Στο εξαιρετικό βιβλίο How We Know What Isn’t So, ο Gilovich βρίσκει το πιο προσιτό παράδειγμα για να μας δείξει πόσο λίγο κατανοούμε σωστά τον κόσμο. Ένα αγαπημένο παντρεμένο ζευγάρι δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα με το καπάκι της τουαλέτας. Ο άντρας είναι σίγουρος ότι το κατεβάζει πάντα, η γυναίκα ότι το βρίσκει ανεβασμένο.
Με την δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της απογραφής των δημοσίων υπαλλήλων, ήμουν από αυτούς που βιάστηκαν να βγάλουν συμπεράσματα. “Μα κοίτα πόσοι λίγοι ξέρουν Αγγλικά και PowerPoint!” και άλλες τέτοιες εξυπνάδες όμως με έβαλαν αμέσως σε σκέψεις. Από που ήρθαν αυτά τα αποτελέσματα; Με τι μεθοδολογία ακριβώς τα έβγαλαν; Όσοι τα συμπλήρωναν ήξεραν γιατί τα συμπλήρωναν; Μήπως είχαν άλλους φόβους; (Πράγματι πολλοί δεν έβαζαν γνώσεις ΗΥ για να μην θεωρηθούν “διοικητικοί” υπάλληλοι και άλλα τέτοια.)
Αλλά η εύρεση και δημοσιοποίηση στοιχείων είναι κρίσιμης σημασίας για την Ελλάδα αυτή τη στιγμή:
1. Όσο στραβά κι αν αρχίσει για να γίνει, είναι το πρώτο βήμα για τον ορισμό του όποιου προβλήματος. Η πολύκροτη “δημόσια διαβούλευση” έτσι μπορεί να αρχίζει, όχι με φρου φρου και παχιά λόγια.
2. Η εκτέλεση μιας στατιστικής έρευνας θα έπρεπε να είναι αποδεκτή από όλους, ανεξάρτητα από την πολιτική τους τοποθέτηση. Περισσότερη ενημέρωση είναι πάντα καλό πράγμα δεν είναι;
3. Τα δεδομένα πρέπει να παρουσιάζονται χύμα, όπως να’ναι, χωρίς πολύ πακετάρισμα. Ακόμα καλύτερα (εφόσον δεν επηρεάζουν την έρευνα) να παρουσιάζονται και καθώς μαζεύονται. Αυτό δίνει σε όλους τους πολιτικούς φορείς χρόνο να αλλάξουν την στάση τους. Μπορεί να λέμε “κωλοτούμπα” όσους αλλάζουν πολιτική στάση αλλά αν αυτό γίνεται προς την σωστή και αντικειμενική κατεύθυνση καλό δεν είναι;
4. Ελεύθερα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία μας κάνουν όλους συμμέτοχους στην λύση πάνω σε μια κοινή πλατφόρμα. Απελευθερώνουν την δημιουργικότητά μας και την θέληση να κάνουμε επιτέλους κάτι σαν λύση.
5. Όσο χάλια και αν συλλεχθούν τα δεδομένα, την επόμενη φορά αποτελούν βάση για βελτίωση και προσδιορισμό της επιτυχίας μιας πολιτικής απόφασης.
Aν διαφωνείτε και εσείς με την γυναίκα ή την φίλη σας για το καπάκι της τουαλέτας, απλά βάλ’τε δίπλα της ένα χαρτί και να σημειώνετε κάθε φορά που πάτε πως βρίσκετε το καπάκι. Έχετε υποπέσει μάλλον και οι δυο σε σφάλμα επιλεκτικής παρατήρησης. Περισσότερες έρευνες λοιπόν παρακαλώ!
