension.Α variety
of factors surrounding the ratings of media violence were presented, includ-
ing graphicness, sanitization (i.e., not showing the pain and suffering of the
victim), fantasy vs. reality, and the effect of humor in trivializing violence. In
short, programs that sanitize violence, present it in a humorous context, or
depict violence unrealistically (e.g., cartoons) are rated as less violent than
shows that depict graphic, unsanitized, and realistic violence.
Children, Adolescents, and Media Violence: A Critical Look at the Research- Steven J. Kirsh
